Ελληνοϊταλικός πόλεμος, Μάχη της Κρήτης, Αντίσταση, Αντιστασιακές Οργανώσεις και Ομάδες στην Κρήτη, τα πολεμικά αεροδρόμια Μάλεμε, Ηρακλείου, Καστελλίου και Τυμπακίου κατά τη Μάχη της Κρήτης και την Κατοχή του Νησιού: Ο τρόπος κατασκευής τους (εργολαβίες, αγγαρείες των χωριών, αναγκαστική εργασία, "αξιοποίηση" αιχμαλώτων), η στρατιωτική χρησιμότητά τους, επιχειρήσεις από τους κατακτητές και εναντίον των κατακτητών, σαμποτάζ, καταδρομές, αντίποινα συνδεδεμένα με τα αεροδρόμια, εκτελέσεις, η μετέπειτα χρήση τους για τη χώρα μας κ.λ.π.
Καστέλλι Πεδιάδος Ηρακλείου 29 Ιουνίου - 2 Ιουλίου 2017
Πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος
Το Κέντρο Κρητικής Λογοτεχνίας, ο Δήμος Μινώα(ς) Πεδιάδας και το Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης οργανώνουν συνέδριο, στο Καστέλλι Πεδιάδος Ηρακλείου, το τετραήμερο 29 Ιουνίου έως 2 Ιουλίου 2017, για τη Μάχη της Κρήτης, την Αντίσταση και τα πολεμικά αεροδρόμια της Κρήτης κατά τη Μάχη της Κρήτης και την Κατοχή του Νησιού και καλούν τους ιστορικούς, τους ερευνητές, τους μελετητές και τους φιλίστορες να λάβουν μέρος σ' αυτό.
Στους εισηγητές – συνέδρους, που θα έλθουν από μακριά, θα παρασχεθεί φιλοξενία από τον Δήμο Μινώα(ς) Πεδιάδας. Τα Πρακτικά του Συνεδρίου θα τυπωθούν χωρίς καθυστέρηση.
Η δήλωση συμμετοχής θα γίνει ηλεκτρονικά μέχρι την 31 Δεκεμβρίου 2016 στην ηλεκτρονική διεύθυνση : Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.. Στη δήλωση θα υπάρχουν τα πλήρη στοιχεία του δηλούντος (ονοματεπώνυμο, ιδιότητα, τηλέφωνο, ταχυδρομική και ηλεκτρονική διεύθυνση) και το θέμα της ανακοίνωσης.
Η περίληψη της ανακοίνωσης (τριακοσίων τουλάχιστον λέξεων) θα σταλεί, στην ίδια διεύθυνση, μέχρι την 31 Μαρτίου 2017. Η Επιστημονική Επιτροπή του Συνεδρίου θα κρίνει, με βάση τις περιλήψεις, ποιες ανακοινώσεις θα γίνουν δεκτές στο Συνέδριο.
Για την Οργανωτική Επιτροπή
Κώστας Μουτζούρης, πρόεδρος του Κέντρου Κρητικής Λογοτεχνίας
Γεώργιος Καλογεράκης, πρόεδρος του Δημοτικού Οργανισμού Πολιτισμού, Αθλητισμού και Περιβάλλοντος Δήμου Μινώα Πεδιάδας ( ΔΟΠΑΠ )
Γιώργος Μαργαρίτης, καθηγητής του Τμήματος Πολιτικών Επιστημών του Α. Π. Θ.
Κάντε Like στη σελίδα μας στο facebook και ακολουθείστε μας στο Twitter
Ρεπορτάζ: Γιώργος Λαμπράκης - Φωτογραφίες: Image-services
Ο κρίσιμος ρόλος της 133 Σμηναρχίας Μάχης του Καστελίου, όχι μόνο για την καθημερινή εξυπηρέτηση των αεροσκαφών επιφυλακής, αλλά και για οποιοδήποτε συμβάν μπορεί να προκύψει στην ευρύτερη περιοχή της ανατολικής Κρήτης, επιβεβαιώνεται τις τελευταίες ώρες με την μεγάλη επιχείρηση έρευνας και διάσωσης που έχει στηθεί μετά την απώλεια απώλεια ίχνους του αεροσκάφους αιγυπτιακών αερογραμμών 130 ναυτικά μίλια νοτιοανατολικά Καρπάθου.
Οι έρευνες για το αεροσκάφος MS 804 που εκτελούσε την πτήση Παρίσι-Κάιρο βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη, ενώ ήδη έχουν εντοπιστεί συντρίμια, την ώρα που οι πληροφορίες για τρομοκρατική ενέργεια περιπλέκουν ιδιαίτερα τα πράγματα...
Η 133 Σμηναρχία Μάχης εξυπηρετεί σύμφωνα με πληροφορίες, τα εναέρια μέσα των Ενόπλων Δυνάμεων που έχουν διατεθεί από την πρώτη στιγμή στην επιχείρηση και τα οποία είναι τα εξής:
-Δύο αεροσκάφη C-130 και το αεροσκάφος εγκαίρου προειδοποιήσεως EMB-145H.
-Ένα ελικόπτερο Super Puma της Πολεμικής Αεροπορίας και ένα S-70 του Πολεμικού Ναυτικού.
Στην επιχείρηση παίρνει επίσης μέρος και η Φρεγάτα Νικηφόρος Φωκάς του ΠΝ.
Παράλληλα, σύμφωνα με τις ανακοινώσεις που έκανε χθες ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Πάνος Καμμένος, στην επιχείρηση ζήτησαν να συμμετάσχουν, τόσο η Γαλλία με ένα αεροσκάφος Falcon, όσο και οι ΗΠΑ με ένα αεροσκάφος P-3 Orion, τα οποία επιχειρούν από την 115 Πτέρυγα Μάχης των Χανίων.
