Από το Γενικό Επιτελείο Ναυτικού ανακοινώνεται ότι από 26 έως 27 Φεβρουαρίου 2014, εκτελέστηκε προγραμματισμένη επιχειρησιακή εκπαίδευση μονάδων του Στόλου, με τη διεξαγωγή των τεχνικών ασκήσεων ''ΑΣΤΡΑΠΗ 2/14'' και ''ΟΡΜΗ 2/14''.
Η εν λόγω εκπαίδευση έλαβε χώρα σε περιοχές του Μυρτώου και του Κεντρικού Αιγαίου, με συμμετοχή Φρεγατών, Πλοίων Γενικής Υποστηρίξεως, Ταχέων Σκαφών, Υποβρυχίων, Ελικοπτέρων και προσωπικού ΔΥΚ.
Επιπρόσθετα, κατά τη διάρκεια των προαναφερομένων ασκήσεων, εκτελέστηκε και συνεργασία με μονάδες και αεροσκάφη της Πολεμικής Αεροπορίας καθώς και με αεροσκάφη F-15E από την 494 Fighter Squadron της Αεροπορίας των ΗΠΑ.
Κάντε Like στη σελίδα μας στο facebook και ακολουθείστε μας στο Twitter
Απόσπασμα από το βιβλίο του Φώτη Σαραντόπουλου "Εμπρός Δια Της Λόγχης - Η μεγάλη εξόρμηση (1912-1913)
Από το Αγγλικό Πρακτορείο ειδήσεων «Central News» διανεμήθηκε η παρακάτω περιγραφή της ναυμαχίας, που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «ΕΣΠΕΡΙΝΗ» του Π. Γιάνναρου, την Τετάρτη 9 Ιανουαρίου 1913.
«Καθ' όλην την νύχτα της Παρασκευής προς το Σάββατον, Τουρκικόν καταδρομικόν συνοδευόμενον και παρ' αντιτορπιλλικού, έκαμε αναγνωρίσεις περί την είσοδον των Δαρδανελίων αναζητούν τον Ελληνικόν στόλον, ο οποίος όμως ευρίσκετο εν αναμονή κεκρυμμένος εις Λήμνον.
Τα δύο Ελληνικά ανιχνευτικά, τα οποία εφρούρουν παρά την είσοδον με φανούς εσβεσμένους ώστε να μη τα διακρίνει το Τουρκικόν καταδρομικόν, ανεκοίνωσαν διά του ασυρμάτου τα συμβαίνοντα εις την Ελληνικήν ναυαρχίδα. Όταν το Τουρ-κικόν καταδρομικόν πεισθέν τελείως εκ της αναγνωρίσεως την οποίαν ενήργησεν, ότι ο Ελληνικός στόλος δεν υπήρχεν ουδαμού, αποπλεύσας προφανώς εις καταδίωξιν του τολμηρού "Χαμηδιέ" το οποίον τρεις ημέρας πρότερον είχε βομβαρδίσει την Σύρον, ανήγγειλεν εις τον εντός των στενών Τουρκικόν στόλον, ότι ο Ελληνικός δεν διεκρίνετο πουθενά και ως εκ τούτου την επομένην πρωίαν όλη η Τουρκική αρμάδα έκαμε την εμφάνισίν της προ των Δαρδανελλίων.
Ολίγον κατόπιν η αρμάδα συνισταμένη εκ των θωρηκτών "Τουργούτ Ρέις", "Βαρβαρόσσας", "Μεσσουδιέ", "Ασσάρι-Τεφήκ" και του καταδρομικού "Μετζητιέ" μαζί με 13 άλλα αντιτορπιλλικά και τορπιλλοβόλα, αφήκε δια πρώτην φοράν την σκέπην των φρουρίων και έπλευσε βορειοδυτικώς προς την Ίμβρον, είτα δ' έστρεψε πρώραν προς νότον προς την Λήμνον. Ηγουμένων των θωρηκτών "Τουργούτ-Ρέις" και "Βαρβαρόσσας", των λοιπών αποτελεσάντων την δευτέραν γραμμήν, ο Τουρκικός στόλος έφθασε εις σημείον τι νοτιοδυτικώς της Τενέδου, όταν ο Ελληνικός στόλος αφήκε το αγκυροβόλιόν του πλέων προς συνάντησιν του εχθρού.
Ο Έλλην ναύαρχος κ. Κουντουριώτης διά σήματος από της ναυαρχίδος του ανεκοίνωσεν εις τα επιτελεία και τα πληρώματα ότι "το παν εξαρτάται εκ του αποτελέσματος της σημερινής ημέρας δια την αγαπημένην πατρίδα. Φανήτε λέοντες". Τα τέσσερα Ελληνικά θωρηκτά "ΑΒΕΡΩΦ", "ΥΔΡΑ", "ΣΠΕΤΣΑΙ" και "ΨΑΡΑ" απετέλεσαν την πρωτοπορείαν με οκτώ ανιχνευτικά και αντιτορπιλικά τον "ΛΕΟΝΤΑ", τον "ΠΑΝΘΗΡΑ", τον "ΙΕΡΑΚΑ", τον "ΑΕΤΟΝ", την "ΣΦΕΝΔΟΝΗΝ", την "ΝΑΥΚΡΑΤΟΥΣΑΝ", την "ΑΣΠΙΔΑ" και την "ΝΙΚΗΝ" ερχόμενα κατόπιν.
Με πυκνόν μαύρον καπνόν προερχόμενον από τας καπνοδόχους των, ο οποίος ημαύρωσε τον κρυστάλλινον ουρανόν, εκεί όπου η βαθυκύανος θάλασσα του Αιγαίου στίζεται υπό των νήσων της Λήμνου και της Τενέδου, οι στόλοι του Σταυρού και της Ημισελήνου ώρμων κατ' αλλήλων διεκδικούντες ο εις από τον άλλον την νίκην.
Τα δύο Ελληνικά αντιτορπιλλικά "Λέων" και "Ασπίς", τα οποία είχον διαταγήν να ευρίσκονται εις επαφήν μετά του εχθρού, αλλ' εκτός βολής πάντοτε, εθεάθησαν διευθυνόμενα προς την Ελληνικήν ναυαρχίδα καταδιωκόμενα υπό του καταδρομικού "Μετζητιέ". Αλλά και τούτο όταν έφθασεν εντός βολής από του Ελληνικού στόλου, εσταμάτησε και ανέμενε τα Τουρκικά θωρηκτά συνοδευόμενα υπό των δύο καταδρομικών και επτά αντιτορπιλικών, ενεφανίσθησαν και έλαβαν θέσεις πλέοντα παραλλήλως προς τας του Ελληνικού στόλου.
Την πρώτην βολήν έρριψαν οι Τούρκοι ακριβώς την 11 και 30′, εξ αποστάσεως εννέα χιλιομέτρων και δύο λεπτά κατόπιν απήντησεν η Ελληνική ναυαρχίς. Η μάχη ήρχισεν από της πρώτης στιγμής με πείσμα ασύνηθες, και βρονταί των βαρέων πυροβόλων καθίσταντο από στιγμής εις στιγμήν ισχυρότεραι, όσον το πυρ επυκνούτο επί πλέον καθιστάμενον μάλλον καταστρεπτικόν ως εκ της πλησιεστέρας αποστάσεως. Ο Έλλην ναύαρχος είχε δώσει εκ των προτέρων διαταγάς εις τα τρία άλλα θωρηκτά να φυλάσσουν τας βολάς των, μέχρις ότου φθάσουν εις απόστασιν εκ της οποίας θα έφερον αποτελέσματα.
Πολλαί οβίδες έπεσαν επί της Τουρκικής ναυαρχίδος και του "Βαρβαρόσσα", αμφότερα δε τα σκάφη επί ώραν ήσαν κεκαλυμμένα υπό καπνού προερχομένου από τας εκρήξεις και την πυρκαϊάν.
Το ταχύ και ευθύ πυρ των Ελλήνων πυροβολητών απεδείχθη καταστρεπτικώτατον διά τους Τούρκους, εις τρόπον ώστε την 12 και 38′ ο εχθρός έκαμε προς δεξιά διευθυνόμενος εν πάση ταχύτητι αλλά και εν μεγίστη αταξία προς τα στενά, καταδιωκόμενος δε υπό των νικητών Ελλήνων.
Ο Τουρκικός στόλος οριστικώς και τελεσιδίκως ενικήθη και υπεχώρει εν αναπήρω καταστάσει εκάστου πλοίου χρησιμοποιούντος παν δυνατόν μέσον όπως διαφύγη και φθάση υπό την σκέπην των φρουρίων μόνον δε που και που έβαλον με τα τηλεβόλα της φυγής.
Η Ελληνική ναυαρχίς ηγείτο της καταδιώξεως, αναπτύσσουσα όλην αυτής την ταχύτητα και βάλλουσα διαρκώς, με καταστρεπτικά δε αποτελέσματα, κατά των υποχωρούντων Τουρκικών πλοίων, τα οποία, τώρα πλέον έτρεχαν απηλπισμένα ποίον να πρωτοφθάση τα στενά. Μετά καταδίωξιν δίωρον τα Τουρκικά πλοία κακώς έχοντα έφθασαν εις Δαρδανέλια διαφυγόντα την πλήρη καταστροφήν χάρις μόνον εις την προστασίαν των φρουρίων της ξηράς.
