Γράφει ο Φιλίστωρ
Πρόλογος - η Πελοπόννησος έτοιμη να επαναστατήσει
Μετά την Συνέλευση της Βοστίτσας τον Ιανουάριο του 1821 και παρά τις διαφορετικές απόψεις που εκφράστηκαν για την εκκίνηση η την αναβολή του Αγώνα, εκδηλώθηκε μια συντονισμένη προσπάθεια σε όλους τους νομούς της Πελοποννήσου για μια στοιχειώδης προετοιμασία. Ο Μητροπολίτης Χριστιανουπόλεως (Κυπαρισσίας) Γερμανός, ανέλαβε να ενημερώσει τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη στη Μάνη, το Θεόδωρο Δεληγιάννη, στην Καρύταινα, καθώς και τη μοναστική κοινότητα του Μεγάλου Σπηλαίου. Ο Δημήτριος Τομαράς, πήρε εντολή να ενημερώσει το Μητροπολίτη Ιγνάτιο της Πρέβεζας και τους Υδραίους. Ορίστηκε ταμίας ο Ιωάννης Παπαδιαμαντόπουλος, γιατί ήταν πολύ τίμιος και όλοι τον εμπιστεύονταν, ενώ ανατέθηκε στον έμπιστο Ιερόθεο τον Μεγαλοσπηλαιώτη, να περιέλθει όλη την Πελοπόννησο και να συγκεντρώσει τις συνδρομές από τους ορκισμένους Φιλικούς.
Ήδη από τον Φεβρουάριο του 1821 οι Οθωμανικές αρχές της Πελοποννήσου που είχαν την έδρα τους στην Τριπολιτσά είχαν πολλές ενδείξεις ότι προετοιμαζόταν μια μαζική εξέγερση των Ελλήνων. Εκτός της παρουσίας του Κολοκοτρώνη στην Μάνη που εύλογα δημιουργούσε ανησυχίες στους Οθωμανούς, είχαν βρεθεί έγραφα της Φιλικής εταιρείας στην Κόρινθο, τα οποία παρά τον συνθηματικό τους χαρακτήρα, φανέρωναν ότι μια συνωμοσία των Ελλήνων για εξέγερση βρισκόταν σε εξέλιξη. Εκτός όλων αυτών, πληροφορίες έφταναν στην Τριπολιτσά για την περίφημη συνάντηση της Βοστίτσας, όπου σημαντικοί πρόκριτοι και αρχιερείς της Αχαΐας φαίνεται να ήρθαν σε συνεννόηση για εξέγερση κατά της Οθωμανικής δεσποτείας. Επίσης ο Καϊμακάμης της Τριπολιτσάς Σελήχ Μπέης (αντικαταστάτης του Χουρσίτ πασά που πολεμούσε με το Αλή πασά στην Ήπειρο) λάμβανε ανησυχητικές ειδήσεις ότι οι μπαρουτόμυλοι των Σπηλιοτόπουλων στην Δημητσάνα παρήγαγαν μυστικά περισσότερο μπαρούτι από το επιτρεπτό όριο, ενώ και ο διερμηνέας και ισχυρός πρόκριτος της Τριπολιτσάς Σωτήρης Κουγιάς κατήγγειλε ότι οι Έλληνες ήταν έτοιμοι να αποστατήσουν.
Ο κατάλογος των προγραφών
Όλες αυτές οι πληροφορίες και η έντονη φημολογία είχε προβληματίσει έντονα τον Σελήχ μπέη, ο οποίος ζήτησε οδηγίες από τον Χουρσίτ πασά για τον τρόπο δράσης που όφειλε να ακολουθήσει. Ο Χουρσίτ από τα Ιωάννινα απέστειλε με ταχυδρόμο δύο Σουλτανικά φιρμάνια τα οποία έδιναν το δικαίωμα στον καϊμακάμη να θανατώσει άμεσα οποιονδήποτε πρόκριτο, αρχιερέα η έμπορο που θα παρείχε υποψία ότι συμμετείχε στις συνωμοσίες για εξέγερση. Επίσης ο Χουρσίτ ζητούσε από τον Σελήχ να καλέσει στην Τριπολιτσά όλους τους σημαντικότερους προκρίτους και αρχιερείς της Πελοποννήσου, δήθεν για διαβουλεύσεις, αλλά με πραγματικό σκοπό να τους φυλακίσει και να τους κρατήσει ομήρους ώστε να ματαιωθεί η επανάσταση των Ελλήνων. Στα μέσα Φεβρουαρίου ταχυδρόμοι μετέφεραν την επείγουσα πρόσκληση του καϊμακάμη σε όλους τους σημαντικότερους προκρίτους τους οποίους καλούσε επειγώντως για να συζητήσουν σημαντικά διοικητικά θέματα των περιοχών τους. Τα ονόματα όσων έλαβαν την αιματοβαμμένη πρόσκληση ήταν
1.Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης (Μάνη)
2.Θεόδωρος Δεληγιάννης (Καρύταινα)
3. Σωτήριος Νοταράς (Κόρινθος)
4.Ιωάννης Βιλαέτης (Πύργος Ηλείας)
5.Ιωάννης Περούκας (Άργος)
6.Αναγνώστης Κωστόπουλος (Μηλιάκικα)
7.Μελέτης Μελετόπουλος (Μυστράς)
8.Α. Καραπατάς (Τριφυλία)
9.Αναγνώστης Κοπανίτσας (Μυστρά)
10.Ιωάννης Τομαρας (Τριφυλία)
11.Ιωάννης Καραμάνος (Κυνουρία)
12.Αναγνώστης Κωνσταντόπουλος
13.Ανδρέας Καλαμογδάρτης
14.Μ. Καβας, γιατρός (Άργος)
15.Ευθύμιος Φωτόπουλος
16. Πανάγος Κυριακός (Καλαμάτα)
17. Μήτρος Ροδόπουλος (Αχαΐα)
18.Ανδρέας Ζαΐμης (Αχαΐα)
19. Σωτήρης Χαρλάμπης
20. Ανδρέας Λόντος
21.Παναγιώτης Κρεβατάς
22.Σωτήρης Θεοχαρόπουλος
επίσης προσκλητήριες επιστολές στάλθηκαν σε δέκα επισκόπους. Στους κάτωθι:
1. Ανδρούσης Ιωσήφ
2. Χριστιανουπόλεως Γερμανός
3. Μονεμβασιάς Χρύσανθος.