Κάντε Like στη σελίδα μας στο facebook και ακολουθείστε μας στο Twitter
Την Πέμπτη 28 Μαΐου 2015, πραγματοποιήθηκε στην 133 Σμηναρχία Μάχης/Αεροπορική Βάση Καστελίου, παρουσία του Αρχηγού Τακτικής Αεροπορίας, Αντιπτέραρχου (Ι) Χρήστου Χριστοδούλου, η τελετή παράδοσης - παραλαβής της Διοίκησης της 133ΣΜ, από τον Σμήναρχο (Ι) Κωνσταντίνο Άγγο στον Σμήναρχο (Ι) Παναγιώτη Δημόπουλο.
Στην τελετή παραβρέθηκαν αντιπροσωπείες Αξιωματικών των Κλάδων των Ενόπλων Δυνάμεων και των Σωμάτων Ασφαλείας, διατελέσαντες Διοικητές της 133ΣΜ, απόστρατοι Αξιωματικοί της Πολεμικής Αεροπορίας καθώς και εκπρόσωποι των τοπικών πολιτειακών και θρησκευτικών Αρχών.
Κάντε Like στη σελίδα μας στο facebook και ακολουθείστε μας στο Twitter
Γράφει ο Γιώργος Λαμπράκης
Κύπρος 20 Ιουλίου 1974. Η Τουρκία εισβάλει στο μαρτυρικό νησί και οι υπερασπιστές του μόνοι και αβοήθητοι δίνουν άνισες μάχες, περιμένοντας ενισχύσεις από την Ελλάδα. Καστέλι 133 Σ.Μ. 22 Ιουλίου 1974. Τα αεροσκάφη F-84F Thunderstreak της Πολεμικής Αεροπορίας που έχουν μετασταθμεύσει από την 115 Πτέρυγα Μάχης των Χανίων, έχουν ένα και μοναδικό σκοπό: Να προσβάλουν την Τουρκική αποβατική δύναμη στην Κυρήνεια. Στους Έλληνες χειριστές δίνεται δύο φορές η διαταγή να απογειωθούν, όμως και τις δύο φορές η αποστολή ματαιώνεται την τελευταία στιγμή...
Σήμερα, επιχειρούμε να φωτίσουμε άγνωστες πτυχές της αποστολής αυτής, με νέα στοιχεία και μαρτυρίες. Στοιχεία για τον σχεδιασμό και τις δυσκολίες της επιχείρησης, αλλά και για την πολεμική ατμόσφαιρα που επικρατούσε εκείνα τα κρίσιμα 24ωρα στις αεροπορικές βάσεις τις Κρήτης. 42 χρόνια μετά τα δραματικά γεγονότα, τα αναπάντητα "γιατί" συνεχίζουν να βασανίζουν τους πρωταγωνιστές...
Η δράση της Ελληνικής Αεροπορίας κατά τη διάρκεια των δραματικών γεγονότων της Κύπρου τον Ιούλιο του 1974 έχει συνδεθεί αναμφίβολα με την ηρωική αποστολή των Noratlas στο μαρτυρικό νησί και τη μεταφορά Ελλήνων καταδρομέων ως ενίσχυση των εκεί μαχόμενων τμημάτων της Εθνικής Φρουράς και της ΕΛΔΥΚ.
Γεγονότα όπως η κατάρριψη ενός τουρκικού F-102A και η συντριβή ενός δεύτερου αεροσκάφους του ίδιου τύπου έπειτα από εμπλοκή με ελληνικά μαχητικά F-5A πάνω από το Αιγαίο, αλλά και η μη χρησιμοποίηση των F-4E Phantom που μόλις είχε παραλάβει η χώρα μας και που θα μπορούσαν να αλλάξουν δραματικά τη ροή των γεγονότων, είναι ευρέως γνωστά.
Ωστόσο δεν συμβαίνει σίγουρα το ίδιο και για τη δράση των θρυλικών αεροσκαφών F-84F Thunderstreak της Ελληνικής Αεροπορίας, τα οποία είχαν αναλάβει ως αποστολή την προσβολή του τουρκικού προγεφυρώματος στην ακτή της Κερύνειας, επιχειρώντας από το αεροδρόμιο του Καστελίου στο Ηράκλειο της Κρήτης. Εκεί είχαν μετασταθμεύσει δυο 24ωρα πριν από την τουρκική εισβολή, προερχόμενα από την 115 Πτέρυγα Μάχης (αεροδρόμιο της Σούδας) όπου ήταν η βάση τους.
Η φύση της επιχείρησης, η παλαιότητα των αεροσκαφών και η οριακή ακτίνα δράσης τους – για την εκτέλεση πολεμικής αποστολής στη Κύπρο -, έδωσαν σε αυτή την αποστολή τον χαρακτηρισμό ... της αυτοκτονίας! Δύο φορές, μια πράσινη φωτοβολίδα έδωσε το σύνθημα στους πιλότους για απογείωση και ισάριθμες φορές η διαταγή αυτή ανακλήθηκε...
Το παρόν αφιέρωμα επιχειρεί να φωτίσει άγνωστες πτυχές της αποστολής που είχαν αναλάβει τότε τα F-84F από το Καστέλι, με τη βοήθεια του Πτεράρχου (Ι) ε.α. Ορέστη Κριτσωτάκη, ο οποίος μας μίλησε πριν από λίγα χρόνια, ενώ την περίοδο των δραματικών γεγονότων στη Μεγαλόνησο υπηρετούσε στην 115 ΠΜ ως ιπτάμενος στα F-84F Thunderstreak με το βαθμό του Επισμηναγού (Ι).
