Προβολή άρθρων κατά ημερομηνία: Κυριακή, 30 Ιανουαρίου 2022
Write on Κυριακή, 30 Ιανουαρίου 2022 Κατηγορία ΙΣΤΟΡΙΑ

Ρεπορτάζ: Γιώργος Λαμπράκης

Τα γεγονότα των Ιμίων τον Ιανουάριο του 1996, ήταν μια καλά μελετημένη ενέργεια των Τούρκων για αμφισβήτηση των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων και την δημιουργία τετελεσμένων στο Αιγαίο, μέσα από μια κλιμακούμενη ένταση που έφερε – στην κορύφωσή της – Ελλάδα και Τουρκία στα πρόθυρα του πολέμου.

Πολλά έχουν γραφτεί για εκείνες τις κρίσιμες ημέρες και ώρες, τόσο για το πολιτικό/διπλωματικό προσκήνιο και παρασκήνιο, όσο και για τις στρατιωτικές πτυχές της κρίσης. Για το πως η κυβέρνηση του Κώστα Σημίτη χειρίστηκε την υπόθεση, τα τραγικά λάθη και τις παραλείψεις της ελληνικής πλευράς μέσα από τα φοβικά σύνδρομα του πολιτικού της προσωπικού. Ένα προσωπικό που αρνιόταν πεισματικά τα μεταβεί στο Κέντρο Επιχειρήσεων στο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας ώστε να έχει ακριβή εικόνα των γεγονότων, οι βασικοί παράγοντες στήνονταν στα πάνελς των τηλεοπτικών εκπομπών, ενώ την ίδια ώρα ο τότε Α/ΓΕΕΘΑ Ναύαρχος (ΠΝ) Χρήστος Λυμπέρης, περίμενε ...ακρόαση έξω από το πρωθυπουργικό γραφείο στη Βουλή.

Ακόμα όμως και υπό αυτές τις συνθήκες, οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις ήταν σε θέση να επιφέρουν ένα καίριο πλήγμα στο αντίπαλο. Αρκεί να έπαιρναν την εντολή. Μια εντολή που δεν ήρθε, μια Σημαία στη δυτική Ίμια που «δεν την πήρε ο άνεμος» όπως ήθελε ο τότε ΥΠΕΞ Θεόδωρος Πάγκαλος αλλά που κατέβηκε νωρίς το πρωί από τους βατραχανθρώπους της ΜΥΚ, η απώλεια τριών Αξιωματικών του ΠΝ με την πτώση του ελικοπτέρου που είχε στείλει η Φρεγάτα «ΝΑΥΑΡΙΝΟΝ» για να εντοπίσει τους Τούρκους κομάντος που είχαν ανέβει στη δυτική Ίμια, ένα ντροπιαστικό «ευχαριστώ την κυβέρνηση των ΗΠΑ» του τότε πρωθυπουργού από το βήμα της Βουλής και ένα «γκριζάρισμα» του Αιγαίο τα χρόνια που ακολούθησαν, είναι τα βασικά κεφάλαια της κρίσης.

Τα Ίμια και οι Ένοπλες Δυνάμεις

Στα χρόνια που ακολούθησαν, η δημοσιογραφική έρευνα «φώτισε» πολλές από τις πτυχές αυτής της υπόθεσης. Κι αν στην αρχή οι αποκαλύψεις είχαν να κάνουν με την «μεγάλη εικόνα» των πολιτικο-διπλωματικών κινήσεων στην σκακιέρα της εποχής, η συνέχεια περιελάμβανε ολοένα και περισσότερες αποκαλύψεις για τον ρόλο και την ετοιμότητα των Ενόπλων Δυνάμεων από καθαρά επιχειρησιακή σκοπιά. Ειδικά μετά την αποστρατεία στελεχών και των τριών Κλάδων των ΕΔ, άρχισαν να αποκαλύπτονται μικρά κομμάτια του παζλ μέσω των μαρτυριών ανθρώπων που έζησαν τα γεγονότα, είτε ως κυβερνήτες πλοίων, είτε ως ιπτάμενοι μαχητικών αεροσκαφών, είτε ως μέλη των κλιμακίων των Ειδικών Δυνάμεων που αναπτύχθηκαν στο Αιγαίο.

