Write on Τρίτη, 04 Φεβρουαρίου 2020 Κατηγορία ΙΣΤΟΡΙΑ

ΦΥΛ. ΑΒΕΡΩΦ
4/2/43 Κ.ΠΕΡΡΙΚΟΣ
ώρα 5:20
Εγκαταλείπω τον κόσμο χωρίς μίση και κακίες. Αγωνίσθηκα για την πατρίδα μου. Για την δικιά τους πατρίδα αγωνίζονται κι εκείνοι οι οποίοι με καταδίκασαν. Θα ήθελα το αίμα μου να μην μας χωρίσει αλλά να μας ενώσει στο μέλλον με τους σημερινούς αντιπάλους.

Ο Κώστας Περρίκος εκτελέσθηκε στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής την 4.2.1943, ώρα 7:30 π.μ.

Σύμφωνα με την αναφορά του ιερομόναχου Νικόδημου Γραικού εξωμολογήθη ειλικρινώς και μετέλαβε των αχράντων μυστηρίων με κατάνυξη. «Ο υποσμηναγός Κων/νος Περρίκος, ετών 37 προ της εκτελέσεώς του είπε τα εξής προς τους παριστάμενους Γερμανούς:

''Δεν αισθάνομαι τίποτα εναντίον σας. Εσείς κάνατε το καθήκον σας. Ομοίως έκανα κι εγώ το δικό μου. Είμαι Ελληνας αξιωματικός της Αεροπορίας- Υποσμηναγός. Σας ευχαριστώ πολύ''. Οι παριστάμενοι Γερμανοί αξιωματικοί εχαιρέτισαν άπαντες στρατιωτικώς. Ολίγον προ της εκτελέσεώς του ανεφώνησε «Ζήτω η Ελλάς!». Όταν ο Γενικός Επιθεωρητής του Γερμανικού Στρατοδικείου ήλθε μαζί με άλλους αξιωματικούς να τον παραλάβουν από το κελί του στις 5:20 το πρωί για να τον οδηγήσουν στο θάνατο και την αθανασία, η νυχτερινή σιωπή των φυλακών Αβέρωφ εσχίσθη από την κραυγή του ήρωα προς τους συγκρατουμένους του: «Παιδιά με παίρνουν για εκτέλεση. Κουράγιο! Γρήγορα έρχεται η Νίκη και η Λευτεριά! Ζήτω η Ελλάς!». Όταν λίγες ώρες αργότερα ο συνήγορος του Περρίκου επεσκέφθη τον Επιθεωρητή Λάγκε, ηλικιωμένο εξ επαγγέλματος υπάλληλο των Γερμανικών Στρατοδικείων, για να τον ρωτήσει σχετικώς με την τύχη του θανατοποινίτη, ο Γερμανός αυτός δεν μπορούσε να κρύψει την συγκίνησή του για το θέαμα, στο οποίο είχε παραστεί. «Er Starb den heldemtot» («απέθανεν ως ήρωας» ), είπε. Η εκτέλεσις του Περρίκου ανεκοινώθη ως κάτωθι από τις εφημερίδες των Αθηνών.
«Δι΄ αποφάσεως του παρά τω Στρατιωτικώ Διοικητή Νοτίου Ελλάδος Στρατοδικείου υπό ημερομηνίαν 31.12.1942, ο Κων/νος Περρίκος, αξιωματικός της Αεροπορίας, γεννηθείς εν Χίω την 23.4.1905 κατεδικάσθη μεταξύ άλλων λόγω απαγορευμένης οπλοφορίας και κατοχής εκρηκτικών υλών, ως και λόγω συντάξεως και διαδόσεως προπαγανδιστικών εντύπων, εις θάνατον και 15ετή ειρκτήν. Ο καταδικασθείς ήτο είς εκ των ενόχων της δυναμιτιστικής αποπείρας της οδού Πατησίων, ως οργανωτής δε κόμματος εχθρικού προς τον Άξονα, προέτρεψεν εις απεργίας και εκδηλώσεις εναντίον των Γερμανών. Η απόφασις εξετελέσθη την 4.2.43 διά τυφεκισμού». Η ληξιαρχική πράξις θανάτου υπ΄αρ. 444/2/43 αναφέρει ότι ο Κ. Περρίκος, αξιωματικός της Αεροπορίας, εξετελέσθη την 4.2.1943 συνεπεία της από 31.12.1942 αποφάσεως του Γερμανικού Στρατοδικείου.