4. Ωλένης Φιλάρετος
5. Δημητσάνης Φιλόθεος
6. Ναυπλίου Γρηγόριος
7. Κορίνθου Κύριλλος
8. Παλαιών Πατρών Γερμανός
9. Κερνίκης Προκόπιος
Στην μυστική Συνέλευση των προεστών και κληρικών της βόρειας Πελοποννήσου στην Βοστίτσα στις 26 έως 29 Ιανουαρίου 1821, οι παρευρεθέντες είχαν συμφωνήσει να μην μεταβούν στην Τρίπολη, εάν καλούνταν, γιατί ήταν βέβαιη η καταδίκη τους. Όσοι έλαβαν πρόσκληση για να μεταβούν στην Τριπολιτσά ταράχτηκαν, καθώς γνώριζαν ότι μετέβαιναν εκεί ουσιαστικά ως όμηροι, την στιγμή που μια εξέγερση των Ελλήνων ήταν επικείμενη και σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο το πιθανότερο ήταν να θανατώνονταν αμέσως από τον Καϊμακάμη. Οι περισσότεροι όμως προύχοντες και αρχιερείς, παρά τα συμφωνηθέντα στη Βοστίτσα, αποφάσισαν να ανταποκριθούν στις τουρκικές αρχές, προκειμένου να διασκεδάσουν τις υποψίες τους και να μη δώσουν επιχειρήματα στους Τούρκους για γενικευμένες σφαγές. Έτσι, τελικώς οι περισσότεροι προσήλθαν και η φυσική τους παρουσία στην Τριπολιτσά καθησύχασε τους Οθωμανούς αξιωματούχους και τους έπεισε ότι τελικώς οι Έλληνες δεν θα επαναστατούσαν. Αναμφίβολα, η πλέον σημαντική ήταν η αυτοπρόσωπη παρουσία του Θεόδωρου Δεληγιάννη που ήταν ο ισχυρότερος πρόκριτος της Πελοποννήσου. Η παρουσία των προκρίτων στην Τριπολιτσά λύτρωσε και τους χριστιανούς της πόλης από τις πιέσεις και τις συνεχείς απειλές που δέχονταν στο προηγούμενο διάστημα.
Ο Θεόδωρος Δεληγιάννης είχε μυηθεί στην Φιλική εταιρεία το 1820, είχε στείλει επιστολή στον Υψηλάντη διαβεβαιώνοντας για την πρόθεση των Πελοποννησίων προκρίτων να επαναστατήσουν, ενώ είχε διεξάγει εργώδεις προετοιμασίες για την οργάνωση της επανάστασης στην περιοχή του. Η πρόσκληση για διαβουλεύσεις στην Τριπολιτσά τον έβαλε σε μεγάλο δίλημμα καθώς γνώριζε επακριβώς τι έμελλε να πάθει ως βασικός συνωμότης της εταιρείας. Τελικά εισήλθε στην Τριπολιτσά για να ξεγελάσει τους Τούρκους αναφορικά με την επικείμενη έκρηξη της επανάστασης και να προστατέψει τους Έλληνες της πόλης τους οποίους απειλούσαν συνεχώς οι Τούρκοι. Η πρόθεση του καταγράφηκε σε επιστολή που έστειλε στον αδερφό του Κανέλλο, λίγο πριν οικειοθελώς αιχμαλωτιστεί και θυσιαστεί για την ελευθερία της πατρίδας του. Σε συσκέψεις του με τους Τούρκους ιθύνοντες ο Δεληγιάννης τους καθησύχαζε για τις ανησυχητικές πληροφορίες που λάμβαναν, λέγοντας πως οι φήμες οφείλονταν στον Αλή πασά που βρισκόταν σε πόλεμο με τον Χουρσίτ και επιθυμούσε να περισπάσει την προσοχή του αλλού.
Ο Μητροπολίτης Αργοναυπλίας Γρηγόριος και εθνομάρτυρας, αποτέλεσε μία σημαντική μορφή κατά την εποχή της Τουρκοκρατίας. Καταγόταν από τη Σίτσοβα Λακωνίας και κατηχήθηκε στη Φιλική Εταιρεία το 1819 από το Δανιήλ Παμπούκη, ηγούμενο της Μονής του Βράχου Νεμέας. Ο Γρηγόριος ως φιλικός, ανέπτυξε αξιόλογη δράση και κατήχησε στη Φιλική Εταιρεία, σημαντικές προσωπικότητες της εποχής όπως τον Ιωάννη Ιατρού και τους αδελφούς Παπαλεξοπούλου στο Ναύπλιο, τον Ιωάννη Περούκα, τον Σταμάτη Αντωνόπουλο, τους αδελφούς Βλάσση στο Άργος, τον Ιερέα Γεώργιο Βελίνη στο Πλατανίτι, τον Θεοδόσιο Μπούσκο στο Τζαφέραγα, τον Γεώργιο Κακάνη στο Χώνικα, τον αρχιδιάκονό του Αθανάσιο Σολιώτη, τον Ιερέα παπα – Κωσταντή στον Αχλαδόκαμπο. Ομοίως εισήλθε εθελοντικά στην Τριπολιτσά συνοδεύοντας τον Ιωάννη Περούκα.
Ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης αρνήθηκε να προσέλθει επικαλούμενος αδυναμία, έστειλε όμως στην θέση του τον γιο του Αναστάσιο, κίνηση που επίσης είχε μεγάλη σημασία. Ο Κρεβαττάς (που μόλις είχε επιστρέψει από την Ιταλία) απέφυγε να μεταβεί στην Τρίπολη προφασιζόμενος ασθένεια χάρις την εγγύηση του προκρίτου της Τρίπολης Κουγιά με τον οποίο είχε συγγένεια. Επίσης δεν προσήλθαν ο Π. Π. Γερμανός, ο Κερκίνης Προκόπιος, ο Κρεβατάς, ο Θεοχαρόπουλος, ο Χαραλάμπης, ο Λόντος και ο Ζαΐμης, καθώς είχαν συμμετάσχει ήδη στην συνέλευση της Βοστίτσας και γνώριζαν ότι το πιθανότερο ήταν να θανατώνονταν πρώτοι. Οι τελευταίοι συγκεντρώθηκαν στην μονή Αγίας Λαύρας και με διάφορες σκηνοθετημένες δικαιολογίες αρνήθηκαν να μεταβούν στην Τριπολιτσά. Το πιθανότερο είναι ότι η κλήση τους στην Τριπολιτσά ήταν η τελική ώθηση να περάσουν οριστικά στην επανάσταση.
Τα βασανιστήρια και η δοκιμασία
Όταν ξέσπασε η επανάσταση όλοι οι πρόκριτοι που είχαν προσέλθει βρέθηκαν αιχμάλωτοι των Οθωμανών και η μοίρα τους είχε ουσιαστικά σφραγιστεί. Στις 17 Απριλίου 1821 ο Καϊμακάμης τους φυλάκισε και τους υπέβαλλε σε σκληρά βασανιστήρια αλλά δεν τους θανάτωσε, καθώς θεώρησε πιο σκόπιμο να τους χρησιμοποιήσει στις διαπραγματεύσεις ως αντάλλαγμα για να σώσει την ίδια του την ζωή, καθώς ο κλοιός γύρω από την Τριπολιτσά έμοιαζε να σφίγγει.
Την Κυριακή του Θωμά (17 Απριλίου 1821), καθώς εξιστορεί ο Ιωσήφ Ζαφειρόπουλος, οι όμηροι μεταφέρθηκαν «εις το κάτω μέρος του Σεραγίου, εις δεινοτάτην και φρικτοτάτην ειρκτήν των καταδίκων... Αυτή δε η ειρκτή περιωρισμένη εις εν δωμάτιον έκειτο υπό το Σεράγιον επί του εδάφους, αριστερώθεν του εισερχομένου διά της του Σεραγίου Πύλης» και δέθηκαν όλοι στο φοβερό Κούτσουρο, «εις τας οπάς του οποίου εισήρχοντο οι πόδες των βασανιζομένων....Εισελθόντες δε εις ταύτην την φυλακήν συνέδεσαν διά μακράς αλύσεως τους Αρχιερείς και Προύχοντας την εσπέραν εκείνην».