Πριν από λίγα χρόνια, στο defenceline.gr είχαμε αποκαλύψει την αποστολή προσβολής Μονάδων επιφανείας του τουρκικού στόλου γύρω από τα Ίμια από τα βομβαρδιστικά αεροσκάφη Α-7H Corsair της 345 Μοίρας Βομβαρδισμού, η οποία εκείνη την εποχή είχε ως ορμητήριο την 115 Πτέρυγα Μάχης της Σούδας στα Χανιά της Κρήτης.

Σήμερα – με επίκεντρο ξανά την Κρήτη – καταγράφουμε για πρώτη φορά την επιχειρησιακή ετοιμότητα της 334 Μοίρας Παντός Καιρού, η οποία με τα μαχητικά αεροσκάφη Mirage F-1CG που είχε στη δύναμή της, έδρευε στην 126 Σμηναρχία Μάχης του Ηρακλείου. Ήταν μάλιστα η μοναδική Μοίρα αναχαίτισης στο νησί εκείνη την περίοδο, έχοντας ως αποστολή την κάλυψη του νευραλγικού τομέα του νοτιοανατολικού Αιγαίου. Ιπτάμενοι, τεχνικοί και στελέχη της Μοίρας που σήμερα έχουν αποστρατευτεί από τις τάξεις της Πολεμικής Αεροπορίας, ξετυλίγουν το κουβάρι των αναμνήσεών τους 26 χρόνια μετά τις δραματικές εκείνες ημέρες.

MIRAGE F 1CG

Η 126 Σ.Μ. και τα Mirage F-1CG

Η αξία του αεροδρομίου του Ηρακλείου σε περίοδο επιχειρήσεων, είναι γνωστή. Ήδη από το 1974 και την τουρκική εισβολή στην Κύπρο, η Πολεμική Αεροπορία είχε μετασταθμεύσει στο Ηράκλειο μεγάλο αριθμό μαχητικών αεροσκαφών για πλήθος αποστολών. Ενδεικτικά αναφέρουμε τα αεροσκάφη F-4E Phantom που θα αναλάμβαναν την προσβολή των τουρκικών δυνάμεων στην ακτή αποβάσεως και σε άλλα σημεία, τα μαχητικά F-5A/B Freedom Fighter που είχαν αναλάβει ημερήσιες ετοιμότητες αναχαίτισης, ενώ αεροσκάφη F/TF-102A Delta Dagger εκτελούσαν αντίστοιχες αποστολές και τη νύχτα, ενώ ήταν αυτά που κάλυψαν την επιστροφή των Noratlas της Αποστολής «ΝΙΚΗ».

Μετά την κρίση του Κυπριακού, η 126 Σμηναρχία Μάχης αναβαθμίστηκε σταδιακά με σημαντικά έργα υποδομής ενώ φιλοξενούσε μαχητικά αεροσκάφη σε περίοδο ασκήσεων ή εντάσεων... Το καλοκαίρι του 1989 όμως, αποφασίστηκε να μετασταθμεύσει μόνιμα από την 114 Πτέρυγα Μάχης της Τανάγρας στο Ηράκλειο η 334 Μοίρα Παντός Καιρού «ΤΑΛΩΣ» με τα αεροσκάφη Mirage F-1CG, τα οποία μέχρι το 2000 σήκωσαν το βάρος της κάλυψης του Ν/Α Αιγαίου (για μια περίοδο στην 126 Σ.Μ. μεταστάθμευε και ζεύγος αεροσκαφών Mirage 2000EGM επίσης με καθήκοντα readiness).