Την 11.9.1943 το Υπουργείο Αεροπορίας διά Β.Δ. επανέφερε τον Κ. Περρίκο εις τους μονίμους και τον προήγαγε εις τον βαθμόν του Αντισμηνάρχου επ ανδραγαθεία.

- Στη «Δόξα» την εφημερίδα της ΠΕΑΝ γράφουν γι αυτόν οι συμμαχητές του. «Το πνεύμα του Κώστα Περρίκου, ζωντανό πάντα μέσα στις ψυχές μας, η υπέροχη αγωνιστική του μορφή με τα ήρεμα, στοχαστικά του μάτια, σύμβολο στον αγώνα των Ελληνικών νιάτων ενάντια στον κατακτητή, η τόλμη του συνώνυμη με την αγωνιστική τόλμη στέκουν πάντα μπροστά μας να μας προφυλάξουν από λιγοψυχιές ανάξιες για νέους αγωνιστές. Ο δυνατός και απαράμιλλος αγωνιστής είχε αφιερώσει όλη τη θέρμη της ωραίας ζωής του στο Εθνικό και Δημοκρατικό Ιδανικό».

- Η εφημερίδα «Η Μάχη» της εποχής εκείνης, γράφει μετά την εκτέλεση του Κ. Περρίκου: «Μικρόσωμος, λεπτός με μέτωπο ευρύ και μάτια διαπεραστικά και ρεμβώδη, γελαστός πάντα και μειλίχιος στους τρόπους, έμοιαζε περισσότερο ποιητής και λιγότερο ή καθόλου επαναστάτης, αλλά έκλεινε μέσα στην ψυχή του την Ελλάδα. Κάτω από τον ζυγό και την τρομοκρατία άρχισαν να κινούνται μερικοί ανυπότακτοι ΄Ελληνες. Πρώτος μεταξύ των πρώτων ο μικρόσωμος Υποσμηναγός ανέπτυξε τότε μιαν αφάνταστη δραστηριότητα. Ευκίνητος, εύγλωττος, ακαταπόνητος, έτρεχε, έμπαινε παντού, έπειθε, στρατολογούσε, φορολογούσε, οργάνωνε τη Στρατιά των Ελλήνων που θα κρατούσαν τα όπλα και τα φλάμπουρα και την τιμή της Ελλάδας ψηλά. Προσηλωμένος στο όραμα δεν άκουσε τις συμβουλές των φρονίμων. «Έχεις γυναίκα και παιδιά Περρίκο». «Η ζωή μας ανήκει στην Ελλάδα», ήταν η απάντηση».

1715458055

- Την 7.2.1987 γίνονται τα αποκαλυπτήρια της προτομής του Κ. Περρίκου στην Καλλιμασοά της Χίου. Σε μια σεμνή τελετή ο παλιός φίλος και συγχωριανός του Κωνσταντίνος Κρεατσάς, επίτιμος Εκπαιδευτικός Σύμβουλος, γνώριμός μου από τα χρόνια προ του 1940 όταν ο ηρωϊκός Χιώτης Αξιωματικός μετείχε στον αντιδικτατορικό αγώνα κατά του Μεταξά λέει: «Ο Κ. Περρίκος υπήρξε μέγας Εθνικός Ηρωας και πανάξιος της Πατρίδας. Η ηρωϊκή του πράξη αναπτέρωσε τότε το φρόνημα των αδούλωτων και διέλυσε τα προδοτικά και ατιμωτικά σχέδια των κατακτητών. Η πατρίδα τον ευγνωμονεί, η Χίος τον τιμά και η ιδιαίτερη πατρίδα του σεμνύνεται για το τέκνο της. Η ενέργειά του ήταν πράξις γενναιότητας και αυτοθυσίας, αυτόβουλης και ελεύθερης αποφάσεως, προϊόν εσωτερικής και μόνον επιταγής. Υποκλίνομαι ευλαβικά μπροστά στο πελώριο ηθικό ανάστημα του Κώστα Περρίκου».

Ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος δίνει ένα πορτραίτο του Κ. Περρίκου: «Πώς μπορώ να σας δώσω το ζωντανό πορτραίτο ενός ανθρώπου που η ζωή ξεχείλιζε από μέσα του σαν ακράτητος χείμαρρος. Δεν έχω γνωρίσει άνθρωπο με τόση ζωντάνια. Δεν μπορούσα όμως τότε να μαντέψω τι δύναμη κρυβόταν μέσα του. Έβλεπα και χαιρόμουν την ζωντάνια του αλλά δεν ήξερα, ούτε μπορούσα να προβλέψω ότι ο ολοζώντανος αυτός άνθρωπος θα γίνονταν ισχυρότερος από τον θάνατο, ότι θα γινόταν, όπως έγινε, αθάνατος».

Την 2.9.1987 γίνονται τα αποκαλυπτήρια της προτομής του Κ. Περρίκου στην οδό Γλάδστωνος και Πατησίων όπου και το κτίριο που εστεγάζετο η ΕΣΠΟ. Την επαύριο των αποκαλυπτηρίων ο δημοσιογράφος Φρέντυ Γερμανός επανέρχεται σχολιάζοντας τις υποθήκες του Κώστα Περρίκου: «Αναρωτιέμαι πόσοι από τους εραστές της σημερινής Ενωμένης Ευρώπης θα είχαν το κουράγιο να κάνουν αυτή την γενναία προφητεία την ώρα που τους σημάδευαν τα Γερμανικά πολυβόλα; Δέκα, πέντε, τρεις, ένας , κανένας; Κάτι μου λέει ότι η προτομή του Κ. Περρίκου δεν έπρεπε να στηθεί στα Χαυτεία. Έπρεπε να στηθεί στην καρδιά της Ευρώπης. Ίσως μπρος στο Κοινοβούλιό της. Εκεί είναι η θέση του. Του την χρωστάτε. Ένας απλός Έλληνας Αεροπόρος σάς άνοιξε το 1943 το δρόμο, στον οποίο σήμερα πορεύεστε».
Καθώς σήκωσαν την σημαία από την προτομή φάνηκε η ωραία μορφή του Υποσμηναγού Κ. Περρίκου. Μια μορφή θεληματική με ένα ανεπαίσθητο χαμόγελο. Σαράντα πέντε χρόνια πριν στη γωνία Γλάδστωνος και Πατησίων είχε τινάξει με λίγους αποφασισμένους συντρόφους του την ΕΣΠΟ, μια ναζιστική οργάνωση που ετοίμαζε σώμα Γενιτσάρων να πολεμήσουν στις τάξεις του Γερμανικού Στρατού. Χαφιέδες και Γερμανοί βρήκαν το θάνατο στην ανατίναξη που ήταν η πρώτη σημαντική πράξη σαμποτάζ στην καρδιά της Γερμανοκρατούμενης Αθήνας και από τότε δεν έγινε λόγος για επιστράτευση Ελλήνων.

- Στη σεμνή τελετή των αποκαλυπτηρίων ο Δήμαρχος Αθηναίων Μιλτιάδης Έβερτ είπε: «Όλοι οι Έλληνες μπορούμε να είμαστε υπερήφανοι ότι η αντίσταση που έγινε στην Αθήνα ήταν η μεγαλύτερη αντίσταση. Ας αποτελέσει για μας τους νεώτερους ένα παράδειγμα προς μίμηση».

- Ο Michael Στάϊκος, Επίσκοπος Χριστουπόλεως, (Βιέννη), 4.10.1987 Δοξολογία επί τη 230ή επετείω της γεννήσεως του Ρήγα Φερραίου είπε: «Η αδαμαντοκόλλητος αλυσίδα των ηρώων και μαρτύρων του Έθνους μας, της οποίας η αρχή χάνεται στα βάθη της ιστορίας μας και οι κρίκοι της φέρουν τα ονόματα: Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, Ρήγας Φερραίος, Αλέξανδρος Υψηλάντης, Γρηγόριος Ε΄, Κύπρου Κυπριανός, Παύλος Μελάς, Γρεβενών Αιμιλιανός, Σμύρνης Χρυσόστομος, Κωνσταντίνος Περρίκος, Λέλα Καραγιάννη, Μιχάλης Καραολής, Ανδρέας Δημητρίου, η αλυσίδα λέγω αυτή έρχεται να μας ενώσει με τους προγόνους μας».