Το σχέδιο "Κ" και η 126 Σμηναρχία Μάχης του Ηρακλείου
Λίγα 24ωρα πριν από την τουρκική εισβολή, η Ελληνική Αεροπορία είχε ξεκινήσει τη διασπορά των δυνάμεών της με βάση τα επιχειρησιακά Σχέδια που είχαν εκπονηθεί για αντιμετώπιση πιθανής εισβολής της Τουρκίας στη Κύπρο. Με βάση αυτά, η Κρήτη και τα αεροδρόμιά της τέθηκαν σε επιφυλακή καθώς από εκεί, στο πλαίσιο του αεροπορικού σκέλους του Σχεδίου «Κ», τα ελληνικά αεροσκάφη θα ξεκινούσαν για το μαρτυρικό νησί.
Από τις 17 Ιουλίου, δύο ημέρες δηλαδή μετά το πραξικόπημα στην Κύπρο, άρχισε η εντατική κινητοποίηση. Για τον σκοπό αυτό, 10 μαχητικά αεροσκάφη F-5A της 341 Μοίρας Αναχαίτισης Ημέρας προερχόμενα από την 111 Πτέρυγα Μάχης στη Ν. Αγχίαλο Βόλου είχαν ήδη μετασταθμεύσει στην 126 Σμηναρχία Μάχης στο Ηράκλειο αναλαμβάνοντας καθήκοντα ετοιμότητας.
Επίσης, στις 20 Ιουλίου μεταστάθμευσε στο αεροδρόμιο του Ηρακλείου από την 114 Πτέρυγας Μάχης της Τανάγρας και μια τετράδα αεροσκαφών αναχαίτισης F/TF-102A Delta Dagger της 342 Μοίρας Παντός Καιρού, τα οποία μάλιστα παρείχαν εντός του FIR Αθηνών κάλυψη στα μεταγωγικά αεροσκάφη Noratlas, που επέστρεφαν από την Κύπρο τις πρώτες πρωινές ώρες της 22ας Ιουλίου 1974, ολοκληρώνοντας την θρυλική Αποστολή ΝΙΚΗ και την μεταφορά των Καταδρομέων στην μαρτυρική μεγαλόνησο!
Στις 22 Ιουλίου διατάχθηκε η μεταστάθμευση από την 117 Πτέρυγα Μάχης της Ανδραβίδας στο αεροδρόμιο του Ηρακλείου των υπερσύγχρονων και νεοπαραληφθέντων -τότε- αεροσκαφών F-4E Phantom της 339 Μοίρας (δέκα αεροπλάνα του τύπου έφτασαν συνολικά στην 126 ΣΜ). Τα αεροσκάφη αυτά, μπορούσαν να επιφέρουν συντριπτικό χτύπημα στους Τούρκους (οι οποίοι δεν το διέθεταν) με τα ετοιμοπόλεμα πληρώματά τους, ενώ η ακτίνα δράσης τους επέτρεπε την ασφαλή επιστροφή στην Ελλάδα μετά την ολοκλήρωση της αποστολής πάνω από την Κύπρο. Η διαταγή αποδέσμευσης όμως των αεροσκαφών δεν δόθηκε...
Η κατάσταση στην 115 Πτέρυγα Μάχης της Σούδας
Στην 115 Πτέρυγα Μάχης ανακλήθηκαν οι άδειες του προσωπικού ενώ οι αυξημένες ανάγκες υπαγόρευσαν ακόμα και την αξιοποίηση των εκτός ενεργείας αεροσκαφών F-84F.
Στην αεροπορική βάση της Σούδας στάθμευε εκείνη την εποχή μία Μοίρα Διώξεως/Βομβαρδισμού: η 340 Μ.Δ/Β εξοπλισμένη με αεροσκάφη F-84F, τα οποία εκείνη την εποχή αποτελούσαν τη ραχοκοκαλιά της Ελληνικής Αεροπορίας. Η τελευταία είχε παραλάβει από τα τέλη Νοεμβρίου του 1956 μέχρι το 1971 περισσότερα από 160 αεροσκάφη αυτού του τύπου, όμως από τα τέλη της δεκαετίας του ΄60 άρχισε η σταδιακή συρρίκνωση του στόλου λόγω παλαιότητας, με αποτέλεσμα πολλά F-84F να εισέρχονται σε κατάσταση μακράς αποθήκευσης, εν αναμονή μάλιστα και της άφιξης των F-4E Phantom.
Στη δύναμη της Μοίρας, τον Ιούλιο του 1974, υπήρχαν περίπου 70 Thunderstreak εν ενεργεία. Όμως λόγω της έκρυθμης κατάστασης, πολλά από τα αποσυρμένα F-84F (διάφορες πηγές ανεβάζουν τον αριθμό τους σε 50 αεροσκάφη, τα οποία βρισκόντουσαν είτε σε αποθήκευση είτε ήταν εγκαταλειμμένα) και χάρη στις τιτάνιες προσπάθειες του τεχνικού προσωπικού της 340 ΜΔΒ, ενεργοποιήθηκαν ξανά και μέσα σε 48 μόλις ώρες επανήλθαν σε υπηρεσία. Έτσι στα τέλη του ίδιου μήνα η 115 ΠΜ κατόρθωσε να αυξήσει τον αριθμό των ενεργεία Thundestreak και να υπερβεί τα 110 ετοιμοπόλεμα αεροσκάφη!
Τα F-84F Thunderstreak στο Καστέλι!
Στις 18 Ιουλίου, κλιμάκιο της 340 Μοίρας Διώξεως/Βομβαρδισμού, με την προσωρινή ονομασία 3402 Μ.Δ/Β και επικεφαλής τον τότε Επισμηναγό και αξιωματικό επιχειρήσεων της 340 Μ.Δ/Β Αθανάσιο Μπουρολιά, έλαβε εντολή να μετασταθμεύσει από τα Χανιά, στο αεροδρόμιο του Καστελίου Πεδιάδος, στο Ηράκλειο. Με ένα μεταγωγικό αεροσκάφος Noratlas μεταφέρθηκαν στο Καστέλι οι μηχανικοί, το τεχνικό προσωπικό διαφόρων ειδικοτήτων και τα υλικά για την εξυπηρέτηση των F-84F.