Η σπουδαιότης των ζημιών ας υπέστη ο εχθρός, αποδεικνύεται εκ της αξιοθρηνήτου αδυναμίας του να επιχειρήση σύγχρονον, έστω και υποχωρητικήν επίθεσιν κατά της Ελληνικής ναυαρχίδος, η οποία ένεκα της διαφοράς της ταχύτητός της από τ' άλλα Ελληνικά θωρηκτά, κατεδίωκε κυριολεκτικώς μόνη επί μίαν και ημίσειαν ώραν, ολόκληρον τον Τουρκικόν στόλον, μέχρις ότου έφθασεν εις ακτίνα βολής από των φρουρίων.»
Ο Άγγλος ανταποκριτής τονίζει τις μεγάλες υλικές ζημιές, του Τουρκικού στόλου και γράφει ότι « ... αυτές μπορούν να συγκριθούν μόνον προς την ζημίαν του ηθικού η οποία κατεμαρτυρήθη εκ της ατάκτου υποχωρησεώς των η οποία μικρόν και κατ' ολίγον εξελίχθη εις πανικόν, καθ' ον ο καθείς προσεπάθει να σώση τον εαυτόν του.»
Χαρακτηριστική είναι και η επιστολή που έστειλε 20 χρόνια μετά, στις 3-12-1993, ο Βενιζέλος προς τον Κουντουριώτη:
«Φίλτατε Ναύαρχε
Είκοσι ένα χρόνια κλείουν σήμερα από την ημέρα, που με την ναυμαχία της Έλλης εξησφάλισες την κατά θάλασσαν υπεροπλίαν της Ελλάδος και των συμμάχων της και έτσι εξησφάλισες την τελικήν νίκην των. Όλοι οι Έλληνες σου είμεθα ευγνώμονες διά την νίκην σου αυτήν. Περισσότερον από όλους εκείνος, που γνωρίζει, ότι χωρίς την αδάμαστον αποφασιστικότητά σου και την πίστιν σου εις την κατά θάλασσαν νίκην μας, δεν θα απεφασίζαμεν να λάβωμεν μέρος εις τον πρώτον Βαλκανικόν Πόλεμον, με αποτέλεσμα ότι, αν μεν νικούσαν οι Σέρβοι και οι Βούλγαροι, τα όριά μας θα έμεναν οριστικώς εις την Μελούνα ή το πολύ θα έφθαναν στον Αλιάκμονα, αν δε νικούσαν οι Τούρκοι, η ζωή των ομογενών της Αυτοκρατορίας θα απέβαινεν ανυπόφορος.
Με εξαίρετον τιμήν και αγάπην
Ελευθ. Κ. Βενιζέλος »
Από το βιβλίο «Ο κατά θάλασσαν πόλεμος 1912-1913» του Ναυάρχου Κ. Αλεξανδρή1 που ήταν Δόκιμος στο Αντιτορπιλικό «Λέων», μαθαίνουμε για τις δύσκολες συνθήκες των περιπολιών έξω από τα Στενά.
«Ιδιαίτερα σκληρές ήταν οι συνθήκες ζωής στα Αντιτορπιλικά τον χειμώνα του 1912 –13. Στα πλοία αυτά είχε ανατεθεί το λίαν δυσχερές έργο της επιτήρησης του στενού των Δαρδανελλίων, μόνης διεξόδου του Τουρκικού Στόλου από το ορμητήριό του στον Ναγαρά. Η επιτήρηση γινόταν με εναλλασσόμενες περιπολίες ομάδων από ένα μεγάλο και δύο μικρά Αντιτορπιλικά. Αλλά και αυτά που δεν περιπολούσαν στα Στενά φρουρούσαν τις νύχτες τον όρμο του Μούδρου.
Η περιοχή των περιπολιών, δηλαδή οι προσβάσεις των Στενών, φημιζόταν πάντα για τους σκληρούς βόρειους ανέμους του χειμώνα, τις περίφημες "κατεβασιές", καθώς και για τα απότομα κύματα, που κάλυπταν τις πλώρες των Αντιτορπιλικών. Το ψύχος ήταν συνήθως δριμύτατο, και ο μόνος τρόπος εύρεσης του στίγματος στις σκοτεινές και μακρές χειμερινές νύχτες, ήταν η δέσμη του μεγάλου προβολέα που φρουρούσε την είσοδο των Στενών. Κάθε περιπολία διαρκούσε συνήθως 48 ώρες, κατά τις οποίες το πλοίο έπρεπε να τηρείται σε κατάσταση "προκεχωρημένης ετοιμότητας" προς μάχη. Και επειδή την εποχήν εκείνη δεν υπήρχε radar, τα μάτια με τα κυάλια αποτελούσαν τη μόνη εγγύηση κατά μίας ενδεχόμενης διαφυγής εχθρικού πλοίου μέσα στο σκοτάδι. Δεν θυμάμαι ούτε μία περιπολία που να έγινε με ήρεμη θάλασσα, ή έστω και απλά υποφερτή. Ο κανόνας ήταν: θάλασσα τρικυμιώδης, ουρανός γεμάτος απειλητικά νέφη, και όχι σπάνια αχλύς ή ομίχλη ...
Αλλά και όταν μετά την περιπολία επεστρέφαμε κατάκοποι στο ορμητήριο, μήπως μπορούσε να αναπαυθεί κανείς; Ακολουθούσε αμέσως το μαρτύριο της ανθράκευσης, για να γεμίσουν ξανά οι ανθρακαποθήκες. Για την ανακούφιση των αντιτορπιλικών χρησιμοποιούσαμε από τις αρχές Νοεμβρίου ως προχωρημένο ορμητήριο την Τένεδο. Εκεί άραζε και το καινούργιο μας τότε υποβρύχιο, ο "Δελφίν". Αργότερα πάντως αποδείχθηκε ακατάλληλη για το σκοπό αυτό η Τένεδος, καθώς ήταν πολύ κοντά στα Στενά και δεν είχε ασφαλές λιμάνι.»
Για την ναυμαχία της Λήμνου, όπως την έζησε από τον «Λέοντα», ο Αλεξανδρής μας πληροφορεί ότι:
«Καθώς είχε συμβεί σε όλες τις προηγούμενες εξόδους του Τουρκικού Στόλου, συνέπεσε και πάλι να βρίσκεται σε περιπολία ο "Λέων". Μόλις είδαμε τον εχθρικό Στόλο να εκπλέει από τα Στενά, αρχίσαμε παρακολούθηση, ενώ ο Ασυρματιστής μας μετέδιδε στον Αρχηγό τις κινήσεις του εχθρού.
Το Καταδρομικόν "Μετζητιέ" επιχείρησε ανεπιτυχώς να μας εμποδίσει, αλλά εμείς συνεχίσαμε, μέχρι που φάνηκε τελικά ο "Αβέρωφ" με τα τρία θωρηκτά. Η καθυστέρηση του έκπλου τους, πιθανότατα ενίσχυσε την πλάνη των εχθρών, που νόμιζαν ότι απουσίαζε από την περιοχή η Ναυαρχίδα μας. Με συγκλίνουσες πορείες προς Νότο, οι δύο αντίπαλοι Στόλοι έφθασαν σε απόσταση δραστικής βολής (8.400 μ.) και άρχισαν το πυρ περί ώραν 11.30. Η μονομαχία πυροβολικού συνεχίσθηκε για μισή περίπου ώρα, μέχρι που η απόσταση κατέβηκε στα 6.400 μ., οπότε το "Μεσουδιέ", έχοντας βληθεί, έστρεψε για να απομακρυνθεί, και κατά τις 12.05 το ακολούθησαν το "Βαρβαρόσα" και το "Τουργούτ", στρέφοντας και αυτά προς Βορρά. Ο "Αβέρωφ" δεν έστρεψε αμέσως, λόγω εμφανίσεως υπόπτων πλοίων στα ανατολικά. Όταν όμως ο Ναύαρχος βεβαιώθηκε ότι δεν ήταν εχθρικά, έστρεψε ακολουθούμενος από μεγάλη απόσταση από τα παλαιά θωρηκτά και ξεκίνησε την καταδίωξη, που βάστηξε δύο και πλέον ώρες. Τα παλαιά μας θωρηκτά, παρά τις απεγνωσμένες προσπάθειες του προσωπικού των μηχανών του, δεν μπορούσαν να τον φτάσουν. Στο ημερολόγιό μου είχα σημειώσει τη στιγμή της υποχώρησης του εχθρού:
«Ώρα 12.25, το ένα από τα δύο Γερμανικά (δηλαδή τα Γερμανικής ναυπήγησης θωρηκτά "Βαρβαρόσα" και "Τουργούτ") φαίνεται ότι είχε σοβαρές βλάβες. Το Ναυαρχικό σήμα δεν υπάρχει πλέον...»