272773077 231688579058668 4233337871417386886 n

H 334ΜΠΚ στην κρίση των Ιμίων

Με την έναρξη της επιχειρησιακής της λειτουργίας από το Ηράκλειο, η 334 Μοίρα Παντός Καιρού δικαίωσε αυτή την απόφαση με τους ανθρώπους της (ιπτάμενους και τεχνικούς) να δίνουν το καλύτερό τους εαυτό, ενώ συνολικά στην 126 Σ.Μ. οι ρυθμοί ήταν φρενήρης, παράλληλοι με την ολοένα και αυξανόμενη τουρκική προκλητικότητα και τη σωρεία παραβάσεων και παραβιάσεων στο νότιο τομέα.

Και φτάνουμε στον Ιανουάριο του 1996. Διοικητής της Μοίρας ήταν ο Αντισμήναρχος (Ι) Γιώργος Σκρίμπας. Αρχιμηχανικός ήταν ο – τότε – Επισμηναγός (ΤΥΜ) Βασίλης Καλαμπάκας. Η κλιμακούμενη ένταση με φόντο τις δύο βραχονησίδες κινητοποιεί τις Ένοπλες Δυνάμεις. Στα αεροδρόμια της Κρήτης οι δύο Μοίρες Βομβαρδισμού με τα Corsair στα Χανιά και οι αναχαιτιστές της 334ΜΠΚ λαμβάνουν τις πρώτες εντολές από το Αρχηγείο Τακτικής Αεροπορίας. Οι αποστολές θα κινούνταν σε δύο κατευθύνσεις: Αναχαίτισεις και συνοδεία των Βομβαρδιστικών A-7H Corsair που από τη Σούδα θα απογειώνονταν για το «ραντεβού» με τον τουρκικό στόλο και όχι μόνο...

1003902 448688691896061 1472896521 n

Ο – τότε – Επισμηναγός (Ι) Κώστας Αντωνόπουλος (φώτο πάνω), που υπηρετούσε ως Αξιωματικός Επιχειρήσεων στην Μοίρα θυμάται: «Για την 334ΜΠΚ, τη μοναδική Μοίρα Αναχαίτισης στο Νότιο Αιγαίο από τη μετεγκατάστασή της το 1989 στο Ηράκλειο της Κρήτης και στην 126 Σμηναρχία Μάχης, μέχρι και τον Ιούλιο του 2000, η αύξηση της ετοιμότητάς της και η ανάληψη αποστολών αναχαίτισης, ήταν σχεδόν καθημερινό φαινόμενο. Πλησιάζοντας στις επίμαχες ημερομηνίες της Κρίσης των Ιμίων, η 334 ΜΠΚ είχε ήδη θέσει κατόπιν εντολών του ΑΤΑ, περισσότερα του ενός Ζεύγους αεροσκαφών σε αυξημένες ετοιμότητες. Τα Mirage F-1CG της Μοίρας απογειώθηκαν για αποστολές περιπολίας και αναχαίτισης στην ευρύτερη περιοχή των Ιμίων, αν ενθυμούμαι σωστά από τις 26 Ιανουαρίου. Σταδιακά αυξήθηκαν οι ετοιμότητες και το Σαββατοκύριακο πριν τις 30/1, βρήκε τη Μοίρα με σχεδόν το σύνολο των Α/Φ σε κάποια ετοιμότητα».

IEPAKASARAXOS 017

000010

Για να επιτευχθεί αυτό, οι τεχνικοί όλων των ειδικοτήτων της 334ΜΠΚ που κλήθηκαν να αναλάβουν υπηρεσία δούλεψαν συνεχώς για να βγουν τα μαχητικά ετοιμοπόλεμα. «Τόσο η Μοίρα όσο και το σύνολο της Σμηναρχίας έδωσε τον καλύτερό του εαυτό. Καταφέραμε και ετοιμάσαμε τα αεροσκάφη, ακόμα κι αυτά που ήταν στο υπόστεγο της Μοίρας για τις προγραμματισμένες επιθεωρήσεις, ενώ αποκαταστάθηκαν βλάβες και παρατηρήσεις στα Mirage, με την αξιοποίηση όλων των διατιθέμενων υλικών και μέσων, χάρη στον επαγγελματισμό όλων των τεχνικών», σημειώνει ο – τότε – Αρχισμηνίας (ΤΜΣ) Άλκης Πετρίτσης (φώτο πάνω - αρχείο Γ. Λαμπράκη).