«Ξεκινήσαμε με 20 αεροσκάφη F-84F Thunderstreak από την 115 Πτέρυγα Μάχης για το αεροδρόμιο του Καστελίου όπου και μετασταθμεύσαμε κάτω από ιδιαίτερα δύσκολες συνθήκες. Ξέραμε ότι εάν οι Τούρκοι έκαναν απόβαση στην Κύπρο θα μας δινόταν διαταγή για προσβολή από αέρος της ακτής όπου θα βρισκόταν ο Τουρκικός Στρατός.
Αμέσως λοιπόν μετά την προσγείωσή μας στο Καστέλι τα αεροπλάνα εξοπλίστηκαν και ασφαλίστηκαν. Εμείς το μόνο που μπορούσαμε να κάνουμε ήταν να περιμένουμε τις διαταγές. Ήμασταν έτοιμοι ...», αναφέρει ο Πτέραρχος (ε.α.) Ορέστης Κριτσωτάκης, γυρνώντας τη μνήμη του στα δραματικά εκείνα χρόνια και συνεχίζει: «Οι συνθήκες διαβίωσης στο αεροδρόμιο του Καστελίου δεν ήταν και οι καλύτερες. Υπήρχαν ελλείψεις σε βασικές υποδομές για τη φιλοξενία και εξυπηρέτηση του κλιμακίου μας, καθώς ήμασταν περίπου 100 άτομα, ιπτάμενοι και τεχνικοί. Μέναμε λοιπόν σε πρόχειρες σκηνές, ενώ από την αρχή οι ιπτάμενοι ήμασταν σε ετοιμότητα απογείωσης. Αλλά εμείς θεωρούμασταν τυχεροί γιατί οι τεχνικοί μας κοιμόντουσαν κάτω από τις πτέρυγες των αεροσκαφών! Φαγητό δεν υπήρχε για τόσα πολλά άτομα, όμως τη λύση την έδωσαν οι κάτοικοι των γύρω χωριών, οι οποίοι μας συμπαραστάθηκαν φέρνοντάς μας τρόφιμα και φρούτα. Κατάγομαι από τον Μοχό ένα χωριό πάνω από το Καστέλι και ο πατέρας μου εκείνη την περίοδο ήταν πρόεδρος της κοινότητας. Θυμάμαι με συγκίνηση τους πολίτες να κάνουν έρανο για να μαζέψουν λάδι, πατάτες και φρούτα για να μας τα προσφέρουν εκείνες τις δύσκολες μέρες. Τους είμαστε ευγνώμονες όλοι όσοι βρεθήκαμε εκεί για να υπερασπιστούμε τη πατρίδα μας...».
Στη περιοχή εξαιτίας της υπερβολικής ζέστης η ατμόσφαιρα ήταν αποπνικτική βάζοντας σε μια μεγάλη δοκιμασία τους πιλότους, τους μηχανικούς που εξυπηρετούσαν τα αεροσκάφη, αλλά και το σύνολο του προσωπικού στη Σμηναρχία. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ψύκτες δεν προλάβαιναν να παγώνουν το νερό που τόσο ανάγκη είχαν όλοι... Η σίτιση των χειριστών όσο και του υπολοίπου προσωπικού και των σμηνιτών είναι ένα μεγάλο πρόβλημα ενώ η διανομή του φαγητού γίνονταν στους χώρους εργασίας καθώς κανείς δεν εγκατέλειπε ούτε λεπτό το πόστο ευθύνης του.
Τα δρομολόγια των αεροσκαφών ήταν συνεχή και τις επόμενες ημέρες. Από το απόγευμα της 18ης Ιουλίου η 133 Σμηναρχία Μάχης βρισκόταν σε πλήρη πολεμική ετοιμότητα. Μέχρι εκείνη την ημέρα, διοικητής στην 133 Σ.Μ. ήταν ο Σμήναρχος (Ι) Γ. Χαλικιάς ενώ στις 19 Ιουλίου τη διοίκηση ανέλαβε ο Σμήναρχος (Ι) Σταύρος Φιρφιλιώνης. (Ως νεαρός ανθυποσμηναγός το 1953 ο Στ. Φιρφιλιώνης συμμετείχε ως εφεδρικός χειριστής στο πρώτο Ελληνικό ακροβατικό σμήνος).
Παράλληλα το C.O.C μεταφέρθηκε στο νεόκτιστο Κέντρο Επιχειρήσεων, σε ένα υπόγειο χώρο κοντά στα box των αεροσκαφών F-84F.
Από την Παρασκευή 19 Ιουλίου έφταναν ενισχύσεις στην 133 Σμηναρχία Μάχης, τόσο από επιτάξεις πολιτικών οχημάτων όσο και χωματουργικών μηχανημάτων και οχημάτων του Στρατού (από την ΜΟΜΑ). Οχήματα παντός είδους, λεωφορεία, ταξί, φορτηγά ακόμα και αγροτικά οχήματα και ελκυστήρες συνέχιζαν να φτάνουν στο Καστέλι και τις επόμενες ημέρες, τα οποία αφού παραλαμβάνονταν, σκορπίζονταν στους ελαιώνες της περιοχής ενώ σε πολλά γίνονταν παραλλαγή και απόκρυψη!
Στη γραμμή πτήσεων λόγω έλλειψης μικρών οχημάτων χρησιμοποιήθηκαν για τις μετακινήσεις τα A.P.U Mercury τα οποία έβγαιναν εκτός λειτουργίας το ένα μετά το άλλο. Αυτά τα προβλήματα αμβλύνθηκαν κάπως, με την άφιξη των οχημάτων της επίταξης.