Το φρικαλέο σκηνικό περιγράφει στα απομνημονεύματα του ο επίσκοπος Ανδρούσης Ιωσήφ: «Επλησιάσαμεν και εστάθημεν κατά σειράν, πρώτος της σειράς ευρέθη ο Αναγνώστης Κοπανίτσας και ο Μελέτιος δεύτερος από Μυστράν. Ο Καϊμακάμ μετά των πρωτίστων Οθωμανών, άνω εις τα οικήματα εκάθηντο και έβλεπον ημάς τους μετά καταδίκης διερχομένους.... Εβλήθη ο Μελέτιος εις την άλυσσον... Τέλος πάντων εξ αρχιερείς... και δέκα προεστώτες κατεκλείσθησαν εις την ζοφεράν και πολυβάσανον φυλακήν βαστάζοντες την άλυσσον. Η ολκή αυτής ήταν οκάδες εκατόν ογδοήκοντα, άνευ των κουλούρων των επί τον τράχηλον ημών. Εκεί εύρομεν τους διακόνους και δούλους μας εν ελεεινή καταστάσει.»
και αλλού: "Ο Μούσα Κελεντζής ούτος βλέπων τον Κοπανίτζαν πλησιάσαντα και τον τράχηλον εκτείναντα, δια να βληθή η κουλούρα και εν αυτή να διαπερασθή η άλυσσος, είπε μεγαλοφώνως: ‘άπιστε Κοπανίτζα έστειλες τον κερατά Κρεββατά εις την Φραγκίαν και μας έφερε αυτά τα σίτελα και μίζελα, αλλ’ αύριον θέλει δοκιμάσετε τα επίχειρα της κακίας σας’.»
Φόβος και αγωνία είχε καταλάβει τους ομήρους, καθώς οι Τούρκοι τους απειλούσαν συνεχώς με θάνατο. Ο προεστός Μήτρος Ροδόπουλος «ένεκα του φόβου ηρνήθη την πατρώαν ημών θρησκείαν» και απέφυγε τα δεινά της φυλακής, ενώ ο καϊμακάμης παρέλαβε υπό την προστασία του τον Αναστάση Καλαμογδάρτη και ο Κιαμήλμπεης τον Κορίνθου Κύριλλο και τον Σωκράτη Νοταρά, οι οποίοι δεν φυλακίστηκαν, αλλά παρέμειναν στο σεράγι καθ’ όλη τη διάρκεια της πολιορκίας.
Τόσο στενά ήταν στοιβαγμένοι μέσα στο μικρό χώρο οι δεκαεννέα φυλακισμένοι «ώστε ουδέ τους πόδας ηδύναντο να εκτείνωσιν, αλλά νυχθημερόν καθήμενοι διαλέγοντο, και ούτως εκοιμώντο επί πέντε ολόκληρους μήνας, μη δυνάμενοι να ανακληθώσι... Αέναος ιδρώς έρρε ποταμιδόν εκ των σωμάτων αυτών, εξ ου τα ενδύματα αυτών εσάπησαν». Την επομένη, Δευτέρα 18 Απριλίου, εκτελέστηκαν δεκαοκτώ Έλληνες υπηρέτες και σωματοφύλακες των αιχμαλώτων «αφού έρριψαν επάνω τους επτακοσίας βολάς τηλεβόλων, απέτεμαν τας κεφαλάς», εκτός ενός νέου, ο οποίος δείλιασε, αλλαξοπίστησε και αφέθηκε ελεύθερος.
Η θυσία
Ο Δεληγιάννης προσπάθησε να έρθει σε μυστική συνεννόηση με τον επικεφαλής των Αρβανιτών τάζοντας του οικονομικά ανταλλάγματα για να τους απελευθερώσει. Εκτός φυλακής, ο Κανέλλος Δεληγιάννης διαπραγματεύτηκε μάταια με τους Τούρκους για την απελευθέρωσή του αδερφού του, ενώ τελικά ο Θεόδωρος δεν βοηθήθηκε ούτε από τον Σωτήρη Κουγιά διερμηνέα του Καϊμακάμη, με τον οποίο ήταν συγγενείς καθώς είχε νυμφευθεί την αδερφή του. Στις αρχές Σεπτεμβρίου και ενώ η πτώση της Τριπολιτσάς ήταν θέμα χρόνου, οι φυλακισμένοι βρίσκονταν σε οριακό σημείο, πολλοί είχαν λιποθυμήσει από την αδυναμία και τις κακουχίες και δεν είχαν επαφή με το περιβάλλον. Έμειναν όμως πιστοί στην χριστιανική θρησκεία τους μέχρι τέλους, σφραγίζοντας με την ζωή τους την ανδρική στάση τους.
Ο Θοδωρής Δεληγιάννης πέθανε από τις κακουχίες στις 20 Σεπτεμβρίου 1821, λίγες ώρες πριν την άλωση της πόλης. Την ίδια τύχη είχαν και οι περισσότεροι από τους αιχμαλώτους καθώς σύμφωνα και με τον Κανέλλο Δεληγιάννη, οι φυλακισμένοι στην Τριπολιτσά αρχιερείς ήταν 8 και επέζησαν 2, οι δε φυλακισμένοι προύχοντες ήταν 11 και επέζησαν 3. Ανάμεσα τους ο επίσκοπος Χριστιανουπόλεως Γερμανός πέθανε στην φυλακή λόγω των κακουχιών και των βασανιστηρίων στις 21 Σεπτεμβρίου 1821. Τρεις ημέρες νωρίτερα είχε πεθάνει ο επίσκοπος Ναυπλίου Γρηγόριος.
Όσοι απελευθερώθηκαν μετά την άλωση της Τριπολιτσάς, ανάμεσα τους και ο επίσκοπος Ανδρούσης Ιωσήφ, βρέθηκαν σε οικτρή κατάσταση λόγω των βασανιστηρίων και της πείνας. Ο Ιωάννης Περούκας που βρέθηκε ζωντανός στην φυλακή, εξέπνευσε λίγες ημέρες μετά στην περιοχή του Αχλαδόκαμπου από τις κακουχίες που είχε υποστεί. Όλοι όσοι επέζησαν έλαβαν ανώτατα κρατικά αξιώματα στην μετέπειτα πορεία τους και τιμήθηκαν για την συνεισφορά τους στον Αγώνα.
Το γεγονός όπως παρουσιάζεται στην Ελληνική Ιστοριογραφία
Η πρώτη παρατήρηση που μπορεί να κάνει κανείς διαβάζοντας την εξιστόρηση του γεγονότος αυτού σε πολλά ιστοριογραφικά έργα διαφορετικής ιδεολογικής κατεύθυνσης, είναι η συντομία της αφήγησης του. Στην ιστορία του Παπαρηγόπουλου δεν αναφέρεται καν, ομοίως και στην ιστορία του Διονυσίου Κόκκινου. Στην τετράτομη Ιστορία του Τρικούπη το γεγονός καταλαμβάνει μια σελίδα, στις 2.500 σελίδες του Βακαλόπουλου η εξιστόρηση επίσης καταλαμβάνει μια σελίδα, στην Ιστορία του Βουρνά 2 μικρές παραγράφους, στην δίτομη ιστορία του Φωτάκου 2 σελίδες, στην Ιστορία του Γερβίνου μια παράγραφο.