- «Η ιστορική μνήμη του Κράτους είναι συχνά μεροληπτική. Τιμά συνήθως κι αυτό είναι δίκαιο, αλλά δεν είναι αρκετό, μόνον εκείνους που υπακούοντας σε δική του εντολή, θυσιάζονται. Αλλά υπάρχουν και μάρτυρες που θυσιάστηκαν για την Πατρίδα χωρίς να λάβουν καμμία εντολή από το Κράτος. Ένας από αυτούς και ο Κώστας Περρίκος»

- «Πάντα γελαστός, ένα πακέτο νεύρα ήταν ο αεροπόρος Κ. Περρίκος. Χέρια, πόδια, πρόσωπο, κορμό όλα τα σάλευε. Είκοσι χρόνια τον γνώριζα αλλά το πλάσμα που συνάντησα στα τέλη του Σεπτέμβρη 1942, ήταν η προσωποποίηση της τρέλλας. Αρχηγός της ΠΕΑΝ ήλθε να ζητήσει βοήθεια για την έκδοση της λαθραίας εφημερίδας του. Αν και πατέρας 3 παιδιών και πάμπτωχος, είχε πέσει με τα μούτρα στην αντίσταση. Το παράλογο θάρρος του κανέναν δεν άφηνε ασυγκίνητο, τους ζωντανούς ερυθροπύρωνε, στους δειλούς στερέωνε την καρτεριά τους»

- Στην «Παγκόσμια Ιστορία» (εκδόσεις «Ελευθερουδάκη») γράφεται για τον Περρίκο: «Η ήττα εις το μέτωπο και η κατάληψις της χώρας υπό των στρατευμάτων του Άξονος δεν εσήμαιναν το τέλος της αντιστάσεως στην Ελλάδα. Δια της καταβιβάσεως της Σημαίας από την Ακρόπολη υπό του Μαν. Γλέζου και του Απ. Σάντα και δια της ανατινάξεως της προδοτικής οργανώσεως ΕΣΠΟ υπό του αεροπόρου Κων/νου Περρίκου και των συνεργατών της ΠΕΑΝ το αντιστασιακό φρόνημα των Ελλήνων βρήκε την εκδήλωσή του».

Πηγή: http://www.notiosxtypos.gr/2009/05/blog-post_13.html

Write on Δευτέρα, 08 Απριλίου 2019 Κατηγορία ΕΙΔΗΣΕΙΣ

Από το Δήμο Πλατανιά γίνεται γνωστό ότι με το υπ. αρ. 29/2019 Προεδρικό Διάταγμα που δημοσιεύτηκε σε ΦΕΚ στις 2 Απριλίου (ΦΕΚ 54 τχ Α, 2.4.2019), αναγνωρίζεται ως μαρτυρικό χωριό, η τοπική κοινότητα Κοντομαρί της Δημοτικής Ενότητας Πλατανιά.

Οι συντονισμένες ενέργειες του Δήμου Πλατανιά, σε συνεργασία με την Τ.Κ.Κοντομαρίου, οδήγησαν στην θετική πρόταση της αρμόδιας επιτροπής στις 26/2/2018 , έτσι ώστε με το παραπάνω ΦΕΚ να ολοκληρωθεί η διαδικασία της αναγνώρισης του Κοντομαρί, ως μαρτυρικό χωριό.

Αποκαθίσταται με την παραπάνω αναγνώριση, μια παράλειψη της Πολιτείας για ένα χωριό το οποίο δέχθηκε πρώτο στην Ευρώπη τη Ναζιστική βαρβαρότητα, την οποία μάλιστα είχαν το θράσος να αποθανατίσουν με φωτογραφικό υλικό, για τα αρχεία της Βέρμαχτ, αφήνοντας όμως έτσι διαχρονικά ντοκουμέντα να θυμίζουν τη Ναζιστική θηριωδία.