Η εισβολη
Το ξημέρωμα της 20ης Ιουλίου 1974 η Τουρκία εισέβαλε στη Κύπρο. Ανενόχλητος ο Τουρκικός Στρατός αποβιβάστηκε στην ακτή της Κερύνειας, ενώ οι Μονάδες της Εθνικής Φρουράς σφυροκοπούνταν από αέρα και θάλασσα. Αποτελεί βέβαια κοινά παραδεκτό ότι τουρκική απόβαση θα μπορούσε να είχε αντιμετωπιστεί αν, τις κρίσιμες πρώτες ώρες της εισβολής, είχαν εφαρμοστεί τα Εθνικά Σχέδια για την άμυνα της Κύπρου. Όμως οι υπερασπιστές της, έμελλε να δώσουν σχεδόν μόνοι τον άνισο αγώνα τους, αφού η ελληνική δικτατορική κυβέρνηση είχε άλλα σχέδια... Η είδηση της τουρκικής εισβολής το πρωινό της 20ης Ιουλίου σήμανε συναγερμό και στο αεροδρόμιο του Καστελίου με τα πληρώματα των F-84F να προετοιμάζουν πυρετωδώς την αποστολή τους.
Στις 05.15 το πρωί του Σαββάτου την 20η Ιουλίου, όσοι ήταν στο C.O.C άκουσαν ότι ξεκίνησε ο βομβαρδισμός της Κύπρου από την Τουρκική Πολεμική Αεροπορία. Λίγο αργότερα το C.O.C κατακλύστηκε από τις τηλεφωνικές εντολές που έπαιρναν οι ιπτάμενοι των F-84F από τα προϊστάμενα κλιμάκια. Για τον εξοπλισμό των αεροσκαφών είχαν διατεθεί βόμβες των 500 λιβρών, βόμβες ναπάλμ, ρουκέτες των 5in αλλά και βόμβες CBU τις οποίες αν και δεν διέθετε εκείνη την περίοδο η Πολεμική Αεροπορία, είχαν «απαλλοτριωθεί» από τις αποθήκες της Αμερικανικής Βάσης της Σούδας στα Χανιά...
Οι οπλουργοί που είχαν αναλάβει την εξυπηρέτηση των αεροσκαφών άλλαζαν συνεχώς τη διαμόρφωση των εξωτερικών φορτίων στα F-84F Thunderstreak, ανάλογα με τις διαταγές που έφταναν στην 133 Σμηναρχία Μάχης.
«Ο στόχος μας ήταν η προσβολή του τουρκικού προγεφυρώματος στην ακτή της Κυρήνειας. Το ηθικό μας ήταν στα ύψη και αρχίσαμε να εκπονούμε τον σχεδιασμό της αποστολής μας. Είχαμε φωτογραφίες και χάρτη της ακτής ενώ πληροφορίες που έφταναν από την Κύπρο ανέφεραν ότι η συγκέντρωση των τουρκικών στρατευμάτων εκεί λάμβανε χώρα δίχως την παραμικρή κάλυψη! Βέβαια, η πιο μεγάλη δυσκολία που είχαμε να αντιμετωπίσουμε ήταν το πώς θα καταφέρουμε να φτάσουμε με τα παλαιά και βαρυφορτωμένα F-84F στην Κύπρο, παρακάμπτοντας μάλιστα την εμβέλεια αποκάλυψης των τουρκικών ραντάρ που ήταν εγκαταστημένα στην Αττάλεια. Επίσης υπήρχε τότε και ο φόβος των αγγλικών αεροσκαφών Lighting που επιχειρούσαν από τις βρετανικές βάσεις της Κύπρου και για τα οποία δεν γνωρίζαμε με τι τρόπο θα αντιδρούσαν απέναντι σε μια τέτοια δικής μας ενέργεια», αποκαλύπτει ο βετεράνος πιλότος των ελληνικών Thunderstreak.
Αυτό όμως που απασχολούσε τα ελληνικά πληρώματα περισσότερο από κάθε τι άλλο ήταν η ακτίνα δράσης των φορτωμένων F-84F Thunderstreak και το κατά πόσο θα ήταν εφικτή η επιστροφή των αεροσκαφών επί ελληνικού εδάφους μετά την εκτέλεση της παράτολμης αυτής αποστολής τους. Ο Πτέραρχος Ο. Κριτσωτάκης υποστηρίζει ότι παρά τα όσα έχουν κατά καιρούς αναφερθεί, στην πραγματικότητα ήταν δυνατή η επιστροφή των αεροσκαφών ενώ, αποκαλύπτει ότι δύο αεροσκάφη F-84F είχαν πετάξει εντός Ελλάδος για δοκιμή, προσομοιώνοντας την πτήση Κρήτη-Κύπρος, φορτωμένα όπως ακριβώς θα ήταν και σε πραγματικές συνθήκες, προκειμένου να διαπιστωθεί αν πράγματι κάτι τέτοιο ήταν εφικτό! Χαρακτηριστικά αναφέρει ότι «τα αεροσκάφη θα πετούσαν για την Κύπρο έχοντας ως φορτίο δυο δεξαμενές καυσίμου των 1.420 λιβρών η καθεμία σε ισάριθμους εσωτερικούς υποπτερυγικούς πυλώνες, δυο βόμβες στους μεσαίους πυλώνες, ενώ στους εξωτερικούς πυλώνες τα F-84F ήταν φορτωμένα με μία επιπλέον δεξαμενή καυσίμου των 870 λιβρών από τη μία πλευρά και δυο φορείς ρουκετών των 5 ιντσών από την άλλη πλευρά. Φυσικά, είχαμε στη διάθεσή μας και τα έξι πολυβόλα που έφεραν μόνιμα τα F-84F. Η επιπλέον δεξαμενή καυσίμου θα εξασφάλιζε -αν και οριακά είναι αλήθεια- την επιστροφή των αεροσκαφών, τα οποία στις τρεις εσωτερικές δεξαμενές του αεροσκάφους έφεραν καύσιμο συνολικής χωρητικότητας 2.159 λιβρών. Επίσης η απογείωση μας λόγω του μεγάλου βάρους θα γινόταν εφικτή μόνο με τη βοήθεια των βοηθητικών πυραύλων JATO (Jet Assisted Take-Off). Το σύστημα αυτό έδινε επιπλέον ώση στο αεροσκάφος, με αποτέλεσμα να απαιτείται μικρότερο μήκος διαδρόμου για την απογείωση. Είχαμε υπολογίσει, με βάση το φορτίο αυτό, ότι το F-84F κάλυπτε την απόσταση Καστέλι-Κυρήνεια σε 73,5 λεπτά, συμπεριλαμβανομένου και του χρόνου της προσβολής του στόχου. Μάλιστα θυμάμαι ότι είχε προηγηθεί και σχετική δοκιμή με δύο αεροσκάφη τα οποία αφού προσομοίωσαν την απόσταση, έκαναν άφεση των βομβών σε πεδίο βολής που βρισκόταν βορειοδυτικά της Λάρισας, σε μια περιοχή με το όνομα Δεσκάτη και στη συνέχεια επέστρεψαν».