Η δεύτερη σημαντικότερη παρατήρηση είναι ότι υπάρχει μια μεγάλη ποικιλία κινήτρων που αποδίδονται στους προκρίτους για την οικειοθελή εμφάνιση τους στην Τριπολιτσά. Σύμφωνα με τον Τρικούπη οι πρόκριτοι παραδόθηκαν στην Τριπολιτσά επειδή δεν μπορούσαν να αντισταθούν ενώ επειδή πλησίαζε το Πάσχα ήλπιζαν ότι θα παρέμεναν για λίγο χρονικό διάστημα στην πρωτεύουσα της Πελοποννήσου (σελ. 52-53). Ο Βακαλόπουλος υποστηρίζει ότι προσήλθαν επειδή φοβήθηκαν (τόμος Ε΄ σελ. 326), ο Βουρνάς γράφει ότι ξεγελάστηκαν (σελ. 78), ο Σπηλιάδης αναφέρει ότι πήγαν στην Τριπολιτσά από συμφέρον, ο Φιλήμων ότι δείλιασαν!(αν δείλιασαν γιατί πήγαν;). Ο "φιλέλλην" Γεώργιος Φίνλεϋ υποστηρίζει ότι οι προεστοί και οι αρχιερείς εισήλθαν στην Τριπολιτσά πεπεισμένοι ότι θα ξεγελούσαν τους Τούρκους και θα λάμβαναν άδεια να επιστρέψουν στις επαρχίες τους πριν ξεσπάσει η επανάσταση.
Δύο ξένοι συγγραφείς μνημονεύουν το γεγονός με διαφορετική λογική. Ο Γάλλος συνταγματάρχης Βουτιέ που συμμετείχε στην επανάσταση, χαρακτήρισε ηρωική την απόφαση των προεστών να παρουσιαστούν στους Τούρκους και να τους καθησυχάσουν. Σύμφωνα με τον Βουτιέ η παρουσία των προεστών στην Τριπολιτσά ξεγέλασε τους Τούρκους ώστε αυτοί να αδρανήσουν στις επίμονες ειδήσεις για την Ελληνική εξέγερση που έρχονταν από όλη την Πελοπόννησο. Ομοίως ο αρχηγός του πυροβολικού στην Τριπολιτσά Γάλλος ταγματάρχης Ραιμπώ, αναφέρεται εκτεταμένα για την θυσία των προεστών.
Κατά την γνώμη μου, η εθελοντική θυσία των προεστών στην Τριπολιτσά βοήθησε σημαντικά στην στερέωση της επανάστασης και η αποσιώπηση της έχει να κάνει ξεκάθαρα με την ταξική προέλευση των θυσιασθέντων και τις ιδεολογικές προτιμήσεις των ιστορικών της επανάστασης.
ΠΗΓΕΣ
Ιωσήφ Ζαφειρόπουλος, Οι αρχιερείς και οι προύχοντες εντός της εν Τριπόλει φυλακής εν έτει 1821 (http://anemi.lib.uoc.gr/php/pdf_pager.php?rec=/metadata/f/a/a/metadata-22-0000024.tkl&do=71016.pdf&pageno=40&pagestart=1&width=840&height=595&maxpage=41&lang=el)
Παναγιώτης Καγιάς, χωρίς φόβο και πάθος το 1821, εκδόσεις Ι. Σιδέρης
Παναγιώτης Βελισσάριος, ιστορικός, προϊστάμενος ΓΑΚ- Αρχείων Νομού Αρκαδίας, Τρίπολη. Αρχιερείς και Προύχοντες στη φυλακή της Τριπολιτσάς (1821), άρθρο στην Ελευθεροτυπία, Περιοδικό Ιστορικά, «Η άλωση της Τριπολιτσάς», τεύχος 204, 25 Σεπτεμβρίου 2003. https://argolikivivliothiki.gr/2009/11/16/prison
Φώτιος Χρυσανθακόπουλος (Φωτάκος), βίοι Πελοποννησίων Ανδρών (σελ 112 αναφορά στον Θεόδωρο Δεληγιάννη) (https://archive.org/details/vioipeloponnsin00chrygoog)
Δρ. Βίκτωρ Γ. Παπαγιαννόπουλος, Η Ιστορία της οικογένειας Παπαγιαννόπουλου - Δεληγιάννη - Λίτινα - Λίθινου- Litinus - Latinus με γενάρχες τους αρχαίους βασιλείς Λατίνο και Πελασγό εκδόσεις VIPAPHARM, Αθήνα 2104
https://argolikivivliothiki.gr/επίσκοπος Ναυπλίου Γρηγόριος
Ιωάννης Δ. Παπακωνσταντίνου, Ελληνικό έπος 1821-1824, τόμος Α΄ (σελ 192-193), εκδόσεις Ευρασία
Κάντε Like στη σελίδα μας στο facebook και ακολουθείστε μας στο Twitter
Με μια σκληρή ανακοίνωση που συντάχτηκε από ομάδα πρωτοβουλίας ιστορικών και υπογράφεται, μεταξύ άλλων, από τον Αρχιεπίσκοπο, αρχιερείς της Εκκλησίας της Κρήτης και Κρήτες δίνεται απάντηση στις δηλώσεις του Θεόδωρου Πάγκαλου για το ζήτημα της οπλοκατοχής στην Κρήτη.
Σημειώνεται ότι ο πρώην υπουργός, με αφορμή το τραγικό περιστατικό το Πάσχα, σημείωσε μεταξύ άλλων ότι είναι απαράδεκτο το φαινόμενο που συμβαίνει στην Κρήτη και ότι "πρέπει να υπάρξει ένα ευρύτερο σχέδιο ανακατάληψης της νήσου και αφοπλισμού όλων των Κρητικών". "Και μην μας πουν οι Κρητικοί ότι τα όπλα τα έχουν από παλιά, για την περίπτωση που γινόταν κάτι. Διότι θα τους ρωτήσουμε γιατί δεν ξεσηκώθηκαν το 1821 όπως η άλλη Ελλάδα;" συμπλήρωσε.
Ακολουθεί η απάντηση στον κ. Πάγκαλο:
ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΕ ΗΜΙΜΑΘΗ ΠΡΩΗΝ ΥΠΟΥΡΓΟ
Προβληματιστήκαμε πολύ αν θα έπρεπε να απαντήσουμε σε δηλώσεις ενός ανιστόρητου πρώην υπουργού των κυβερνήσεων που οδήγησαν την Ελλάδα στο χάος της οικονομικής χρεωκοπίας και της κοινωνικής εξαθλίωσης. Ίσως θα έπρεπε να τον αφήσουμε μόνο στον κατήφορο της αμετροέπειας και τη μακαριότητα της προκλητικής άγνοιας(;) της ιστορίας, της παλαιότερης και της σύγχρονης. Θεωρήσαμε, όμως, ότι δεν έχουμε δικαίωμα να σιωπούμε όταν βιάζεται με τον πιο βάναυσο τρόπο η ιστορική αλήθεια και όταν προσβάλλεται με προκλητικότητα η μνήμη των προγόνων μας.