Η ναυμαχία έληξε περί ώραν 14.30, όταν ο υποχωρών εχθρικός Στόλος έφτασε στην κάλυψη των πυροβολείων των Δαρδανελλίων. Η νίκη ήταν πλήρης, καίτοι δεν βυθίστηκε κανένα εχθρικό πλοίο, αφού τέθηκαν όλα εκτός μάχης. Η σωτηρία τους οφείλεται στο γεγονός ότι από την απόσταση από την οποία διεξήχθη η ναυμαχία, τα βλήματα των πυροβόλων του "Αβέρωφ" δεν μπορούσαν να διατρήσουν τους παχύτατους θώρακες.
Κάντε Like στη σελίδα μας στο facebook και ακολουθείστε μας στο Twitter
(Διήγηση του Θεμιστοκλή) - Απόσπασμα από το βιβλίο του Φώτη Σαραντόπουλου "Εμπρός Δια Της Λόγχης" - Η μεγάλη εξόρμηση (1912-1913)
Σας διηγήθηκα ήδη πολλά για τη ναυμαχία. Αλλά μια ναυμαχία δεν είναι μόνο ελιγμοί και κανο-νιές και τακτικές και αποστασιομετρήσεις. Ούτε είναι μόνο ζημιές και απώλειες. Μια ναυμαχία, όπως κάθε μάχη, είναι γεμάτη κι από μικρές ανθρώπινες ιστορίες, σαν αυτές που θα σας διηγηθώ τώρα. Ιστορίες που κρύβουν ένα σωρό αισθήματα, μικρά, μεγάλα, μεγαλειώδη ... Και σκέψεις και πράξεις που δεν γράφονται σε καμία ιστορία. Αλλά δεν γίνεται να καταλάβει κανείς την Ιστορία, να την νοιώσει πραγματικά, αν έχει την εντύπωση ότι μια ναυτική μάχη έχει μόνο ήρωες και δειλούς, Ναύτες και Ναυάρχους, πλοία και κανόνια. Στην πραγματικότητα, αν βγάλουμε τις απώλειες, έχει πολλές ομοιότητες με τις μάχες που δίνουμε κάθε μέρα, στη ζωή μας, στη δουλειά μας, στην κοινωνία μας. Μόνο αν μπορέσει κανείς να δει με τέτοια ματιά μια μάχη, θα μπορέσει να την καταλάβει πραγματικά. Έλεγε κάποιος ότι «πόλεμος είναι η συνέχεια της πολιτικής με άλλα μέσα». Ε, κι εγώ σας λέω ότι «μια μάχη με όπλα είναι σαν τις μάχες της ζωής μας, αλλά με άλλα μέσα» ... Σαν τις μεγάλες αλλά και σαν τις πολύ μικρές μάχες της ζωής μας ...
Και θα ξεκινήσω από τα πιο απλά. Από το ότι σαν τελείωσε η ναυμαχία και οι κανονιές και οι καταδιώξεις, σαν μειώθηκε η αδρεναλίνη που γέμιζε τις φλέβες μας, τότε το μυαλό ξέχασε αυτομάτως τακτικές και κινδύνους και κούραση σωματική και το μόνο που απέμεινε ήταν ένα άδειο στομάχι ... Μετά από έξι ώρες κλείσιμο σε πύργους πυροβόλων, λεβητοστάσια και θωρακισμένα υποφράγματα, ξεχυθήκαμε όλοι στα καταστρώματα και τα διαμερίσματα του πλοίου. Και σαν αραίωσε η μυρωδιά του κορδίτη και των πυρωμένων μετάλλων, περιμέναμε να μυρίσουμε φαΐ ... Η μάχη μας άνοιξε θαρρείς την όρεξη, και ούτε που πήγε το μυαλό μας ότι στη διάρκεια της μάχης δεν δούλευαν κουζίνες και μάγειροι. Γιατί δεν μύριζε φαγητό; Μας έπιασε ανησυχία!
«Μωρέ μήπως έπαθε τίποτα η αποθήκη;»
Μια χαρά ήταν η αποθήκη, ανέγγιχτη, δόξα τω Θεώ ... Κι όχι μόνο αυτό, ο Αποθηκάριος, ο κ. Κοναρίνος, με διαταγή του Ναυάρχου, είχε αφήσει για πρώτη φορά τις πόρτες ανοιχτές και αφύλακτες!
«Παιδιά, μπείτε μέσα ελεύθερα, σήμερα είναι όλα δικά σας! Πάρτε και φάτε ό,τι βρείτε!»
Τι ήταν να πει τέτοιο πράγμα ... Ψωμιά, γαλέτες, εληές, κρεμμύδια, ότι βρίσκαμε μπροστά μας λεηλατήθηκε!
Και ήταν λεηλασία μετά μουσικής. Γιατί μπορεί ως τότε ο Ναύαρχος να αγαπούσε πιο πολύ τη μουσική των κανονιών και όχι τις τρομπέτες, αλλά σαν ήρθε σε μας η όρεξη για φαγητό, αυτου-νού του ήρθε η όρεξη για μουσική! Και καθώς γύρω μας στριφογύριζαν πανηγυρίζοντας όλα τα πλοία του Στόλου, μικρά και μεγάλα, αυτός είχε ξαφνική έμπνευση και έδωσε την εντολή:
«Πείτε σε κείνους τους μουσικούς ... τι κάθονται; Γρήγορα στο κατάστρωμα με τα όργανά τους! Να αρχίσουν να παίζουν μέχρι να σκάσουν τα πνευμόνια τους!»
Τρέξανε οι μουσικοί στο θάλαμο των οργάνων και τι να δουν ... Θραύσματα οβίδας είχαν χτυπήσει τα περισσότερα. Αλλά πώς να πουν στον Ναύαρχο για την αβαρία ... Ότι ζημιές είχαμε πάθει στο πλοίο, όλες είχαν αρχίσει να επισκευάζονται ήδη. Αρκετές σκοτούρες είχε ο Ναύαρχος στο κεφάλι του. Αν του λέγανε πως δεν δούλευαν τα τρομπόνια και τα τούμπανα, μπορεί να άρχιζε τα ... Αρβανίτικα ... Έχυσε πολύ ιδρώτα ο κ. Μιχάλης Σπινέλλης, ο Κεφαλλονίτης Αρχιμουσικός του πλοίου μας, αλλά σε χρόνο μηδέν επισκευάστηκαν όλα πρόχειρα και σε λίγη ώρα παίζανε εμβατήρια! Και το πάθος των πνευστών ήταν τόσο, που λες και εκτελούσαν κατά γράμμα την εντολή του Ναυάρχου για σκάσιμο των πνευμονιών τους ...
Στη διάρκεια της μάχης, ενώ όλοι ήταν στα θωρακισμένα διαμερίσματα του πλοίου, ο Ύπαρχος κ. Βούλγαρης, είχε μείνει στο κατάστρωμα και «βολτάριζε», μαζί με τον ακόλουθό του, το Ναύτη Γ. Σελίμη από την Σκύρο, ενώ γύρω σφύριζαν τα εχθρικά βλήματα.
«Κύριε Ύπαρχε, δεν έρχεστε μέσα να προφυλαχθείτε;» του φώναξε ο Υποπλοίαρχος κ. Παπαλεξόπουλος.
«Δεν με πιάνουν εμένα οι σφαίρες, γιατί είμαι καλός άνθρωπος ...» απάντησε εκείνος γελώντας, και συνέχισε τις βόλτες του.
Σαν τελείωσε η μάχη, στείλαμε σήμα στο Υπουργείο Ναυτικών ότι «η νίκη ήτο τελεία». Έτσι, Λακωνικά. Μα αυτοί θέλανε λεπτομέρειες και ζητούσαν να μάθουν περισσότερα. Ο Ναύαρχος δεν καταλάβαινε από τέτοια. Είπε στον τηλεγραφητή να στείλει άλλο μήνυμα:
«Αφού σας είπαμε "τελεία", τι περισσότερες πληροφορίες θέλετε;»
Και είχε απόλυτο δίκιο. Αφού εμείς δεν είχαμε σχεδόν καθόλου ζημιές ή απώλειες, και αφού οι Τούρκοι πάθανε τόσες που δεν ξαναφάνηκαν ποτέ, αυτό δεν είναι η «τελεία νίκη»; Τι άλλο είναι; Δεν είναι τέλεια η νίκη όταν πετυχαίνεις τον σκοπό σου και μάλιστα χωρίς απώλειες; Μήπως δεν ήξεραν στο Υπουργείο ποιος ήταν ο σκοπός του «Αβέρωφ»; Η θαλάσσια κυριαρχία, αυτός δεν ήταν ο σκοπός;
Και ένα παραλειπόμενο από την πρώτη ναυμαχία. Σε εκείνη σκοτώθηκε, όπως είπαμε ήδη, ο Οιακιστής Κελευστής Νικόλαος Κουτσιντζάρης από την Πάρο. Δύο οβίδες, που μάλλον ήρθαν από την ακτή, είχαν χτυπήσει το επίστεγο του πλοίου, σκοτώνοντάς αυτόν και τραυματίζοντας τους Ναύτες Στούμπο και Δρούδε. Πριν τη ναυμαχία, είχε πει σους άλλους Οιακιστές ότι στον κωμό του είχε φυλαγμένες 100 δραχμές.