Στο σημείο αυτό θα πρέπει να καταγράψουμε και την άλλη άποψη που αναφέρεται σε διάφορες πηγές, η οποία υποστηρίζει ότι τα F-84F Thunderstreak δεν ήταν δυνατόν να επιστρέψουν στη βάση τους, αλλά θα κατέφευγαν στη Μέση Ανατολή και συγκεκριμένα στη Βηρυτό του Λιβάνου, με το Ισραήλ και τη Συρία να είχαν δώσει - έπειτα από διαπραγματεύσεις - το «πράσινο φως». Τους Έλληνες πιλότους θα συναντούσαν, αμέσως μετά την προσγείωσή τους, αξιωματούχοι της Ελληνικής πρεσβείας και ο Έλληνας αεροπορικός ακόλουθος για να τους παράσχουν βοήθεια μέχρι τον επαναπατρισμό τους.
Ο σχεδιασμός της αποστολής των ελληνικών Thunderstreak στην Κύπρο προέβλεπε απογείωση των αεροσκαφών και κατόπιν χαμηλή πτήση ανά τετράδες μέχρι την περιοχή του στόχου, άφεση των βομβών και στη συνέχεια δεύτερη διέλευση και εξαπόλυση των ρουκετών και πολυβολισμό. Στα briefing που ακολούθησαν αναλύθηκαν όλες οι λεπτομέρειες της αποστολής: «Μετά την απογείωσή από το Καστέλι η πτήση μας θα γινόταν σε πάρα πολύ χαμηλό ύψος, λίγα μόλις μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, για να αποφύγουμε τον εντοπισμό μας από τα τουρκικά ραντάρ ενώ φυσικά θα τηρούσαμε και σιγή ασυρμάτου. Με τη βοήθεια της ραδιοπυξίδας που έφεραν τα αεροσκάφη μας θα προσεγγίζαμε την ακτή της απόβασης των τουρκικών στρατευμάτων από την πλευρά των παραλίων της Τουρκίας ώστε όταν θα έβλεπαν πλέον οι Τούρκοι τα αεροσκάφη μας να πλησιάζουν προς το σημείο που ήταν συγκεντρωμένοι, να είχαν την εντύπωση ότι ήταν της δικής τους Αεροπορίας που έρχονταν για υποστήριξή τους! Με τον τρόπο αυτό θα πετυχαίναμε τον απόλυτο αιφνιδιασμό και θα κάναμε άφεση των όπλων μας, όπως είχαμε σχεδιάσει, πάνω από τις εχθρικές δυνάμεις που είχαν αποβιβαστεί και παρέμεναν εκεί καθηλωμένες σε μια μικρή έκταση γης. Βάσει του σχεδιασμού μας θα είχαμε τη δυνατότητα να παραμείνουμε πάνω από την ακτή της Κυρήνειας για μόλις τέσσερα λεπτά και θα πραγματοποιούσαμε δυο διελεύσεις πριν αποχωρήσουμε...».
Εντολή και η ματαίωση!