Με αφορμή ένα θλιβερό περιστατικό, το θάνατο ενός ανθρώπου από πυροβολισμούς, ο λαλίστατος πρώην Υπουργός τόλμησε να αμφισβητήσει ακόμη και τη συμμετοχή των Κρητικών στην επανάσταση του 1821. (Προς άρσιν κάθε πιθανής παρεξηγήσεως δηλώνουμε απερίφραστα ότι φαινόμενα όπως η οπλοφορία και η οπλοχρησία είναι καταδικαστέα απ' όλους όσοι δίνουμε πραγματικό αγώνα για την εξάλειψή τους).
Αφού ήθελε να σχολιάσει ο τιμητής των πάντων πρώην υπουργός το απαράδεκτο φαινόμενο της οπλοφορίας και της οπλοχρησίας, ας περιοριζόταν σε αυτό και ας μην προσπαθούσε να βεβηλώσει την ιστορία ενός τόπου που οι άνθρωποί του αγωνίστηκαν σε όλα τα πεδία των εθνικών και δημοκρατικών αγώνων για να μπορεί σήμερα ο κάθε κύριος Πάγκαλος να περιφέρεται στα τηλεοπτικά κανάλια λησμονώντας τη δική του ιστορία, την οποία κάποιος επιτέλους θα πρέπει να του υπενθυμίσει.
Η ιστορία, κύριε Πάγκαλε, είναι πολύ σοβαρή υπόθεση για να γίνεται αντικείμενο επιπόλαιων σχολιασμών από αμαθείς· για να γίνεται αντικείμενο προκλητικών δηλώσεων από ανθρώπους που, όπως φαίνεται, αποσκοπούν στο να διατηρηθούν σε μιαν εφήμερη όσο και αυτάρεσκη δημοσιότητα. Την τελική κρίση για όλους και για όλα (και για σας, βέβαια, όπως και για τον τρόπο με τον οποίο χειριστήκατε τα εθνικά μας θέματα) θα την κάμει η ιστορία. Αυτή που έχει καταγράψει στις δέλτους της ότι όχι μόνον συμμετείχαν οι Κρητικοί στην επανάσταση του 1821, αλλά και υπέστησαν τα φοβερότερα δεινά και πλήρωσαν -ίσως πιο ακριβά απ' όλους- τη δίψα τους για λευτεριά και αξιοπρέπεια. Άλλωστε, δεν ήταν η πρώτη φορά που ξεσηκώνονταν. Το ίδιο είχαν κάμει και λίγες δεκαετίες νωρίτερα, το 1770, με την πιο παράτολμη επανάσταση, εκείνη του Δασκαλογιάννη.
Αν μπαίνατε στον κόπο να ανοίξετε κάποιο βιβλίο ιστορίας (ακόμη και σχολικό) θα μαθαίνατε ότι η επανάσταση εξαπλώθηκε τάχιστα από την μιαν άκρη του νησιού μέχρι την άλλη και ότι, αμέσως με την έναρξη του αγώνα, την άνοιξη του 1821, οι Οθωμανοί εξόντωσαν τον χριστιανικό πληθυσμό του Ηρακλείου (800 και πλέον νεκροί σε μια μέρα). Βλέπετε, τότε οι Κρητικοί δεν είχαν όπλα. Κι όσα είχαν τα χρησιμοποίησαν όχι σε άσκοπους πυροβολισμούς, όπως θέλετε να πιστεύετε, αλλά σε αγώνες ακατάπαυστους.
Ίσως έχετε ακουστά λέξεις όπως Μίλατος και Μελιδόνι. Μάθετε, λοιπόν, ότι δεν πρόκειται μόνο για ονομασίες όμορφων οικισμών της Κρήτης, αλλά και για τόπους – ορόσημα στους οποίους διαδραματίστηκαν γεγονότα που συγκλόνισαν όλον τον πολιτισμένο κόσμο. Γύρω στους 2.000 οι νεκροί στο σπήλαιο της Μιλάτου, τους περισσότερους τους ποδοπάτησε το οθωμανικό ιππικό. Κοντά στους 500 οι νεκροί στο σπήλαιο του Μελιδονίου. Ένας σοβαρός ιστορικός, ο Διονύσιος Κόκκινος (ίσως να τον έχετε ακουστά), έγραψε:
«Το φαινόμενον της επαναστάσεως της Κρήτης είναι μοναδικόν εις όλην την ιστορίαν του ελληνικού αγώνος. Ήτο μία έγερσις εγκαθείρκτου και αλυσοδεμένου τιτάνος με μόνην δύναμιν την ελληνικήν του συνείδησιν, την ζωτικότητά του, την φιλοτιμίαν και την οργήν του. Και αυτή η δύναμις ήτο αρκετή όχι μόνον διά ν' αρχίσει η επανάστασις αφ' εαυτής, αλλά και να συνεχισθεί ακατάβλητος, λάμπουσα εις την όλην ελληνικήν εποποιίαν με το φως του αυθορμήτου της [...] καταδυομένη και αναδυομένη διαρκώς εντός κυμάτων αίματος, αντλούσα ολοένα δυνάμεις από τον σκληρότατον αγώνα της...»
Ίσως να έχετε ακουστά (αν και, μάλλον, δεν υποχρεούστε) ότι οι Κρητικοί δεν άφησαν τα όπλα από τα χέρια τους για έναν ολόκληρον αιώνα, μέχρι το 1898. Κι όταν ένιωσαν ότι ανέτελλε η ελπίδα της ελευθερίας, έτρεξαν μαζικά στη Μακεδονία συνεχίζοντας τον αγώνα για την απελευθέρωση και άλλων περιοχών της Ελλάδας. Ακόμη και οι ιστορικώς ημιμαθείς πρώην υπουργοί θα έχουν ακούσει για τους Κρήτες Μακεδονομάχους, αυτούς που ο Γερμανός Καραβαγγέλης (αν τον έχετε ακουστά...) χαρακτήρισε ως τέλειους τύπους πολεμιστών: «Γενναίοι, ευφυείς, τολμηροί, αποφασιστικοί, φιλόδοξοι και έχοντες ανεπτυγμένον το εθνικόν αίσθημα. Είμαι βέβαιος ότι θα ενισχύσωσιν καταπληκτικώς τον αγώνα ...».