Υπενθυμίζεται ότι σχετική απόφαση με αίτημα την αναγνώριση της τκ Κοντομαρίου ως μαρτυρικού χωριού είχε λάβει το Δημοτικό Συμβούλιο Πλατανιά με την υπ. αρ. 31/2012 απόφαση του, ενώ το σχετικό αίτημα είχε επικαιροποιηθεί κατά την τρέχουσα δημοτική περίοδο, από το Δήμαρχο Πλατανιά κ. Γιάννη Μαλανδράκη με το υπ. αρ. 2825 / 2017 έγγραφο του προς το Υπουργείο Εσωτερικών.

Write on Πέμπτη, 06 Σεπτεμβρίου 2018 Κατηγορία ΙΣΤΟΡΙΑ

Δείτε το τρέιλερ του ντοκιμαντέρ "ΑΛΗΣΜΟΝΗΤΑ" για τη ζωή και την αντίσταση των γυναικών στην Κρήτη στα χρόνια της Κατοχής. Το ντοκιμαντέρ θα παρουσιαστεί με τη μορφή performance από τις 11 ως τις 28 Σεπτεμβρίου σε Ρέθυμνο, Αγίους Αποστόλους Αμαρίου, Ηράκλειο, Ανώγεια, Καλή Συκιά και Χανιά.

BRANDED - Women on the Island of Crete 1941-1945 (Trailer) from Barbara Englert on Vimeo.

Κάντε Like στη σελίδα μας στο facebook και ακολουθείστε μας στο Twitter

 

 
Write on Παρασκευή, 30 Μαρτίου 2018 Κατηγορία ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

Το όνομα του Χρίστου Αετού Τζιφάκη ακουγότανε εις το Ρέθυμνον από πριν από τον πόλεμο. Ήτονε ένας γενναίος αξιωματικός του Ελληνικού Στρατού ο οποίος έκαμε ανδραγαθίες εις τον Ελληνο-τουρκικό πόλεμο. Ένας βενιζελικός αξωματικός που τίμησε την Κρήτη και το όνομά του. Ανάμεσα σε αυτά που θυμούμαι να λέγονται από τους παλαιότερους όταν αναφερόταν με θαυμασμό στον Τζιφάκη ήταν πως υπηρέτησε στο ξακουστό 5/42 Τάγμα Ευζώνων.Το 1935 ο δικτάτορας Ιωάννης Μεταξάς τον απόταξε και τότε επέστρεψε στο Ρέθυμνον.

Το όνομά του το ξανάκουσα παραμονές της Μάχης της Κρήτης όταν παρουσιάστηκα εθελοντικά στο Φρουραρχείο Ρεθύμνης προκειμένου να προσφέρω τις υπηρεσίες μου.
[...]
Ο Χρίστος Τζιφάκης ήταν και είναι στα μάτια μου ο παλιός Ρεθεμνιώτης, ο πατριώτης, ο σεμνός, ο αγωνιστής, ο ιδεολόγος, ο άνθρωπος που απέφευγε τις φιγούρες, ο άνθρωπος του καθήκοντος και του χρέους.

Μεγάλη μου τιμή που πολέμησα μαζί του.