Δύο ώρες μετά τα μεσάνυχτα της 21ης προς 22α Ιουλίου 1974 οι πιλότοι των F-84F βρίσκονταν προσδεμένοι στα καθίσματά τους περιμένοντας τη διαταγή για απογείωση. Οι υπόλογοι έλεγχαν συνεχώς τα αεροσκάφη και τον οπλισμό τους. Οι περισσότεροι χειριστές ήταν νεαροί στην ηλικία με μικρή πτητική εμπειρία, όλοι τους όμως με το ηθικό στα ύψη. Έτοιμοι να πολεμήσουν αλλά και να πεθάνουν για την πατρίδα τους. «Οι περισσότεροι χειριστές των F-84F που βρέθηκαν στο Καστέλι», σημειώνει ο Πτέραρχος Ο. Κριτσωτάκης, «ήταν νέοι στην ηλικία ενώ υπήρχαν και ανθυποσμηναγοί με μόλις 15 ώρες στον τύπο! Όλοι όμως είχαν συναίσθηση της υψηλής αποστολής και του χρέους τους προς την πατρίδα γι αυτό και ήταν έτοιμοι για παν ενδεχόμενο. Όλοι μας είχαμε τη δίψα για να βρεθούμε στον αέρα και να κατευθυνθούμε προς τους στόχους μας, υπερασπιζόμενοι τους αδελφούς μας στην Κύπρο. Δεν σκεφτόμασταν τίποτα άλλο εκείνη τη στιγμή...». (Σημ.1)
Ο διοικητής της 133 Σμηναρχίας Μάχης πήγε προς τους χειριστές των F-84F Thunderstreak για να τους μεταφέρει μήνυμα του Αρχηγού ΓΕΑ, ενώ πολλοί αξιωματικοί έτρεξαν προς την πίστα για να δουν την απογείωση των αεροσκαφών. Μία πράσινη φωτοβολίδα από τον Πύργο Ελέγχου Πτήσεων διέκοψε την αναμονή των Ελλήνων χειριστών που βρισκόντουσαν από ώρα μέσα στα αεροσκάφη τους σε κατάσταση μέγιστης ετοιμότητας για ταχεία απογείωση, δίνοντας έτσι το σύνθημα για την έναρξη της επιχείρησης. Ολόκληρη η περιοχή του Καστελίου σείστηκε από τον χαρακτηριστικό θόρυβο που προκάλεσε η ενεργοποίηση των κινητήρων J-65 των F-84F, καθώς για να τεθούν σε λειτουργία χρησιμοποιούνταν ένα ειδικό φυσίγγιο αερίων σε υψηλή πίεση. Τα περισσότερα αεροσκάφη άρχισαν να τροχοδρομούν με τη σειρά που είχε καθοριστεί, αλλά η διαταγή μετά από δύο λεπτά ματαιώθηκε.
«Μόλις δόθηκε το σύνθημα εκκινήσαμε τους κινητήρες και τροχοδρομήσαμε για τον διάδρομο. Είμαστε έτοιμοι να κάνουμε το καθήκον μας! Πριν απογειωθεί όμως το πρώτο αεροσκάφος πήραμε διαταγή να ματαιώσουμε...», λέει ο βετεράνος Αεροπόρος.
Λόγω του ότι το μέχρι και η τελευταία σταγόνα καυσίμου ήταν απαραίτητη για την αποστολή των αεροσκαφών, οι χειριστές των πρώτων αεροσκαφών που είχαν στο μεταξύ τροχοδρομήσει, πήραν εντολή να μεταβούν στα αεροσκάφη που δεν είχαν εκκινήσει για να μην χαθεί χρόνος μέχρι τα αεροσκάφη να επιστρέψουν στη θέση τους και να αναπληρωθεί το καύσιμο που είχαν καταναλώσει κατά την τροχοδρόμηση. Με αυτό τον τρόπο η ετοιμότητα συνεχίστηκε κανονικά.
Ακολουθεί δεύτερη αποδέσμευση αλλά ματαιώνεται αμέσως με φωτοβολίδα, η οποία έπεσε στα ξερόχορτα δίπλα από τα βαρέλια της βενζίνης τα οποία πήραν φωτιά, αλλά η έγκαιρη επέμβαση του πυροσβεστικού οχήματος που βρισκόταν δίπλα πρόλαβε τα χειρότερα.
«Το ίδιο σκηνικό επαναλήφθηκε και αργότερα. Δύο φορές ήρθε η διαταγή για την αποδέσμευση των F-84F και δύο φορές ανακλήθηκε! Όταν πλέον καταλάβαμε ότι δεν θα πηγαίναμε στην Κύπρο μιας έπιασαν τα δάκρυα. Λίγο αργότερα ήρθε και η είδηση της κατάρριψης του Noratlas "Νίκη 4" στον λόφο της Μακεδονίτισσας έξω από το αεροδρόμιο της Λευκωσίας. Χάσαμε τέσσερις συναδέλφους εκείνο το πρωινό, ενώ με τον κυβερνήτη του μοιραίου μεταγωγικού, τον Επισμηναγό (Ι) Βασίλη Παναγόπουλο, ήμασταν συμμαθητές στη Σχολή Ικάρων», λέει συγκινημένος ο Ορέστης Κριτσωτάκης. Η ημέρα τελείωσε χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα, με τους χειριστές να δοκιμάζονται για την υπομονή τους, καθώς βρίσκονταν επί ώρες μέσα στα αεροσκάφη τους κάτω από ιδιαίτερα δύσκολες συνθήκες εξαιτίας της ανυπόφορης ζέστης.
Το πρωί της 23ης Ιουλίου κύλησε ομαλά, με συνεχείς επισκέψεις επιτελών για την εμψύχωση του προσωπικού αλλά και την διαπίστωση της ετοιμότητας, όπως του Αρχηγού 28ου Α.Τ.Α. αντιπτεράρχου (Ι) Περικλή Οικονόμου, του Υπαρχηγού Γ.Ε.Α. υποπτεράρχου (Ι) Ιωάννη Κοτσολάκη και του Αρχηγού 30ης Δ.Α.Υ. υποπτεράρχου Χριστόδουλου Μέγγουλη.
Το απόγευμα, μετά την πτήση δύο αεροσκαφών F-84F Thunderstreak, κατά τη διάρκεια του επανεξοπλισμού τους στα καταφύγια δίπλα από το C.O.C, σημειώθηκε ένα τραγικό περιστατικό. Στη διαδικασία φόρτωσης των πυρομαχικών και στη δοκιμή τους από τη θέση του χειριστού, από λάθος πυροδοτήθηκε μια ρουκέτα των 5in με αποτέλεσμα τα καυσαέριά της να τραυματίσουν σοβαρά τον σμηνία οπλουργό Ρουκουνάκη, ο οποίος κατά την μεταφορά του στο Βενιζέλειο νοσοκομείο του Ηρακλείου εξέπνευσε.
Το "Γιατί..."