Οι συνεχείς αγώνες του 19ου αιώνα συγκλόνισαν κορυφαίες μορφές του πνεύματος, όπως τον Βίκτωρα Ουγκώ (μήπως τον έχετε ακουστά;) που έγραψε λόγια σαν και τούτα:
«Στο μοναστήρι του Αρκαδιού δεκάξι χιλιάδες Τούρκοι πολεμάνε εκατόν ενενήντα εφτά άντρες και τριακόσιες σαράντα τρεις γυναίκες και παιδιά. Το τούρκικο ασκέρι έχει είκοσι έξη κανόνια και δύο οβούζια. Οι Έλληνες κρατάνε μονάχα διακόσια σαράντα ντουφέκια. Δυο μερόνυχτα βαστάει ο πόλεμος. Το μοναστήρι έγινε κόσκινο από διακόσιες μπόμπες. Ένα τειχί τινάχτηκε κι οι Τούρκοι χύνουνται μέσα. Οι Έλληνες συνεχίζουν τη μάχη. Εκατόν πενήντα ντουφέκια έχουν ανάψει, μα παλεύουν ακόμα έξη ώρες από κελί σε κελί κι από σκαλί σε σκαλί. Δυο χιλιάδες κουφάρια είναι στίβα στην αυλή.
[...]
Γιατί επαναστάτησε η Κρήτη; Γιατί ο Θεός την έφτιαξε ομορφότερη απ' όλες τις χώρες του κόσμου και οι Τούρκοι την κατάντησαν πιο δύστυχη απ' όλες. Γιατί έχει καρπούς και γεννήματα αλλά δεν έχει εμπόριο. Γιατί έχει πολιτείες χωρίς δρόμους, χωριά χωρίς στράτες, λιμάνια χωρίς ταρσανάδες, ποτάμια χωρίς γεφύρια, παιδιά χωρίς σχολεία, γιατί έχει δικαιώματα χωρίς νόμους, έχει ήλιο αλλά δεν φωτίζεται...».
Η Κρήτη και οι Κρητικοί δεν έχουν ανάγκη να αποδείξουν τίποτα και σε κανέναν. Δεν επιτρέπουν, όμως, και σε κανέναν να προσβάλει τη μνήμη των ανθρώπων που βρέθηκαν μπροστάρηδες σε όλους τους εθνικούς και τους κοινωνικούς αγώνες. Τελειώνοντας, θα θέλαμε μόνο να μοιραστούμε έναν προβληματισμό με τους υπόλοιπους Συνέλληνες: Πώς είναι δυνατόν να χειρίζονται (ή να χειρίστηκαν στο παρελθόν) κρίσιμα εθνικά ζητήματα άνθρωποι που αγνοούν ακόμη και τα στοιχειώδη από την ιστορία της χώρας τους; Και, μάλιστα, από κορυφαίες θέσεις όπως εκείνη του Αντιπροέδρου της Κυβέρνησης, του Υπουργού Πολιτισμού ή του Υπουργού Εξωτερικών";
Η ανακοίνωση υπογράφεται από:
Ειρηναίος, Αρχιεπίσκοπος Κρήτης
Νίκος Ψιλάκης, Δημοσιογράφος – Συγγραφέας
Ηρακλής Πυργιανάκης, Αρχιτέκτων Μηχανικός
Μανώλης Γ. Δρακάκης, δρ Ιστορίας της Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Κρήτης
Μακάριος, Μητροπολίτης Γορτύνης και Αρκαδίας
Μιχάλης Τρούλης, Φιλόλογος – Ιστορικός, Δ/ντής Δημόσιας Βιβλιοθήκης Ρεθύμνου
Μαρία Μαραγκού, Κριτικός Τέχνης, Διευθύντρια Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης Ρεθύμνου
Δημήτρης Σάββας, Προϊστάμενος της Βικελαίας Δημοτικής Βιβλιοθήκης Ηρακλείου
Ζαχαρένια Σημανδηράκη, Ειδ. Συνεργάτις των Γενικών Αρχείων του Κράτους
Κώστας Φουρναράκης, Προϊστάμενος ΓΑΚ - Ιστορικού Αρχείου Κρήτης
Σήφης Κοσόγλου, Φιλόλογος – Συγγραφέας
Οδυσσέας Σγουρός, Αρχιτέκτονας, Αντιπρόεδρος ΤΕΕ Ανατ. Κρήτης
Κάντε Like στη σελίδα μας στο facebook και ακολουθείστε μας στο Twitter
Όταν ξεκίνησε η επανάσταση των Ελλήνων στην Κρήτη το 1866, ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα των επαναστατών ήταν ο ανεφοδιασμός τους με πολεμοφόδια και εθελοντές από την Ελλάδα. Αυτή η δυσκολία δεν προερχόταν τόσο από τη γεωγραφική απομόνωση του νησιού σε σχέση με τον Ελλαδικό χώρο ή τη σχετική επισφάλεια των θαλάσσιων μεταφορών, αλλά κυρίως από τον ναυτικό αποκλεισμό των παραλίων της Κρήτης από τον ισχυρό Οθωμανικό στόλο. Για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα αυτό, οι σύλλογοι που βρίσκονταν στην Αθήνα και συντόνιζαν τη βοήθεια για την Κρήτη, μίσθωσαν δύο ευέλικτα μικρά ταχύπλοα ατμοκίνητα πλοία το "Πανελλήνιο" και την "Ύδρα", με σκοπό να διασπούν τον αποκλεισμό, να εφοδιάζουν τα απαραίτητα για τον αγώνα και να διατηρούν ακμαίο το φρόνημα των επαναστατών. Οι Ελληνικές Κυβερνήσεις αν και επισήμως τηρούσαν ουδετερότητα έναντι της Κρητικής Επανάστασης ανέχονταν τα ταξίδια αυτά, όπως και τις δραστηριότητες των επιτροπών υπέρ του κρητικού Αγώνα.
Αρχικά, ο τουρκικός ναυτικός αποκλεισμός ήταν χαλαρός, καθώς η εξέγερση δεν έδειχνε ικανή να επιτύχει τους σκοπούς της, έτσι τα ταξίδια ανεφοδιασμού ήταν σχετικά εύκολα και ασφαλή. Το "Πανελλήνιο" έκανε δεκάδες ταξίδια διεκπεραιώνοντας την αποστολή του με ταχύτητα και ασφάλεια χάρις τους ικανούς πλοιάρχους του (Αναστάσιο Κουρεντή, Νικ. Αγγελικάρα, Ανδρ. Κοτζιά, Νικ. Σαχτούρη), αποκτώντας μεγάλη φήμη ανάμεσα στους Έλληνες. Οι Τούρκοι το αποκαλούσαν "Ντελή Παντελή" (τρελοπαντελή) για τις παράτολμες ναυτικές αποστολές που εκτελούσε. Στις αρχές του 1867 αναλαμβάνει το βάρος των αποστολών αυτών το "Αρκάδι", ένα μικρό ταχύτατο ατμοκίνητο σκάφος που αγοράστηκε από εισφορές πλουσίων Ελλήνων εμπόρων της Αγγλίας.