Γεώργιος Αριστείδου Τζίτζικας
Σακραμέντο, Η.Π.Α.
Ιανουάριος 2018

Με αυτά τα λόγια ο Γεώργιος Τζίτζικας θυμάται τον Χ.Α. Τζιφάκη υπό τις διαταγές του οποίου πολέμησε στη Μάχη της Κρήτης. Οι ενθυμήσεις αυτές προλογίζουν και το βιβλίο «Αι ημέραι της απελευθερώσεως εν Ρεθύμνη – 1944» του Χ.Α. Τζιφάκη που θα κυκλοφορήσει εντός των ημερών η Εταιρία Κρητικών Ιστορικών Μελετών. Το περιεχόμενό του είναι ένα πολύ μικρό τμήμα από το Αρχείο του Χ.Α. Τζιφάκη που η οικογένειά του έχει παραχωρήσει ως δάνειο στο Ιστορικό Μουσείο Κρήτης. Το τμήμα αυτό καλύπτει το δίμηνο Σεπτεμβρίου-Οκτωβρίου του 1944, δηλαδή την περίοδο σύμπτυξης του γερμανικού στρατού σε μια περιορισμένη περιοχή των Χανίων όπου θα παραμείνουν μέχρι τον Απρίλιο του 1945. Το τελευταίο αυτό διάστημα της Κατοχής είναι ταυτόχρονα περίοδος κινητοποίησης όλων των δυνάμεων της Αντίστασης, οι οποίες παρά τους ανταγωνισμούς και τις συγκρουόμενες επιδιώξεις τους, καταφέρνουν να συντονίσουν τη δράση τους και να παρακολουθούν στενά τις γερμανικές δυνάμεις ώστε να είναι πάντοτε σε ετοιμότητα, παρά τα πενιχρά μέσα τους, να αποκρούσουν οποιεσδήποτε επιθετικές κινήσεις των κατοχικών δυνάμεων και να επιτρέψουν να συντελεστεί ειρηνικά η διαφαινόμενη απελευθέρωση.

Η παρουσίαση του βιβλίου θα γίνει το Σάββατο 31 Μαρτίου 2018, ώρα 12.00΄, στο αμφιθέατρο Γιάννη Περτσελάκη του Ιστορικού Μουσείου Κρήτης. Για το ιστορικό πλαίσιο της περιόδου θα μιλήσει ο Σπύρος Δημανόπουλος, υποψήφιος διδάκτορας του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης και για την έκδοση οι δύο επιμελητές του κειμένου Κωστής Μαμαλάκης και Κλαίρη Μιτσοτάκη.

Στην εκδήλωση θα παραστεί ο εγγονός του Χ.Α. Τζιφάκη, κύριος Χρίστος Ν. Τζιφάκις, ο οποίος θα αναφερθεί σε λιγότερο γνωστές και άγνωστες πτυχές της ζωής του.

Παράλληλα, στο φουαγιέ του δευτέρου ορόφου θα παρουσιαστεί η έκθεση με θέμα Ο αντιστασιακός, κατοχικός τύπος στο Ρέθυμνο με αρχειακό υλικό από το Αρχείο Χ.Α. Τζιφάκη με την επιμέλεια του Κωστή Μαμαλάκη.

Είσοδος ελεύθερη

ddc1d5b2 9660 4e2d 807c 81f5f80c01a9

Ο Χρίστος Αετού Τζιφάκης γεννήθηκε στον Πρινέ Ρεθύμνου το 1889. Ήταν γιος του αγωνιστή Αετού Τζιφάκη και της Αργυρής Στυλ. Χαλκιαδάκη με καταγωγή από το Ατσιπόπουλο Ρεθύμνου. Είχε δύο αδελφές, τη Χρυσάνθη και τη Μαρία. Το 1910 κατατάσσεται οπλίτης στο 1ο Τάγμα της Κρητικής Πολιτοφυλακής, το 1912-1913 λαμβάνει μέρος στους Βαλκανικούς Πολέμους, το 1923 προάγεται στο βαθμό του λοχαγού και το 1934 προάγεται στο βαθμό του ταγματάρχη. Το 1935 αποτάσσεται για πολιτικούς λόγους (ως Βενιζελικός) και εγκαθίσταται μόνιμα στο Ρέθυμνο.

Το 1941 τον Μάιο, τέσσερις ημέρες πριν την έναρξη της Μάχης της Κρήτης, με διαταγή του πρωθυπουργού Εμμανουήλ Τσουδερού τοποθετείται Επιτελάρχης της Β΄ Στρατιωτικής Διοίκησης Κρήτης και διευθύνει τη μάχη που διεξάγεται στο Ρέθυμνο (20-29 Μαΐου). Το διάστημα 1941-1945 οργανώνει τον αντιστασιακό αγώνα στο Ρέθυμνο και αργότερα, αναγνωρίζεται επίσημα από το Στρατηγείο Μέσης Ανατολής ως Αρχηγός Εθνικής Οργάνωσης Ρεθύμνης (ΕΟΡ). Το 1944 με απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης αναλαμβάνει τα καθήκοντα του Στρατιωτικού Διοικητή του νομού Ρεθύμνης.