«Αν σκοτωθώ, να πάρετε τις 100 δραχμές, να κρατήσετε τα 50 για να πιείτε για την ψυχή μου, και τις άλλες 50 να τις στείλετε στην οικογένειά μου».
Σαν τελείωσε η μάχη, οι Οιακιστές πήγαν να βρουν τις 100 δραχμές, με σκοπό να τις στείλουν όλες στην οικογένειά του. Αλλά μία οβίδα που είχε χτυπήσει το κατάστρωμα της πλώρης, είχε καταστρέψει τα πάντα και δεν βρισκόταν τίποτα. Οι Οιακιστές, συγκινημένοι, έκαναν έρανο και στείλανε αυτοί τις εκατό δραχμές, και μετά την κηδεία, που έγινε την άλλη μέρα στο Μούδρο, ήπιανε και στην ψυχή του μακαρίτη άλλες πενήντα ...
Κάντε Like στη σελίδα μας στο facebook και ακολουθείστε μας στο Twitter
(Διήγηση του Θεμιστοκλή) - Απόσπασμα από το βιβλίο του Φώτη Σαραντόπουλου "Εμπρός Δια Της Λόγχης" - Η μεγαλη εξόρμηση (1912-1913)
Μετά τη ναυμαχία της Έλλης, μείναμε λίγες μέρες στο Μούδρο. Κηδέψαμε με τιμές τον ήρωα Κατσιντζάρη, μετά γιορτάσαμε στις 6 του Δεκέμβρη τη γιορτή του Αγίου Νικολάου και στις 7 κάναμε ανθράκευση. Σκληρή δουλειά, στην οποία δούλευε όλο το πλήρωμα, μέχρι τον τελευταίο. Οι Μηχανικοί και οι Θερμαστές κάτω στις ανθρακαποθήκες, Υπαξιωματικοί και Ναύτες επάνω, αλλά και στα Ανθρακοφόρα και στις Φορτηγίδες. Ακόμη και οι μουσικοί του πλοίου συμμετείχαν, αυτοί παίζοντας μουσική για να μας δίνουν κουράγιο. Και στο τέλος ήταν κι αυτοί κατάμαυροι από το κάρβουνο ... Σκεφτείτε ότι οι ανθρακαποθήκες του «Αβέρωφ» χωρούσαν 1.500 τόνους κάρβουνο, και η μεταφορά σ' αυτές γινόταν με τα χέρια. Όχι ότι δεν υπήρχαν βίντσια και σάκοι και συστήματα πολύ πιο μοντέρνα από αυτά των πιο παλαιών πλοίων, αλλά ο άνθρακας δεν είναι υγρό σαν το πετρέλαιο που το μεταγγίζεις με σωλήνες. Η ανθράκευση ήθελε χέρια να βαστάνε φτυάρια, πολλά χέρια. Γιατί ο «Αβέρωφ» μας ήταν αχόρταγος και έκαιγε ίσα με 600 κιλά κάρβουνο για κάθε μίλι, πάνω από 100 κιλά το λεπτό! Ξεκινήσαμε τη δουλειά στις 07.30 το πρωί και βάστηξε ώρες ...
Στις 9 του Δεκέμβρη, 08.00 το πρωί, διατάχθηκε «Άπαρσις». Ο «Λέων» που περιπολούσε στα Στενά, έστειλε σήμα στις 08.30 ότι εντόπισε το «Μετζητιέ», το Ανιχνευτικό «Μπερκ-ι-Σατβέτ» και τέσσερα Τορπιλοβόλα τύπου Σιχάο, να εξέρχονται των Στενών. Διατάχθηκαν αμέσως τα ελαφρά σκάφη να προστρέξουν με μεγάλη ταχύτητα. Τα Αντιτορπιλικά που ήταν στην Τένεδο ενώθηκαν με αυτά που περιπολούσαν και προχώρησαν νοτίως της Ίμβρου, ενώ στις 08.50 κατέπλεε σε συνάντησή τους κι ο «Αβέρωφ», με όλα τα Θωρηκτά σε «γραμμή παραγωγής». Στις 09.58 σηκώσαμε το σήμα «Ζ», που σημαίνει «Καθιστώμεν την κίνησίν μας ανεξάρτητον» και ανεβάσαμε τις στροφές της μηχανής στις 110. Στις 11.20 διακρίναμε μπροστά μας το «Μετζητιέ» και τα άλλα πλοία. Σήμανε «Πολεμική Έγερσις» και ορμήσαμε «πάση δυνάμει», με 120 στροφές! Δεν πέρασαν 10 λεπτά και οι Τούρκοι το έβαλαν στα πόδια, γυρνώντας στην ασφάλεια των Στενών.
Την ίδια μέρα έγινε και η πρώτη τορπιλική επίθεση στην ιστορία από το Υποβρύχιο «Δελφίν», υπό τον Υποπλοίαρχο Στέφανο Παπαρρηγόπουλο, εναντίον του «Μετζητιέ», αλλά ήταν ανεπι-τυχής. Αλλά επιτρέψτε μου να πάω λίγο πίσω, γιατί ο πρώτος άθλος του Υποβρυχίου ήταν ότι έφυγε από τη Γαλλία στις 29 Σεπτεμβρίου και με μία στάση για ανεφοδιασμό στην Κέρκυρα, έφτασε στο Φάληρο στις 5 Οκτωβρίου, ανήμερα που ξεκινούσε ο πόλεμος. Έκανε δηλαδή ένα τόσο μεγάλο ταξίδι, σε 130 ώρες, με πλήρωμα που ήταν ακόμη άπειρο! Και αφού έκανε στο Φάληρο τις προετοιμασίες του, στις 19 Οκτωβρίου ξεκίνησε να έρθει στη Λήμνο. Το βλέπαμε να κάνει συνέχεια ασκήσεις, ιδίως κατάδυσης, και μας εντυπωσίαζε. Αλλά και οι συνεχείς βλάβες του μας έκαναν εντύπωση και ανησυχούσαμε για το αν θα τα κατάφερνε. Αλλά ούτε ο Κυβερνήτης του, ο Παπαρρηγόπουλος ούτε το πλήρωμά του που ήταν μόνο 17 Αξιωματικοί και Ναύτες φοβόντουσαν. Και σύντομα ξεκίνησαν τις περιπολίες, άλλοτε σε κατάδυση και άλλοτε σε ανάδυση, και όταν νύχτωνε πήγαιναν και άραζαν στην Τένεδο. Τη νύχτα της 8ης προς 9η Δεκεμβρίου, ο «Δελφίν» είχε παραμείνει σε ετοιμότητα νοτίως των Μαυρονησίων. Το πρωί, μόλις εντοπίσθηκε η εχθρική δύναμη, το «Ασπίς» διατάχτηκε να ειδοποιήσει το Υποβρύχιο, που δεν διέθετε ασύρματο. Παρ' όλο που έτσι χάθηκε πολύτιμος χρόνος, ο «Δελφίν» καταδύθηκε και προσπάθησε να πάρει θέση επίθεσης. Η κατάδυση δεν έγινε ομαλά, καθώς το Υποβρύχιο πήρε «έμπρωρη κλίση» 20 μοιρών, και ο Παπαρρηγόπουλος αποφάσισε να αναδυθεί πάλι, παρ' όλο που πλησίαζαν τα εχθρικά πολεμικά. Επανέλαβε την κατάδυση, αποφασισμένος να πολεμήσει, αδιαφορώντας για το ότι είχε καταναλώσει ήδη τον πεπιεσμένο αέρα του και δεν θα μπορούσε να αναδυθεί ξανά! Η νέα κατάδυση ήταν ομαλή και το Υποβρύχιο κατάφερε να βρεθεί σε θέση βολής κατά του «Μετζητιέ» και στις 10.30 εκτόξευσε την πρώτη τορπίλη. Παρακολουθώντας την πορεία της με το περισκόπιο, ο Παπαρρηγόπουλος την είδε να κάνει μερικές αναπηδήσεις στην επιφάνεια και μετά να βυθίζεται. Η αιτία γι' αυτό ήταν ότι ο «Δελφίν» είχε παλαιού τύπου τορπίλες, ακατάλληλες για υποβρύχια, καθώς δεν ήταν στεγανές. Ο «Δελφίν» προσπάθησε να πάρει θέση για νέα επίθεση, κατά του «Μπερκ-ι-Σατβέτ» που ακολουθούσε. Αλλά στο μεταξύ εντοπίστηκε από τα Τορπιλοβόλα που είχαν διακόψει την καταδίωξη της «Ασπίδας». Ψύχραιμα, ο Κυβερνήτης κατέβασε το Υποβρύχιο σε βάθος μεγαλύτερο των 20 μέτρων και εκεί περίμενε υπομονετικά για 30 περίπου λεπτά, μέχρι που άκουσε τα εχθρικά πλοία να απομακρύνονται.