Ο αποκλεισμός όμως είχε καταστεί ασφυκτικότερος, με το μεγαλύτερο τμήμα του Οθωμανικού στόλου να περιπολεί τις Κρητικές ακτές. Το "Αρκάδι" μέσα σε 7 μήνες πραγματοποίησε 26 επικίνδυνα ταξίδια κρατώντας άσβεστο το πυρ της Επανάστασης στην πιο κρίσιμη περίοδό της. Στο 13ο ταξίδι του επισημάνθηκε και καταδιώχθηκε από τα τουρκικά καταδρομικά "Ιτζεδδίν" και "Τάλια" και αναγκάστηκε να καταφύγει στο λιμάνι των Αντικυθήρων με τα τουρκικά πλοία να πολιορκούν το νησί. Το νέο πανικόβαλε την κυβέρνηση Κουμουνδούρου που έστειλε διπλωματική διακοίνωση στις Μεγάλες Δυνάμεις αναφέροντας πως οι Τούρκοι απειλούσαν Ελληνικό έδαφος. Την λύση του δράματος έδωσε ο πλοίαρχος του "Αρκαδίου" Αγγελινάρας που διέταξε επίθεση ολοταχώς κατά των πάνοπλων καταδρομικών με ταυτόχρονα εύστοχα πυρά. Τα τουρκικά καταδρομικά αιφνιδιάστηκαν ενώ είχαν σημαντικές απώλειες στα πληρώματά τους και έτσι δεν μπόρεσαν να καταδιώξουν το "Αρκάδι", το οποίο γύρισε στην Σύρο, επισκεύασε τις φθορές από την ναυμαχία και έφυγε για νέο ταξίδι.
Ο πλοίαρχος του "Ιτζεδδίν" επέδωσε έγγραφη διαμαρτυρία στις αρχές των Κυθήρων όπου αναφερόταν στο "Αρκάδι" με τον όρο "κλέφτικος αυτός βαπόρις". Οι Τούρκοι ναυτικοί αποκαλούσαν το "Αρκάδι" "Σειτάν Βαπορού", "πλοίο του διαβόλου". Στις 7 Αυγούστου 1867 το "Αρκάδι" παγιδεύτηκε νοτιοδυτικά της Κρήτης από μοίρα τουρκικών πολεμικών υπό το "Ιτζεδδίν". Μετά από ολοήμερη ναυμαχία και συνεχείς ελιγμούς με αντιπάλους τρία εχθρικά πλοία και αφού προξένησε μεγάλες απώλειες στα πληρώματα τους, μια σφαίρα από το "Ιτζεδδίν" αχρήστευσε το δεξί τροχό του Ελληνικού πλοίου. Ο Έλληνας πλοίαρχος Κουρεντής το οδήγησε σε αβαθή νερά για να αποφύγει τον εχθρό, αποβίβασε τους εθελοντές και τα γυναικόπαιδα και πυρπόλησε το πλοίο. Οι Τούρκοι απέσπασαν έναν ξύλινο κορμό από τα αποκαΐδια του πλοίου το μετέφεραν στην Κωνσταντινούπολη και το χρησιμοποίησαν στην ναυπήγηση νέου πλοίου, ισχυριζόμενοι ότι αιχμαλώτισαν το "Αρκάδι".
Την συνέχιση του ανεφοδιασμού των επαναστατών ως το τέλος του Αγώνα ανέλαβε το ατμόπλοιο "Κρήτη" με 10 ταξίδια αλλά κατ΄ εξοχήν το πλοίο με το εύγλωττο όνομα "ΕΝΩΣΙΣ" υπό τον έμπειρο πλοίαρχο Νικόλαο Σουρμελή που έκανε 46 ταξίδια προσφέροντας ανεκτίμητες υπηρεσίες, ενώ το όνομα του κατέστη κυριολεκτικά θρύλος σε όλο το πανελλήνιο.
Στα τέλη του 1868 η Κρητική Επανάσταση έπνεε τα λοίσθια. Η "Ένωσις" όμως συνέχιζε ακατάβλητη τα ταξίδια της ταπεινώνοντας συνεχώς τον Οθωμανικό στόλο. Ο Σουλτάνος και η Οθωμανική Πύλη θεώρησαν ζήτημα τιμής την σύλληψη της "Ενώσεως". Κάλεσαν στην Κωνσταντινούπολη τον ικανό Βρετανό ναυτικό Χόβαρτ Πασά, τον προβίβασαν σε αντιναύαρχο και του ανέθεσαν πάση θυσία και υπό οποιοδήποτε κόστος να συλλάβει ή να βυθίσει την "Ένωση". Για τον σκοπό αυτό του έδωσαν την ναυαρχίδα του Οθωμανικού Στόλου "Χουδαβενδικιάρ", φρεγάτα με 50 κανόνια. Ο Χόρβαρτ αντελήφθη ορθά πως δεν είχε ελπίδα να συλλάβει την "Ένωση" περιπολώντας στην Κρήτη. Έτσι απέσπασε από τον αποκλεισμό μια μοίρα πλοίων (ανάμεσα τους και το "Ιτζεδδίν") και περίμενε μυστικά έξω από την Σύρο την επιστροφή του Ελληνικού πλοίου από την αποστολή του.
Στις 2 Δεκεμβρίου η "Ένωσις" έπλεε προς την Σύρο όταν ο πλοίαρχος της, Σουρμελής, εντόπισε το "Ιτζεδδίν" και την Τουρκική ναυαρχίδα να πλέουν ολοταχώς προς το μέρος του. Ο Σουρμελής ανέκρουσε πρύμνη και ξεκίνησε η απηνής καταδίωξη. Όταν το "Ιτζεδδίν" πλησίασε και ετοιμάστηκε να πλήξει την "Ένωση", μια τυχερή βολή από το Ελληνικό πλοίο προκάλεσε ζημιές στον αριστερό τροχό του τουρκικού πλοίου που έχασε ταχύτητα. Ο Χόβαρτ όμως με την ναυαρχίδα είχε πλευρίσει το ελληνικό ταχύπλοο και ήταν έτοιμος να το βυθίσει. Ο Σουρμελής με έναν γρήγορο ελιγμό απέφυγε τα πυρά, ενώ εύστοχες βολές από το πλήρωμα και το μικρό κανόνι της "Ενώσεως" επέφεραν σύγχυση στο πλήρωμα της τουρκικής ναυαρχίδας. Μια σφαίρα λίγο έλειψε να σκοτώσει τον ίδιο τον Χόβαρτ.
Η "Ένωσις" εκμεταλλεύτηκε τη σύγχυση και εισήλθε θριαμβευτικά στο λιμάνι της Σύρου. Ο Χόβαρτ σε έξαλλη κατάσταση μπήκε με την τουρκική ναυαρχίδα στο λιμάνι απαιτώντας από τις Ελληνικές αρχές την παράδοση του "πειρατικού πλοίου" απειλώντας ότι θα βύθιζε την "Ένωση" ακόμη και εντός του λιμανιού. Τότε έγινε επέμβαση από τους προξένους των Μεγάλων Δυνάμεων στο νησί, που ζήτησαν από τον Χόβαρτ να αποχωρίσει. Ο Γάλλος πλοίαρχος του "Βαλλ" που ελλιμενιζόταν στην Σύρο, προειδοποίησε τον Χόβαρτ να μην πειράξει την "Ένωση", γιατί αλλιώς θα επενέβαινε και ο ίδιος. Η Ελληνική Κυβέρνηση έστειλε την φρεγάτα "Ελλάς" υπό τον πλωτάρχη Σταματέλο με την διαταγή να πλήξει τον Χόβαρτ αν τολμούσε να επιτεθεί στην "Ένωση". Ο Χόβαρτ βγήκε από το λιμάνι μετά από παραινέσεις των ξένων προξένων επειδή ο ντόπιος πληθυσμός είχε εξαγριωθεί από το θέαμα της τουρκικής ναυαρχίδας, αλλά περιπολούσε στην είσοδο του λιμανιού ενισχυμένος από 7 πολεμικά πλοία της Τουρκίας.