443 858 thickbox

Αριθμός σελίδων: 288
ISBN: 978-960-9480-41-3
Ε.Κ.Ι.Μ., Ηράκλειο 2018

Κάντε Like στη σελίδα μας στο facebook και ακολουθείστε μας στο Twitter

Write on Τρίτη, 27 Φεβρουαρίου 2018 Κατηγορία ΙΣΤΟΡΙΑ

Το καλοκαίρι του 1943 η Παραμυθιά και τα χωριά του κάμπου της περνούσαν άσχημες ώρες. Η περιοχή ζούσε την κορύφωση του δράματος που είχε αρχίσει την άνοιξη του 1941 με την επικράτηση του άξονα στην Ελλάδα. Η Θεσπρωτία, ζούσε μία τριπλή κατοχή, των Γερμανών, των Ιταλών και των μουσουλμάνων Τσάμηδων, οι οποίοι έσπευσαν από την αρχή να συνεργαστούν με τους κατακτητές. Όλη την περιοχή της Ηπείρου έλεγχε η γερμανική μεραρχία Εντελβάις η οποία ευθυνόταν για τις σφαγές αμάχων στη Μουσιωτίτσα, στους Λιγκιάδες και την εξόντωση της εβραϊκής κοινότητας των Ιωαννίνων. Στη Παραμυθιά είχαν βρει συμπαραστάτες τους αδελφούς Ντίνο, ηγέτες των Τσάμηδων, που συμμάχησαν με τους κατακτητές κόντρα στον ελληνικό πληθυσμό...

Παρασκευή 24 Σεπτεμβρίου του 1943, στην τοποθεσία Σκάλα, σκοτώθηκαν έξι Γερμανοί σε μάχη με αντάρτες του ΕΔΕΣ. Αυτό ήταν η αφορμή για ένα προαποφασισμένο έγκλημα. Στα γραφεία της Κομμαντατούρας, οι λογαριασμοί είχαν γίνει. Ένας προς δέκα. Οι ανακοινώσεις του γερμανού φρούραρχου της Παραμυθιάς το έλεγαν καθαρά: «...δια κάθε δολοφονία ή τραυματισμόν Γερμανού στρατιώτου, θα εκτελούνται 10 χριστιανοί Έλληνες πολίτες εκ Παραμυθίας και των πέριξ χωριών». Τη νύχτα της 27ης Σεπτεμβρίου 1943, κοντά στα μεσάνυχτα, ο τρόμος σκέπασε τα σοκάκια της κωμόπολης. Μεικτά αποσπάσματα Γερμανών και μουσουλμάνων Τσάμηδων, παραβιάζουν επιλεκτικά πόρτες χριστιανικών σπιτιών. Συλλαμβάνουν όσους βρίσκονται στις λίστες τους. Τα ιστορικά ντοκουμέντα που εντοπίστηκαν πριν από λίγα χρόνια, δείχνουν ότι την λίστα των μελλοθανάτων είχε συντάξει η ηγεσία των Τσάμηδων.

Από μικρό παιδί ο κ. Τσαμάτος θυμάται το μοιρολόι της γιαγιάς του. «Το όνομα του παπά-Βαγγέλη Τσαμάτου ήταν στην λίστα γραμμένο από καρό. Όταν τον πήραν μεσάνυχτα από το σπίτι του, μαζί με τον γιο του τον Νικόλα, η παπαδιά έτρεξε ξωπίσω για να του δώσει μια μάλλινη φανέλα.