Mirage F 1 015

IEPAKASARAXOS 019

000055

«Σταδιακά ο κόσμος άρχισε να καλείται να μπει στη Μονάδα. Στελέχη και στρατεύσιμοι, μάλιστα είχε προηγηθεί η κινητοποίηση κρίσιμων ειδικοτήτων, ενώ είχαν ετοιμαστεί τα Φύλλα Πορείας. Η Μονάδα μάλιστα, ήταν η πρώτη που δήλωσε μεγίστη ετοιμότητα στο ΑΤΑ», θυμάται ο - τότε - Ανθυποσμηναγός (ΤΥΜ) Γιώργος Κωστάκης (φώτο πάνω - αρχείο Γ. Λαμπράκη), ο όποιος ήταν υπασπιστής του – τότε – Διοικητή της 126 Σ.Μ. Σμηνάρχου (Ι) Κώστα Γούναρη (φώτο κάτω).

272218213 664725907900097 3303892896007938308 n

Η κλιμάκωση

Σύμφωνα με τον Κώστα Αντωνόπουλο «η ανταπόκριση των Ιπταμένων και των Τεχνικών της Μοίρας, σε ότι απαιτήθηκε εκείνο το Σαββατοκύριακο ήταν μοναδική, όπως ήταν άλλωστε πάντα. Το ξεκίνημα της εβδομάδας 29 Ιανουαρίου 1996, μας βρίσκει όλους έτοιμους για ότι απαιτηθεί. Ήδη έχουν δοθεί και εφαρμόζονται μέτρα προετοιμασίας προσωπικού και μέσων. Προϊόντος του χρόνου αρχίζουν να αυξάνονται οι ετοιμότητες και όπως αντιλαμβάνεσαι όταν δόθηκε η εντολή της μεγίστης ετοιμότητας, η Μοίρα όντως ανταποκρίθηκε σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Παρά τις αντίξοες καιρικές συνθήκες που επικρατούσαν τόσο στην Κρήτη όσο και στην ευρύτερη περιοχή των Ιμίων, η Μοίρα ήταν έτοιμη για ότι αποστολή της ανατίθετο. Σε ότι αφορά στο προσωπικό έγινε προσπάθεια να στείλουμε κόσμο να ξεκουραστεί προκειμένου να αναλάβει ετοιμότητες την επόμενη αλλά οι περισσότεροι παρέμειναν στους χώρους της Μοίρας».

Αξίζει να σημειωθεί πως την περίοδο εκείνη, το σύνολο των Ιπταμένων της Μοίρας ήταν πλήρως ετοιμοπόλεμο, με εξαίρεση δύο Ιπταμένους που δεν είχαν ακόμα ολοκληρώσει την εκπαίδευσή τους στο πολεμικό στάδιο. Όλοι οι πιλότοι της 334 Μοίρας με βάση τη μεγίστη ετοιμότητα και την ανάθεση αποστολών, είχαν μαζί τους ότι προβλέπεται για την περίοδο των πολεμικών επιχειρήσεων!

Ένα μοναδικό ντοκουμέντο παρουσιάζει το defenceline.gr: Πρόκειται για τις τουρκικές λίρες και άλλα χαρτονομίσματα, τα οποία έφερε μαζί του κάθε ιπτάμενος της 334 Μοίρας Παντός Καιρού.