Η Οθωμανική Αυτοκρατορία έστειλε τελεσίγραφο στην Ελληνική Κυβέρνηση Βούλγαρη να πάψει να ενισχύει την Κρητική επανάσταση. Ο Βούλγαρης απέρριψε το τελεσίγραφο, οι δυο χώρες διέκοψαν τις διπλωματικές τους σχέσεις και έφτασαν στο χείλος του πολέμου. Η Πύλη σχεδίαζε μετά τον επερχόμενο πόλεμο να εκδιώξει όλους τους Χριστιανούς από την επικράτειά της, κλείνοντας τα λιμάνια της στο Ελληνικό εμπόριο. Τότε οι Μεγάλες Δυνάμεις επενέβησαν δραστήρια με τη διάσκεψη στο Παρίσι (4 Ιανουαρίου 1869) με την οποία καλούσαν την Ελλάδα να ικανοποιήσει τον Σουλτάνο σε ζητήματα που αφορούσαν την παύση της ενίσχυσης της επανάστασης στην Κρήτη, ενώ ταυτόχρονα επέβαλλαν στον Σουλτάνο μια σειρά από φιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις στην Κρήτη, που όταν εφαρμόστηκαν έμειναν γνωστές ως "Οργανικός Νόμος". Στην Ελλάδα σχηματίστηκε οικουμενική κυβέρνηση υπό τον Θρασύβουλο Ζαίμη που υποχώρησε και αποδέχτηκε όλους τους όρους του συμβιβασμού, καθώς δεν είχε τις δυνατότητες ακόμη να αντιπαρατεθεί στην ισχυρή Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Τα ταχύπλοα ατμόπλοια "Πανελλήνιον", "Αρκάδι" και "Ένωσις", οι κυβερνήτες και τα πληρώματα τους έμειναν στην Ιστορία για τα ναυτικά κατορθώματα, τις ικανότητες και την ευψυχία τους. Κατάφεραν να φέρουν εις πέρας πολύ επικίνδυνες ναυτικές αποστολές αντιμετωπίζοντας ένα πολύ ισχυρότερο αντίπαλο και έτσι να κρατήσουν ζωντανή την προσπάθεια των Κρητών για ΈΝΩΣΗ με την Ελλάδα. Ο λαός εξύμνησε τις ηρωικές τους προσπάθειες, οι οποίες απαθανατίστηκαν και στα ποιήματα του μεγάλου Αχιλλέα Παράσχου. - ΠΗΓΗ
Κάντε Like στη σελίδα μας στο facebook και ακολουθείστε μας στο Twitter
Γράφει ο Γιώργος Λαμπράκης
Αν δεν είχε πειστεί ο Κολοκοτρώνης όλο το προηγούμενο διάστημα για τα ... αποτελέσματα της επανάστασης του 1821, τότε με αυτά που βλέπει τις τελευταίες ημέρες σίγουρα θα έχει βεβαιωθεί. Η επανάσταση του 1821 έγινε ... τσάμπα. Αυτό τουλάχιστον αποδεικνύουν τα σημερινά καμώματα των σύγχρονων Ελλήνων (;) για τους οποίους άλλα οραματίσθηκαν ο Γέρος του Μοριά και οι οπλαρχηγοί του 21.
Σε μια χώρα που εδώ και χρόνια έχει χάσει τα ιδανικά και τις αξίες της, ήταν εύκολο όπως αποδείχθηκε να καταλήξει στο γκρεμό, μόλις έμεινε (και) άφραγκη. Κι αυτό γιατί μόλις έβγαλε τα χέρια από τις άδειες της τσέπες, δεν είχε από που να πιαστεί. Τόσο απλό είναι το θέμα με την Ελλάδα.
Τα υπόλοιπα είναι γνωστά, μνημόνια, μεσοπρόθεσμα, δόσεις, εξάρτηση, ξεπούλημα, αυτοκτονίες, απολύσεις , διαθεσιμότητες, κινητικότητες, λουκέτα, ανεργία, φτώχεια, κοινωνική εξαθλίωση, μετανάστευση, εξευτελισμός... Γενικός εξευτελισμός. Γιατί είσαι εξευτελισμένος λαός όταν επιτρέπεις σε κάποιον να κυνηγά τον "απέναντι" για να τον σφάξει. Είσαι εξευτελισμένος λαός όταν επαναλαμβάνεις λάθη που σε οδήγησαν σε εθνικές καταστροφές.
Θα περίμενε κανείς πως με την κρίση θα γεννιούνταν ευκαιρίες. Αντίθετα στην Ελλάδα βλέπουμε να γεννιούνται ... φίδια από αβγά που κλωσάγαμε όλοι μας. Θα περίμενε κανείς να δει να ανοίγονται νέες ευκαιρίες και καινοτόμες δράσεις ως απάντηση στη κρίση. Αντίθετα στην Ελλάδα βλέπουμε να ανοίγουν κεφάλια και άνθρωποι να χάνουν τη ζωή τους με κοινό παρονομαστή το μίσος για ότι δεν συμφωνεί με τα πιστεύω τους.
Φτάσαμε στο σημείο να ενοχοποιούμε όποιον φοράει την Ελληνική Σημαία, να του ζητάμε μάλιστα και να τη ... βγάλει μην έχει μπλεξίματα ή το χειρότερο, να μην τον σακατέψουν. Φτάσαμε στο σημείο να βλέπουμε την αναβίωση των χιτλερικών παρελάσεων μέσα στη χώρα που γέννησε τη Δημοκρατία. Επικρατούν θλιβερές μειοψηφίες απέναντι στη φοβισμένη πλειοψηφία. Ζούμε την απόλυτη παράκρουση χωρίς να φαίνεται διέξοδος από πουθενά. Και από κανέναν. Στην χειρότερη στιγμή της σύγχρονης ιστορία του ο αποχαυνωμένος ελληνικός λαός δεν έχει από που να πιαστεί και τι να πιστέψει. Βάλλεται από παντού, με ... χημική βλακεία αναμεμειγμένη με μπόλικο ψέμα και σημείο αναφοράς τα δελτία των 8.
Κουνούν το δάκτυλο και διαμορφώνουν την κοινή γνώμη εδώ και χρόνια οι οσφυοκάμπτες της εξουσίας, της διαπλοκής και των συμφερόντων, τα δουλικά των εργολάβων, οι τηλε-δικαστές, τους οποίους επιβραβεύει (!) η συντριπτική πλειοψηφία των τηλεθεατών, αν κρίνουμε από τα νούμερα της τηλεθέασης. Αυτοί είμαστε, γι αυτό παίρνουμε και ότι μας αξίζει.
Γι αυτό σου λέω Θοδωράκη... Τσάμπα την κάνατε την επανάσταση. Τσάμπα.