Εκείνος, βέβαιος για το ταξίδι που κινούσε της είπε: «Άσε τη φανέλα παπαδιά. Εκεί που πάω δεν θα μου χρειαστεί». Μόνο το πετραχήλι του, αυτό πήρε μαζί του». Ο παπά-Βαγγέλης Τσαμάτος πριν εκτελεστεί έψαλλε την νεκρώσιμη ακολουθία. Οι πιο πολλοί από τους συλληφθέντες ήταν μεταξύ τους στενοί συγγενείς. Γονείς και παιδιά, αδέλφια, ανίψια και θείοι. Η οικογένεια του Βασίλη Τσούλα είχε το «θλιβερό προνόμιο», να χάσει τρία αδέλφια, τον Γάκη, τον Θόδωρο και τον Κώτσιο. Ανάμεσα στους μελλοθάνατους βρίσκονταν και δύο έφηβοι, ο Σπύρος Μπάρμας και ο Γιώργος Σωτηρίου, με τους πατεράδες τους. Κατά τη διάρκεια της κράτησης, ανακοινώθηκε στους κρατουμένους η απόφαση των αρχών κατοχής να εκτελεστούν. Όπως εξιστόρησαν αργότερα οι τρεις από τους κρατούμενους που απελευθερώθηκαν την τελευταία στιγμή, οι τραγικές ώρες στο υπόγειο του σχολείου, λίγο πριν από τον θάνατο, κύλησαν σε κλίμα συναδέλφωσης και αξιοπρέπειας. Ο Νίκος Γιαννάκης, ένας 25χρονος γυμναστής έδινε κουράγιο στους συγκρατούμενούς του, τραγουδώντας τον «Γεροδήμο». Ο παπά-Βαγγέλης Τσαμάτος, κοντά στο ξημέρωμα, έψαλλε τη νεκρώσιμη ακολουθία....

tsamides1

Η εκτέλεση
Το χάραμα, πάνοπλοι Γερμανοί μαζί και με τους Τσάμηδες, οδήγησαν τους κρατούμενους λίγο έξω από την κωμόπολη σε ένα χωράφι. Εκεί, την προηγούμενη μέρα, όμηροι από τα χωριά του κάμπου είχαν ανοίξει ομαδικούς τάφους. Πριν δώσει το πρόσταγμα ο αξιωματικός του αποσπάσματος, απελευθέρωσε τρεις από τους κρατούμενους, γιατί έκρινε πως θα του ήταν χρήσιμοι για ξυλουργικές εργασίες στο γερμανικό γραφείο διοίκησης και έμειναν 49 μελλοθάνατοι. Ο Γιάννης Μπαζιάκος και ο Κώστας Τσίλης προσπάθησαν να αποδράσουν από το απόσπασμα την τελευταία στιγμή. Λίγο πιο πέρα, τους εκτέλεσαν οι συνεργάτες των Ναζί....

Ο κ. Παναγιώτης Τσαμάτος αναφέρει πως λίγες μέρες νωρίτερα, από τα χωριά της Παραμυθιάς, είχαν συλληφθεί και εκτελέστηκαν στην συνέχεια 11 πολίτες έξω από το σχολείο. Μαζί με τους προκρίτους, οι εκτελεσθέντες έφταναν τους εξήντα, «για να λυθεί σωστά, η εξίσωση της ντροπής», συμπληρώνει ο καθηγητής. «Αυτές τις μνήμες πρέπει να τις κρατήσουμε ζωντανές, γιατί η θυσία αυτή δεν θα πρέπει να κληροδοτηθεί στους νέους, τα παιδιά μας, με το όνομα ενός ψυχρού αριθμού. Οι 49 ήταν άνθρωποί μας. Πατεράδες, παππούδες, αδέλφια, θείοι. Είχαν ονόματα, οικογένειες, όνειρα και ελπίδες για τη ζωή». Ο Παναγιώτης Τσαμάτος είναι Καθηγητής Μαθηματικής Ανάλυσης στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Γεννήθηκε στη Παραμυθιά και έζησε στον απόηχο και την σκιά της οδυνηρής εκτέλεσης. Είχε δύο εκτελεσθέντες μέσα στην οικογένειά του και έκανε τη δική του έρευνα που αποτύπωσε στο βιβλίο «Εν Παραμυθία τη 29-9-1943».... Πηγή: www.mixanitouxronou.gr 

Κάντε Like στη σελίδα μας στο facebook και ακολουθείστε μας στο Twitter