271747535 491278462666857 2922510006210775059 n

271583999 723321261969949 7409527375850860681 n

Είχαν χορηγηθεί από το Οικονομικό της 126 Σ.Μ. στους αεροπόρους, οι οποίοι για τις επιχειρησιακές αποστολές που θα πετούσαν είχαν «χρεωθεί» επίσης με οπλισμό (πιστόλι) και με ειδικό χάρτη που θα τους βοηθούσε στη διαφυγή τους, αν καταρριπτόταν πάνω από τουρκικό έδαφος! Τα μοναδικά αυτά ντοκουμέντα, προέρχονται από το αρχείο του Γιώργου Κωστάκη.

214759330 4067302130034681 3264302183228530110 n

Στο Κέντρο Επιχειρήσεων της 126 Σμηναρχίας Μάχης επικρατεί πολεμικός πυρετός. Εκεί το «γενικό πρόσταγμα» είχε ο – τότε - Υποδιοικητής της Μονάδας Σμήναρχος (Ι) Στέλιος Δεμένεγας (Φώτο πάνω).

Σημαντική είναι η μαρτυρία του - τότε- Επισμηναγού (Ι) Άρη Κορέα (φώτο κάτω), ο οποίος εκείνη την εποχή ήταν επικεφαλής τού Γραφείου Ασφαλείας Πτήσεων στην 126 Σ.Μ. και πέταγε με την 334 Μοίρα. «Το βράδυ της κρίσης ήμουν στο Κέντρο Επιχειρήσεων και έζησα όλη την κλιμάκωση με τις ετοιμότητες των 2 λεπτών, τον ατομικό οπλισμό και το συνάλλαγμα που δόθηκε στους ιπταμένους στην περίπτωση που εγκατέλειπαν το αεροσκάφος πάνω από έδαφος. Επίσης, είχε δοθεί διαταγή να προχωρήσουν οι οπλουργοί της Μονάδας σε συναρμολόγηση επιπλέον βλημάτων AIM-9P. Κι αυτό γιατί η αναχορηγία των που είχαμε στα καταφύγια των αεροσκαφών δεν επαρκούσε για διαμόρφωση 4 βλημάτων ανά αεροσκάφος. Αυτό από μόνο το είναι ένα σοβαρό μέτρο κλιμάκωσης, καθώς όταν τα προϊστάμενα Κλιμάκια ζητούν συναρμολόγηση βλημάτων είναι ένα γεγονός σημαντικό καθώς αρχίζει να μετρά ο χρόνος του ορίου ζωής των βλημάτων, ο οποίος δεν μετρά όταν είναι πακεταρισμένα και μη συναρμολογημένα».

165017535 4198457130178231 2641942282771086495 n

«Μετά από ώρες σε ετοιμότητα των «2» όλοι ήταν έτοιμοι, στην πρώτη γραμμή. Οι πιλότοι ήταν δεμένοι μέσα στα πιλοτήρια έτοιμοι για απογείωση. Θυμάμαι να τους δίνουμε νερό να πιούν, ανεβαίνοντας στη σκάλα, καθώς από στιγμή σε στιγμή μπορούσε να δοθεί διαταγή απογείωσης. Υπήρχαν αποστολές συνοδείας των βομβαρδιστικών αεροσκαφών A-7Η τα οποία θα πετούσαν για την προσβολή συγκεκριμένων θέσεων ραντάρ στα τουρκικά παράλια, όπως της Daca. Αν συνεχιζόταν η ετοιμότητα, όλοι μας θα ακολουθούσαμε τα πρώτα ζεύγη για πλήρη κάλυψη των Αεροσκαφών της Μοίρας», τονίζει ο Α. Κορέας.

15492042 10154878016467094 3935085680871170146 n

Βομβαρδιστικά A-7H Corsair, με συνοδεία μαχητικών Mirage F-1CG.