Το ότι η επίθεση απέτυχε έχει μικρή σημασία. Ούτε οι τορπίλες της εποχής, ούτε και τα μέσα που είχε ο «Δελφίν», όπως για παράδειγμα το περισκόπιό του, του έδιναν πολλές πιθανότητες. Σαν έφυγαν τα Τουρκικά πλοία, το υποβρύχιο ανέβηκε πάλι σε βάθος περισκοπίου και περίμενε να νυχτώσει. Μετά κατευθύνθηκε προς το δυτικό άκρο της Τενέδου για να συναντήσει την «Ασπίδα», όπως είχαν συνεννοηθεί νωρίτερα. Αλλά καθώς έπλεε σε κατάδυση, προσάραξε σε ύφαλο. Και πώς να μην προσαράξει; Ούτε χάρτες για Υποβρύχια υπήρχαν τότε, ούτε χάρτες καλά καλά. Μόνο μια μαγνητική πυξίδα είχε για να πορεύεται. Για να μπορέσει να ξεκολλήσει, και μη διαθέτοντας πεπιεσμένο αέρα, ο Κυβερνήτης αναγκάστηκε να αποδεσμεύσει τα μολυβένια έρματα ασφαλείας. Αλλά χωρίς αυτά, δεν μπορούσε να καταδυθεί ξανά. Έτσι γύρισε στο Μούδρο πλέοντας στην επιφάνεια. Και από εκεί, μετά δυο μέρες, έφυγε για το Ναύσταθμο, όπου έγινε αντικατάσταση του έρματος, και παρέμεινε εκεί, ενισχύοντας την άμυνα του Σαρωνικού, μετά την έξοδο του «Χαμιδιέ». Αλλά θα το ξαναπώ: Η αποτυχία δεν είχε σημασία. Οι Τούρκοι, που δεν έμαθαν βέβαια για τα μολύβια, είχαν άλλο ένα πλοίο μας να φοβούνται και μάλιστα «καταδυόμενο».
Την ίδια μέρα, καθώς αποχωρούσαν τα Τουρκικά Τορπιλοβόλα, στράφηκαν εναντίον της Τενέδου. Δεν βρήκαν εκεί δικά μας πλοία, αφού ακόμη και το ανθρακοφόρο «Βαλιάνος» είχε προλάβει να απομακρυνθεί και περιορίστηκαν να βομβαρδίσουν τον φάρο στη βραχονησίδα Γαϊδουρονήσι, το φρούριο και το Τηλεγραφείο. Οι Τούρκοι της Τενέδου ξεθάρρεψαν και βγήκαν στους δρόμους με όπλα. Αλλά στο νησί υπήρχαν είκοσι Πεζοναύτες μας που δεν δίστασαν να πυροβολήσουν τα ξεσηκωμένα ένοπλα πλήθη, σκοτώνοντας 3 και τραυματίζοντας 12, αλλά και τα ίδια τα Τουρκικά Τορπιλοβόλα που έσπευσαν να απομακρυνθούν. Τώρα βέβαια δεν ξέρω αν διώχτηκαν από τους Πεζοναύτες ή από τον φόβο του «Αβέρωφ». Γεγονός είναι ότι πιάσαμε σήματα των ασυρμάτων τους, με τη φράση «Αβέρωφ γκελίορ», δηλαδή «έρχεται ο Αβέρωφ». Τελικά, το «Μετζητιέ» και τα συνοδά του γύρισαν στα στενά, καταδιωκόμενα από τα ελαφρά πλοία μας, που μάλιστα τους προκάλεσαν και ζημιές. Μια οβίδα ενός «θηρίου» αχρήστεψε το πρυμναίο πυροβόλο του «Μετζητιέ» ενώ το «Νουχούμ-ι-Χαμιμέτ» τέθηκε εκτός μάχης για κάμποσο διάστημα. Όσο για τους Τούρκους της Τενέδου που σήκωσαν κεφάλι, συνελήφθησαν και χρησιμοποιήθηκαν ως ανθρακεργάτες. Πάντως, είχε δίκιο ο Διοικητής της Μοίρας των Αντιτορπιλικών, ο Πλοίαρχος Ι. Βρατσάνος, που επέμενε με αναφορές ότι η Τένεδος δεν κάνει για αγκυροβόλιο και βάση των ελαφρών πλοίων.
Η φυγή του «Μετζητιέ», σαν είδε τον «Αβέρωφ» να έρχεται, έγινε κι ανέκδοτο, χάρη στον «τρελοποιητή» τον Νικολό, που μας είχε επισκεφτεί λίγες μέρες μετά.
«Κάτι βλέπω να έρχεται» λέει ένας Ναύτης του «Μετζητιέ»
«Τι πράγμα βλέπεις να έρχεται;» ρωτάει ο Κυβερνήτης
«Βλέπω ένα παπόρι»
«Τι παπόρι; Γαλλικό; Αγγλικό; Ρωσικό;»
«Βλέπω τον Αβέρωφ»
«Μπρε γιοκ, Αβέρωφ μπατί (ο Αβέρωφ βούλιαξε)» μας τα έλεγε και ελληνοτουρκεμένα και γελάγαμε περισσότερο ...
«Αβέρωφ Εφέντιμ ...»
«Αβέρωφ; Ωχ αμάν, Σεϊτάν παπόρ, βιρ ντουγρού Ναγαρά (ολοταχώς για τον Ναγαρά)»
Θα μας το είπε και 5 ή 6 φορές συνεχόμενα ο Νικολός, και δεν σταματούσαμε να γελάμε κάθε φορά ...
Από τα μεσάνυχτα της 9 προς 10, μέχρι τις 07.00 της Δευτέρας 10 Δεκέμβρη περιπολούσαμε μπροστά στα Στενά, ελπίζοντας να φανούν οι Τούρκοι. Στις 10.30 αγκυροβολήσαμε στην Τένεδο. Τα ίδια κάναμε και την επόμενη μέρα. Και τότε δεν σταματήσαμε στην Τένεδο, αλλά πλεύσαμε ανάμεσα στην Τένεδο και τα Τουρκικά παράλια με τα ανιχνευτικά στα δεξιά μας, όμως οι Τούρκοι φοβήθηκαν πάλι να φανούν. Έτσι, στις 16.10 γυρίσαμε στο Μούδρο. Το άλλο πρωί ξανακάναμε ανθράκευση για να είμαστε σε ετοιμότητα. Στις 16 του μηνός μάθαμε ότι ο νέος Τούρκος Ναύαρχος ύψωσε τη σημαία του στο «Τοργκούτ». Αλλά δεν άλλαξε και τίποτα. Στις 21 του Δεκέμβρη, πήραμε τηλεγράφημα του Δελαγραμμάτικα ότι ολοκληρώθηκε η κατάληψη της Χίου. Το Σάββατο 22 του Δεκέμβρη, βγήκαμε ξανά για περιπολία στα Στενά. Πλέαμε σε γραμμή παραγωγής όταν ήρθε το ραδιογράφημα του «Λέοντα» για «έξοδο Τουρκικού Στόλου». Λίγο αργότερα, άλλο σήμα από την «Σφενδόνη» που έλεγε ότι «Τουρκικός Στόλος κατέχει αυτήν θέσιν 3ης Δεκεμβρίου». Στις 11.00 ο «Αβέρωφ» έπλευσε προς συνάντηση του εχθρού, που μόλις μας είδε ανέκρουσε πρύμνη και χάθηκε πάλι στα Στενά. «Στόλος εχάθη όπισθεν Ακρωτηρίου Κιλίντ Μπαχρ» έλεγε το νέο σήμα του «Λέοντα». Άντε πάλι πάνω κάτω, μήπως και τους δώσει θάρρος ο Αλλάχ, αλλά τίποτα ... και είχε και κύματα μεγάλα ... Στις 23, πάλι περιπολίες μήπως και φανούν, αλλά τίποτα ... Και στις 24 πάλι ανθράκευση, να είμαστε έτοιμοι αν φανούν. Αλλά θα ... σεβάστηκαν φαίνεται τα Χριστούγεννα, ή τα κύματα ή τα κανόνια μας και έτσι το μόνο αξιοσημείωτο της 25ης ήταν η δοξολογία. Την ανία του εορτασμού των Χριστουγέννων στην ανεμοδαρμένη Λήμνο και στις θάλασσες, μακριά από τα σπίτια μας, τη γλύκανε το παρακάτω σήμα του Ναυάρχου:
«Προς τον Μοίραρχον και τους Κυβερνήτες του υπ' εμέ Στόλου
Λυπούμαι διότι τα αγαπητά γενναία πληρώματα του υπ' εμέ Στόλου θα ανθρακεύουν κατά τας Αγίας αυτάς ημέρας. Αλλά έχω την πεποίθησιν ότι αγογγύστως θα υπομείνωσι πάσαν κόπωσιν, διότι τούτο γίνεται χάριν της Δόξης και του Μεγαλείου της αγαπητής μας Πατρίδος. Εκφράζω προς υμάς και άπαντας τους υφ' υμάς την ευαρέσκειάν μου και τας ευχαριστίας μου και εύχομαι έτη πολλά και ευτυχή δια τα Χριστούγεννα.