«Τα 24ωρα πριν τις 30/1 πραγματοποιήθηκαν πτήσεις περιπολίας και αναχαίτισης στην περιοχή των Ιμίων. Το βράδυ της 30 προς 31/1, ανατέθηκαν αποστολές για απογειώσεις σε συγκεκριμένο χρόνο, αλλά τα πολιτικά γεγονότα, πρόλαβαν την πραγματοποίηση των επιχειρησιακών αποστολών», λέει ο τότε Αξιωματικός Επιχειρήσεων της 334ΜΠΚ Κώστας Αντωνόπουλος, ο οποίος θυμάται τις αντιδράσεις στο άκουσμα της είδησης για την πτώση του ελικοπτέρου του ΠΝ: «Αρχικά υπήρξε μια "βουβή παγωμάρα" καθόσον γνωρίζαμε ότι στην περιοχή επικρατούσαν πολύ άσχημες καιρικές συνθήκες και στη συνέχεια ακολούθησαν πολλά γιατί;».

«Όταν τα ξημερώματα ανακοινώθηκε από τηλεοράσεως το «ευχαριστώ» του πρωθυπουργού προς τον Αμερικανικό παράγοντα είδα πολλούς Ιπταμένους να πετούν τις κάσκες εκνευρισμένοι και απογοητευμένοι στην καντίνα της Μοίρας...», θυμάται από την πλευρά του ο Άρης Κορέας.

Mirage F 1 009

«Υπέρτατο καθήκον»

Την περίοδο που ακολούθησε τα γεγονότα των Ιμίων, μέχρι και την αναστολή λειτουργίας της η Μοίρα συνέχισε να εκπληρώνει την αποστολή της πάνω από το Αιγαίο. Αναμφίβολα, οι άνθρωποι που με υπερηφάνεια φόρεσαν τον «ΤΑΛΩ» στο στήθος θυμούνται την αποψινή βραδιά ως την κορύφωση μιας κρίσης που έφερε Ελλάδα και Τουρκία στα πρόθυρα μιας πολεμικής σύγκρουσης. Κι αν στο πολιτικό πεδίο ηττηθήκαμε κατά κράτος, οι στρατιωτικοί που έζησαν εκείνες τις κρίσιμες ώρες είναι σίγουροι πως υπήρχαν οι προϋποθέσεις και οι συνθήκες για ένα συντριπτικό χτύπημα στον αντίπαλο.

Αντί για επίλογο, θα παραθέσουμε τα λόγια του Κώστα Αντωνόπουλου:

«Πέρα από τη Μοίρα που είχε και τη πιο δύσκολη αποστολή, αξίζει να σημειωθεί η ετοιμότητα του συνόλου της 126ΣΜ. Όλο το προσωπικό των υπολοίπων Μοιρών στάθηκε επάξια στα καθήκοντά του και υποστήριξε με τον τρόπο αυτό το έργο της 334ΜΠΚ. Παρόλο ότι έχουν περάσει τόσα χρόνια, υπάρχουν εικόνες που έχουν μείνει ανεξίτηλες στο μυαλό μου. Όλοι μαζί για το υπέρτατο καθήκον, που είναι η ελευθερία της πατρίδος. Πιστεύω ότι αυτό ήταν το ιδανικό κλίμα για τη Μοίρα εκείνες τις ημέρες».

Το defenceline.gr ευχαριστεί τον Αντιπτέραρχο (Ι) ε.α. Κώστα Αντωνόπουλο, τον Αντιπτέραρχο (Ι) ε.α. Άρη Κορέα, τον Αντισμήναρχο ε.α. Γιώργο Κωστάκη και τον Αντισμήναρχο (ΤΜΑ) ε.α. Άλκη Πετρίτση για την πολύτιμη βοήθειά τους στη συγγραφή του άρθρου. Οι φωτογραφίες – όπου δεν αναφέρεται ξεχωριστή πηγή – προέρχονται από το πολύτιμο αρχείο του Αντώνη Μυλωνάκη.

Κάντε Like στη σελίδα μας στο facebook και ακολουθείστε μας στο Twitter