Ο Υποναύαρχος Αρχηγός ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩΤΗΣ»
Στις 26 ήρθε και η «Σαπφώ», κουβαλώντας πυρομαχικά για όλο το Στόλο. Στις 29 Δεκεμβρίου, πάλι η γνωστή ρουτίνα, με μικρές παραλλαγές. Άπαρσις στις 08.25, ραδιογράφημα από τη «Θύελλα» για «έξοδο Τουρκικού Στόλου», άλλο από τον «Λέοντα» στις 11.35 ότι «Στόλος έστριψε αριστερά έξωθεν Φρουρίων» και πάλι φυγή σαν είδαν να πλησιάζουμε. Άντε πάλι περιπολίες πάνω κάτω μήπως ξαναβγούν, και μετά περιπολίες όλη νύχτα και την άλλη μέρα και τελικά επιστροφή στις 17.25 της 30ής και νέα ανθράκευση στις 31 του Δεκέμβρη.
Οι Τούρκοι σκαρφίστηκαν να στείλουν ένα «δόλωμα» να παρασύρει τον «Αβέρωφ» σε κυνήγι, για να μπορέσει ο Στόλος τους να βγει στο Αιγαίο. Διάλεξαν το Καταδρομικό «Χαμιδιέ» με κυβερνήτη τον Ρεούφ Μπέη. Και την νύχτα της Πρωτοχρονιάς, με φουρτουνιασμένη θάλασσα και με τα ανιχνευτικά μας πλοία προσορμισμένα για προστασία στην Ίμβρο, το «Χαμιδιέ», μασκαρεμένο σε ρώσικο, βαμμένο άσπρο και με δύο ψεύτικα φουγάρα, βγήκε αθέατο από τα Στενά, έπλευσε προς τη Θράκη ακολουθώντας την παραλία, έκοψε νότια πριν τη Θάσο και μετά έβαλε πλώρη για τη Σύρο, με πλήρη συσκότιση.
Από ένα σήμα που είχαν υποκλέψει οι Τούρκοι, γνώριζαν ότι στη Σύρο ήταν το επίτακτο «Μακεδονία» που είχε γυρίσει από τη Χίο και χρειαζόταν επισκευή πηδαλίου. Λίγο πριν από το μεσημέρι της Τετάρτης 2 του Γενάρη, το «Χαμιδιέ» έφτασε στο λιμάνι της Ερμούπολης και κάλεσε τον Κυβερνήτη του «Μακεδονία» Πλωτάρχη Π. Τσουκαλά να παραδώσει το πλοίο. Ο Τσουκαλάς δεν διακινδύνευσε μάχη, με τη σκέψη ότι μια τέτοια ενέργεια θα έβαζε σε κίνδυνο την πόλη. Διέταξε το πλήρωμα να ανοίξει τους κρουνούς κατάκλυσης και να βυθίσει το πλοίο, που κάθισε στον πάτο του λιμανιού, με την κορφή του να εξέχει από τη θάλασσα. Οι Τούρκοι το έβαλαν στο σημάδι. Έριξαν εναντίον του 52 βλήματα από τα οποία 46 βρήκαν στόχο, χωρίς όμως να προ-καλέσουν μεγάλες ζημιές. Άλλες 20 βολές είχαν στόχο την μπαρουταποθήκη της Σύρου αλλά ευτυχώς αστόχησαν. Χτυπήθηκαν και πήραν φωτιά δύο σπίτια, ενώ σκοτώθηκε ένας άμαχος και πληγώθηκαν άλλοι δύο. Το «Χαμιδιέ» δεν τόλμησε να μείνει άλλο και έφυγε για τη Μύκονο. Ενώ το «Μακεδονία» ανελκύσθηκε μετά δέκα μέρες με δικά του μέσα, με απάντληση κυτών, και έπειτα έπλευσε στον Ναύσταθμο για επισκευές.
Η επίθεση προβλημάτισε την Κυβέρνηση που έστειλε σήμα στον «Αβέρωφ» να κυνηγήσει το «Χαμιδιέ». Αλλά ο Κουντουριώτης αρνήθηκε. Εξήγησε ότι το «Χαμιδιέ» δεν ήθελε άλλο παρά να απομακρύνει τον Στόλο μας από τα Στενά, για να βγει ο Τουρκικός Στόλος στο Αιγαίο. Έστειλε πάντως τέσσερα Αντιτορπιλικά να κλείσουν τον δρόμο προς τη Σμύρνη για την περίπτωση που το «Χαμιδιέ» θα προσπαθούσε να καταφύγει εκεί. Δεν άργησε να φανεί πόσο δίκαιο είχε ο Ναύαρχός μας.
Καθώς η ώρα της μεγάλης σύγκρουσης πλησίαζε, θυμόμουνα τις κουβέντες που κάναμε τα βράδια με άλλους Ναύτες. Οι Τούρκοι είχαν δύο μεγάλα θωρηκτά 10.000 τόνων, το «Χαϊρεντίν Βαρβαρόσσα» και το «Τουργκούτ Ρέις» με 6 πυροβόλα των 11 ιντσών και βαριά θωράκιση, δύο παλαιότερα θωρηκτά, το «Μεσσουδιέ» 9.000 τόνων με 2 πυροβόλα των 9,2 ιντσών και το παλιό και αργό «Ασσάρ-ι-Τεφίκ», 5.000 τόνων με 3 πυροβόλα των 5,9 ιντσών και δύο νεότευκτα και ταχύτατα ημιθωρηκτά εύδρομα, το «Χαμιδιέ» και το «Μετζητιέ». Η Ελλάδα είχε τον «Αβέρωφ», 10.000 τόνων με 4 πυροβόλα των 9,2 ιντσών, και τα τρία παλαιά ανακαινισμένα θωρηκτά «Ύδρα», «Σπέτσαι» και «Ψαρά», με 3 πυροβόλα των 10,8 ιντσών το καθένα. Μετράγαμε τα πλοία, μετράγαμε τους τόνους και τα πυροβόλα και μειονεκτούσαμε σε όλα. Στον αριθμό των κυρίων πλοίων, στα εκτοπίσματα, στις θωρακίσεις, στα πυροβόλα. Αλλά δεν ανησυχούσαμε! Είχαμε πληρώματα με ασύγκριτη ναυτική εμπειρία. Με υψηλότατο φρόνημα και ηθικό! Αλλά το μεγαλύτερο πλεονέκτημά μας ήταν ο Αρχηγός μας, ο Ναύαρχος Παύλος Κουντουριώτης. Ένας ευφυέστατος ναυτικός, που κουβαλούσε την βαριά κληρονομιά των προγόνων του, των μπουρλοτιέρηδων του 21, και μεγάλο πάθος για νίκη επί «του προαιώνιου εχθρού του γένους». Δεν γινόταν να μην νικήσουμε. Το ξέραμε κι εμείς, το ξέρανε και οι Τούρκοι!
Οι Τούρκοι, νομίζοντας ότι ο «Αβέρωφ» είχε όντως απομακρυνθεί βάσει των διαταγών που είχε λάβει από την Κυβέρνηση, ετοιμάζονταν για έξοδο. Τη νύχτα της 4ης Ιανουαρίου ο Πλοίαρχος Ταχίρ Μπέης επιβιβάσθηκε στο «Μετζητιέ» και επιχείρησε αναγνώριση μπροστά από τα Στενά. Στη συνέχεια επιβιβάσθηκε στη Ναυαρχίδα «Χαϊρεντίν Βαρβαρόσσα» και τέθηκε επί κεφαλής του Τουρκικού Στόλου, υπό τον Ναύαρχο Ραμίζ Μπέη, που θέλοντας να ανορθώσει το ηθικό των ανδρών του, έφερε από το μουσείο της Κωνσταντινούπολης το λάβαρο του κουρσάρου Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα, που είχε νικήσει τον Χριστιανικό στόλο του Αντρέα Ντόρια στην Πρέβεζα το 1538, στη μοναδική ναυμαχία που νίκησαν ποτέ Τούρκοι και γι' αυτό την τιμούν με κάθε τρόπο, και το ύψωσε στον ιστό της Ναυαρχίδας του που έφερε και το ίδιο όνομα.
Το «κόλπο» του έπιασε και οι Τούρκοι ξεθάρρεψαν, προς μεγάλη χαρά του Ναυάρχου μας. Και με το κατακόκκινο και χρυσοκεντημένο με ρητά από το Κοράνι λάβαρο να ανεμίζει, ξεκίνησαν να δοκιμάσουν ξανά την τύχη τους. Στις 08.20 το πρωί της 5ης Ιανουαρίου 1913, όπως είχε συμβεί και στη ναυμαχία της Έλλης, ήταν και πάλι ο «Λέων» που τηλεγράφησε στον Μούδρο: «Ολόκληρος ο Στόλος εξέρχεται».
Αλλά τώρα ήταν η σειρά του Κουντουριώτη να ρίξει τα δικά του «δολώματα». Ήξερε ότι η τακτική των Τούρκων ήταν να τον παρασύρουν πάλι σε ναυμαχία κοντά στα Στενά, για να έχουν και την προστασία των επακτίων πυροβόλων τους. Η τακτική αυτή είχε αποδώσει εν μέρει στη ναυμαχία της 3ης Δεκεμβρίου στην Έλλη, καθώς οι Τούρκοι μόλις «είδαν τα σκούρα» υποχώρησαν αμέσως και η μάχη κράτησε λιγότερο από μία ώρα. Σε μία ώρα ο Κουντουριώτης δεν προλάβαινε να καταστρέψει τον εχθρικό Στόλο. Έπρεπε να τους παρασύρει σε μάχη στα ανοιχτά. Να τους κάνει να πιστέψουν ότι ήταν μακριά κυνηγώντας το «Χαμιδιέ», ώστε να ξεθαρρέψει ο Τούρκος Ναύαρχος και να κατέβει να χτυπήσει τον Μούδρο!
Εκεί λοιπόν που περιμέναμε όλοι την εντολή για «άπαρση», ο Κουντουριώτης έδωσε εντολή στα πληρώματα να προγευματίσουν! Και κάθισε και ο ίδιος στο τραπέζι, μαζί με τους Αξιωματικούς του που απορούσαν. Το κόλπο έπιασε και οι Τούρκοι πήραν πορεία προς το Μούδρο, με τα ανιχνευτικά μας να παρακολουθούν από ασφαλή απόσταση. Η εντολή για «άπαρση» δόθηκε τελικά στις 09.45 και ο Στόλος εξέπλευσε από το Μούδρο. Και παίρνοντας πορεία νοτιανατολική, συναντήθηκε με τον «Λέοντα» και την «Ασπίδα» κοντά στο ακρωτήριο Ειρήνη της Λήμνου. Στην Τουρκική διάταξη, που πλησίαζε ανυποψίαστη για να βομβαρδίσει τον Ναύσταθμο, ήταν μπροστά το «Μετζητιέ» και πίσω ακολουθούσαν σε κάποια απόσταση τα Θωρηκτά τους, σε «γραμμή παραγωγής». Μόλις το «Μετζητιέ» έφτασε κοντά στο ακρωτήριο Ειρήνη, ήρθε αντιμέτωπο με τον Ελληνικό Στόλο, που είχε μπροστά τον «Αβέρωφ». Το Τουρκικό πλοίο έστειλε με τον ασύρματό του το σήμα «Αβέρωφ – Αβέρωφ» και έκανε αμέσως μεταβολή, γυρεύοντας προστασία στα Τουρκικά Θωρηκτά. Οι Τούρκοι την «είχαν πατήσει» και είχαν αιφνιδιαστεί. Και τώρα δεν είχαν ούτε την ταχύτητα ούτε τα περιθώρια για να μας ξεφύγουν! Η μάχη που ήθελε ο Κουντουριώτης θα γινόταν με τους δικούς του όρους! Ο καιρός ήταν θαυμάσιος και η θάλασσα γαλήνια και η ατμόσφαιρα πεντακάθαρη, ιδανική «μέρα για κυνήγι», όπως είπε ένας νεαρός Αξιωματικός στη Γέφυρα. Βλέπαμε καθαρά όλα τα γύρω νησιά, καθώς και τα Μικρασιατικά παράλια. Στα νότια βλέπαμε ακόμη και τα ιστορικά Ψαρά. Νοιώθαμε δίπλα μας τις ψυχές των μεγάλων Ψαριανών Ναυμάχων του 21. Σήμανε «Πολεμική Έγερση» και ο Ναύαρχος έστειλε σήμα στα πληρώματα όλων των πλοίων μας: «Ο Ναύαρχος εύχεται καλήν ημέραν εις τα γενναία επιτελεία και πληρώματα». Τα «Ζήτω!» μας ακούστηκαν ως την Ασία.
Οι Τούρκοι στρέψανε νοτιοδυτικά και ο Στόλος μας πήρε «συγκλίνουσα πορεία», από απόσταση 16.000 μέτρων. Οι δύο Στόλοι προσπαθούσαν με ελιγμούς να «διασταυρώσουν το Τ» του αντιπάλου. Η απόσταση μειωνόταν συνεχώς και στις 11.30 ήταν περίπου 9.000 μέτρα. Βλέπαμε στον ιστό της εχθρικής Ναυαρχίδας να ανεμίζει μια τεράστια κοκκινόχρυση σημαία. Την ώρα εκείνη δεν μας έκανε μεγάλη εντύπωση, καθώς όλες οι ομοχειρίες ετοιμάζονταν πυρετωδώς για τη μάχη. Στις 11.34, από απόσταση 8.400 μέτρων, τα εχθρικά πλοία άνοιξαν πυρ, που και πάλι ήταν άστοχο. Το δικό μας όμως ήταν εύστοχο και ταχύ. Από την αρχή φάνηκε ότι όλα τα πλοία τους σημάδευαν τον «Αβέρωφ». Εμείς αντίθετα είχαμε μοιράσει τα πυρά μας: Ο «Αβέρωφ» και το «Σπέτσαι» σημάδευαν το «Μπαρμπαρόσα», ενώ το «Ύδρα» και το «Ψαρά» έριχναν στο «Τουργκούτ Ρέις» και το «Μεσσουδιέ». Καθώς η απόσταση μειώθηκε στα 6.500 μέτρα, είχαμε τις πρώτες μεγάλες επιτυχίες: Στις 11.55, ένα βλήμα των 10,8 ιντσών από το «Ύδρα» πέτυχε το κεντρικό πυροβολείο του «Μεσσουδιέ». Η βαριά διατρητική οβίδα διαπέρασε τη θωράκιση και έσκασε ανάμεσα στα στοιβαγμένα πυρομαχικά. Η φοβερή έκρηξη που ακολού-θησε σκότωσε ή τραυμάτισε όλους τους υπηρέτες των πυροβόλων. Αχρηστευμένο και βαριά πληγωμένο το «Μεσσουδιέ» έστρεψε αργά προς τα Στενά, μέσα σε πυκνούς καπνούς από τις πυρκαγιές που είχαν ξεσπάσει. Στις 11.59, μία ομοβροντία του «Αβέρωφ» σάρωσε το «Μπαρμπαρόσα» ολόσωμα. Ξεσπάσαμε όλοι σε φοβερές ζητωκραυγές, καθώς είδαμε ένα βλήμα να χτυπάει τον μεσαίο Πύργο των 11 ιντσών, κι ένα άλλο να κόβει τον ιστό του, στέλνοντας το ιστορικό λάβαρο στο βυθό του Αιγαίου και καταρρακώνοντας το ηθικό των Τούρκων. Άλλα βλήματα χτύπησαν το λεβητοστάσιο και τις υπερκατασκευές. Εκτός μάχης και το «Μπαρμπαρόσα», έστρεψε κι αυτό προς βορρά. Τρία λεπτά μετά, στις 12.02, έστρεψε και το «Τουργκούτ Ρέις», που δεν φαινόταν να έχει σοβαρές ζημιές. Αλλά καθώς προσπάθησε να καλύψει την υποχώρηση, συγκέντρωσε πάνω του όλα τα πυρά μας. Οι πυροβολητές μας, σαν σε γυμνάσια, στέλνανε τις οβίδες μία πίσω από την άλλη στο πρώην Γερμανικό Θωρηκτό. Έπεσε η μπροστινή τσιμινιέρα, καταστράφηκε η πρυμναία γέφυρα, καταστράφηκαν και δύο δευτερεύοντα πυροβόλα του ανατινάχτηκαν! Μια οβίδα πέρασε τα καταστρώματα και έφτασε στο λεβητοστάσιο, σκορπίζοντας τον θάνατο και πλημμυρίζοντάς το. Το πλοίο είχε γίνει κόσκινο και άρχισε να παίρνει κλίση. Ο Ραμίζ Μπέης έστειλε σήμα γενικής φυγής: «Επιστρέψατε ολοταχώς στα Στενά, έκαστος για τον εαυτό του». Ο «Αβέρωφ» ξεκίνησε και πάλι τη μοναχική του πορεία, σηκώνοντας για μια ακόμη φορά το σήμα «Ζ», αφού τα άλλα πλοία μας δεν μπορούσαν να ακολουθήσουν. Καταδιώκαμε τον εχθρό «πάση δυνάμει», με ταχύτητα 23 μιλίων, αφήνοντας πίσω τα γέρικα Θωρηκτά μας, που παρά τις ηρωικές προσπάθειες των μηχανικών τους, πιάνανε μόλις 15 μίλια. Αλλά ο «Αβέρωφ» με τον Κουντουριώτη αρκούσαν.
Ελισσόμασταν συνεχώς δεξιά και αριστερά για να ρίχνουμε εναλλάξ με τα πυροβόλα της μιας και της άλλης πλευράς, ώστε να μην ανάψουν όπως είχε γίνει στην Έλλη. Ο Τούρκος Ναύαρχος βλέποντας ότι το «Τουργκούτ Ρέις» πήρε κλίση, επιχείρησε να το καλύψει με το δικό του πλοίο. Ήταν μία γενναία ενέργεια, αλλά σαν αποτέλεσμα, η Τουρκική Ναυαρχίδα δέχθηκε αυτή το σφυροκόπημα του «Αβέρωφ». Ο πρυμναίος δίδυμος Πύργος των 11 ιντσών χτυπήθηκε και αχρηστεύτηκε, αφήνοντάς την ουσιαστικά άοπλη. Άλλα βλήματα διέλυσαν τους ανελκυστήρες άνθρακος, την τραπεζαρία των Αξιωματικών και το Αναρρωτήριο. Ένα άλλο βλήμα πέρασε στο τορπιλλοστάσιο, σκοτώνοντας τους χειριστές, αλλά σαν από θαύμα δεν ανατινάχθηκαν οι τορπίλες. Σε όλο αυτό το διάστημα της ναυμαχίας, ο «Αβέρωφ» δέχθηκε μόνο δύο βλήματα των 11 ιντσών από το «Μπαρμπαρόσα» που όμως προκάλεσαν μικρές μόνο ζημιές και μόνο τρεις τραυματίες. Μια που αναφέρθηκα στους τραυματίες, θα προσθέσω ότι η πρώτη μετά την μάχη διαταγή του Κουντουριώτη ήταν να γίνει αυστηρός ιατρικός έλεγχος σε όλο το πλήρωμα, γιατί παρ' όλο που είχαμε δεχτεί τρία βλήματα, στο Ιατρείο δεν είχε παρουσιαστεί ούτε ένας τραυματίας. Και επειδή στην προηγούμενη ναυμαχία είχαμε τραυματίες που απέκρυψαν τα τραύματά τους για να μην φύγουν από το πλοίο, ο Ναύαρχος δεν ήθελε να επαναληφθεί το ίδιο. Ο ιατρικός έλεγχος του πληρώματος αποκάλυψε ότι είχαμε 3 τραυματίες, που δεν είχαν εμφανιστεί στο Ιατρείο!
Σαράντα πέντε λεπτά κράτησε το μαρτύριο των Τουρκικών πλοίων, μέχρι τις 14.30 που βρήκανε καταφύγιο στα Στενά. Αλλά και τότε ακόμη, τα πλαϊνά μας πυροβόλα των 7,5 ιντσών στείλανε ένα βλήμα να καταστρέψει τον μεσαίο Πύργο του «Τοργκούτ Ρέις». Σε όλη τη διάρκεια της ναυμαχίας, τα Ελληνικά πλοία ρίξανε συνολικά 800 βλήματα. Το «Μπαρμπαρόσα» δέχτηκε πάνω από 20 πλήγματα και είχε 75 νεκρούς και 130 τραυματίες, ενώ τα περισσότερα πυροβόλα του βγήκαν εκτός μάχης. Το «Τουργκούτ Ρέις» δέχθηκε 17 πλήγματα και είχε σοβαρή εισροή υδάτων και 9 νεκρούς και 49 τραυματίες. Το πυροβολείο του «Μεσσουδιέ» καταστράφηκε ολοσχερώς και είχε 68 νεκρούς και τραυματίες από το πλήρωμά του. Στην Τουρκία κηρύχτηκε ημέρα πένθους. Οι Τούρκοι δεν τόλμησαν να ξεμυτίσουν ξανά από τα Στενά. Χρειάστηκαν εκτεταμένες επισκευές και πάνω από 6 μήνες εργασιών από Γερμανούς τεχνικούς για να ξαναγίνει αξιόμαχος ο Τουρκικός στόλος. Από τα 800 περίπου βλήματα που εκτόξευσαν οι Τούρκοι μόνο τρία συνολικά έπληξαν τον «Αβέρωφ», προξενώντας επιφανειακές ζημιές, ενώ δεν χτυπήθηκε κανένα άλλο Ελληνικό πλοίο.
Ο Τούρκος Αρχηγός Στόλου απολογήθηκε λέγοντας: «Πρέπει να είχαν Άγγλους εκπαιδευτές πυροβολητές οι Έλληνες. Αυτή τη φορά, τα πυρά τους ήταν καταιγιστικά. Εμείς τα περιμέναμε όπως στα Δαρδανέλια αλλ' αυτοί χτυπούσαν με τρομερή ταχύτητα». Η διαφορά βρισκόταν αλλού: Στη ναυμαχία της Έλλης, τα κανόνια του «Αβέρωφ» είχαν μπλοκάρει από υπερθέρμανση. Στη ναυμαχία της Λήμνου, το πλοίο έβαλε μία με την αριστερή, μία με τη δεξιά πλευρά, για να μην υπερθερμανθούν πάλι τα πυροβόλα και ξανακολλήσουν.
Ο Υπουργός Στρατιωτικών και Ναυτικών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, Ναζίμ, ενημέρωσε τον Μεγάλο Βεζύρη στο έκτακτο Υπουργικό Συμβούλιο:
«Ο Στόλος ενήργησε παν το δυνατόν και ουδέν πλέον δύναται να αναμένει η πατρίς από θαλάσσης».
Στις 10 Ιανουαρίου 1913, πραξικόπημα των Νεότουρκων ανέτρεψε την Τουρκική στρατιωτική ηγεσία. Ο νέος Τούρκος Αρχηγός του Στόλου Ταχίρ Μπέης, δήλωσε:
«Ο ''Αβέρωφ'' απέδειξε ότι οι πόλεμοι δεν κερδίζονται από τα όπλα αλλά από αυτούς που τα χειρίζονται. Γνωρίζω ότι είχαμε συγκεντρώσει όλο μας το πυρ κατά του ''Αβέρωφ''. Το αποτέλεσμα της ναυμαχίας της Λήμνου απέδειξε την μεγάλη ναυτική αλήθεια ότι η ποιότητα του εμψύχου υλικού είναι η κυριαρχούσα. Τρία (αξιόμαχα) σκάφη εμείς εναντίον του ''Αβέρωφ''. Ένας εκείνος εναντίον ημών. Ιδού το αποτέλεσμα.»
Και στις 24 Ιανουαρίου 1913 ο Ταχίρ Μπέης υπέβαλε απ' ευθείας στον Σουλτάνο Μεχμέτ Ε΄ ειδικό υπόμνημα στο οποίο περιέγραφε τα χάλια του Οθωμανικού Στόλου κατά τη ναυμαχία, τόσο από έλλειψη εκπαίδευσης Αξιωματικών και Ναυτών, όσο και από την κακή συντήρηση των πλοίων, καταλογίζοντας τεράστιες ευθύνες στην προηγούμενη ηγεσία και διατυπώνοντας την άποψη ότι ήταν αδύνατον πλέον υπό εκείνες τις συνθήκες να συνεχιστούν οι κατά θάλασσα επιχειρήσεις με τους Έλληνες.
Η απόσυρση του Οθωμανικού Στόλου στο Ναύσταθμο για επισκευές επιβεβαιώθηκε από τον Ανθυποπλοίαρχο Μιχαήλ Μουτούση και το Σημαιοφόρο Αριστείδη Μωραϊτίνη στις 24 Ιανουαρίου, όταν σε μία πρωτοποριακή πτήση Ναυτικής Συνεργασίας με υδροπλάνο Astra εντόπισαν τον εχθρικό Στόλο στη ναυτική βάση Nagara. Κατά τη διάρκεια της πτήσης τους σχεδίασαν ένα ακριβές διάγραμμα των θέσεων του Οθωμανικού Στόλου, εναντίον του οποίου έριξαν και 4 βόμβες.
Κάντε Like στη σελίδα μας στο facebook και ακολουθείστε μας στο Twitter
Από το Γενικό Επιτελείο Ναυτικού ανακοινώνεται ότι στο πλαίσιο του εορτασμού του προστάτη των Ναυτικών Αγίου Νικολάου, η Φ/Γ ΥΔΡΑ, το ΤΠΚ ΓΡΗΓΟΡΟΠΟΥΛΟΣ και το Υ/Β ΠΟΝΤΟΣ θα καταπλεύσουν από πρωινές ώρες Παρασκευής 6 Δεκεμβρίου έως απογευματινές ώρες Κυριακής 8 Δεκεμβρίου 2013, στο λιμένα του Πειραιά, όπου θα παραβάλουν στα κρηπιδώματα 12 και 13 (Εκθεσιακό Κέντρο ΟΛΠ), προκειμένου να δοθεί η ευκαιρία στο κοινό να τα επισκεφθεί.
Οι ώρες του επισκεπτηρίου έχουν ως ακολούθως:
- Παρασκευή 06 Δεκεμβρίου, από 15:00 έως 18:00
- Σάββατο 07 Δεκεμβρίου, από 10:00 έως 18:00
- Κυριακή 08 Δεκεμβρίου, από 10:00 έως 18:00
Κάντε Like στη σελίδα μας στο facebook και ακολουθείστε μας στο Twitter