Τα F-84F παρέμειναν σχεδόν για δύο ακόμη μήνες στο αεροδρόμιο του Καστελίου. Στα Χανιά επέστρεψαν στις 13 Σεπτεμβρίου του 1975 μέσω Λάρισας, ενώ το κλιμάκιο (3402 Μ.Δ/Β) της 340 Μοίρας Διώξεως Βομβαρδισμού είχε ήδη μετονομαστεί σε 345 Μ.Δ/Β. Για τους ανθρώπους όμως που απετέλεσαν το κλιμάκιο της 3402 Μοίρας Διώξεως Βομβαρδισμού στο Καστέλι της Κρήτης τον Ιούλιο του 1974, η εξέλιξη των γεγονότων και οι αποφάσεις που τελικώς πάρθηκαν και κυρίως όσες δεν πάρθηκαν, θα τους ακολουθούν ως ένα μεγάλο αναπάντητο ερωτηματικό για το υπόλοιπο της ζωής τους: Η ολοκλήρωση της αφήγησης ενός εκ των πρωταγωνιστών αυτής της πραγματικής αλλά παντελώς άγνωστης ιστορίας που έρχεται σήμερα για πρώτη φορά στο φως της δημοσιότητας είναι πέρα ως πέρα αποκαλυπτική, συγκινητική και βασανιστική μαζί: «Αν είχε πραγματοποιηθεί η αποστολή μας, η αποστολή των ελληνικών F-84F στην Κύπρο, θα είχαμε καταφέρει να πλήξουμε τον Τουρκικό Στρατό πριν από την επίσημη κατάπαυση του πυρός και τότε τα πράγματα θα ήταν σίγουρα διαφορετικά. Δεν μας ένοιαζε αν θα γυρίζαμε πίσω, ξέραμε όμως τι καταστροφή μπορούσαμε να προκαλέσουμε στις τουρκικές δυνάμεις. Ακόμα και τώρα μας βασανίζει αυτό το "γιατί"...».
Στοιχεία
Στοιχεία για τη συγγραφή του παρόντος άρθρου, αντλήθηκαν από το ανέκδοτο βιβλίο με τίτλο «Ιστορία α/δ Καστελίου» και το αρχείο του πτέραρχου ε.α κ. Γεωργίου Ορφανάκη ο οποίος έζησε από κοντά τα γεγονότα του Ιουλίου του 1974, υπηρετώντας στην 115 Π.Μ. και στην 133 Σ.Μ. όταν αποσπάστηκε το κλιμάκιο της 3402 ΜΔΒ. Λίγα χρόνια αργότερα ανέλαβε την διοίκηση της Σμηναρχίας.
Επίσης τα στοιχεία για τις μετασταθμεύσεις στο αεροδρόμιο του Ηρακλείου αντλήθηκαν από το συγκλονιστικό βιβλίο του του Υποπτεράρχου (Ι) ε.α. Γεωργίου Μήτσαινα, Ελληνικά φτερά στην Κύπρο.
Οι φωτογραφίες προέρχονται από το αρχείο της ΠΑ και από ιδιώτες φωτογράφους.
Σημ.1
Νεότερα στοιχεία που τέθηκαν στην διάθεσή μας από τον βετεράνο Αεροπόρο και - τότε - Ανθυποσμηναγό (Ι) Παναγιώτη Κουμπούρη, που συμμετείχε στα γεγονότα, τονίζουν, σε σχέση με την αναφορά του κ. Κριτσωτάκη περί "νέων Ανθυποσμηναγών των 15 ωρών", τα εξής:
"Οι νέοι Ανθυποσμηναγοί είμασταν εμείς της 45ης Σειράς Ιπταμένων. Και οι 21 χειριστές των F-84F (Μοιρών 338-340-345) εκπαιδευτήκαμε στο ειδικό σμήνος που δημιουργήθηκε στην 115ΠΜ/340Μ, με επικεφαλή τον Αλησμόνητο - Ακάματο εργάτη και Καταπληκτικό Χειριστή και ΑΝΘΡΩΠΟ, τον Αθαν. Μπουρολιά. Στο Σμήνος συμμετείχε, ως Εκπαιδευτής/Συνοδός και ο Σεβαστός Πτέραρχος κ. Κριτσωτάκης. Όλοι ολοκληρώσαμε το Transition και το Πολεμικό τον Μάρτιο 1974, με σύνολο εξόδων 54 και 75 ώρες στα F-84F.
Άρα, τον Ιούλιο του 1974 όχι Μόνον ήμασταν ετοιμοπόλεμοι με 75 ώρες, αλλά πετούσαμε στις Μοίρες μας ως ετοιμοπόλεμοι χειριστές. Εγώ, που ήμουν ο πρώτος χειριστής, από την σειρά μας που έφυγε από τα F-84F, μετατέθηκα τον Απρίλιο του 1974 στα F-4Ε στην 117ΠΜ, είχα πετάξει στην Μοίρα μου αρκετές ώρες επιπλέον ως ετοιμοπόλεμος χειριστής. Άρα οι 20 υπόλοιποι συμμαθητές μου που έμειναν στα F-84F είχαν ακόμη περισσότερες ώρες.
Σημειωτέον ότι, ήμουν και εγώ ένας από τους χειριστές Ανθυποσμηναγούς, που σε κάποια φάση και για αρκετές ημέρες, ήταν στο Καστέλι.
Είχα επιστρέψει στα F-84F, λόγω της κρίσης, ως προσφάτως ετοιμοπόλεμος στα F-84F, και
λόγω του ότι είχα ολοκληρώσει μόνο τα μαθήματα εδάφους (ΚΕΜ) στα F-4Ε, και δεν είχα αρχίσει ακόμη την πτητική εκπαίδευση στα F-4Ε".
Κάντε Like στη σελίδα μας στο facebook και ακολουθείστε μας στο Twitter
Ρεπορτάζ - Φωτογραφίες: Γιώργος Λαμπράκης
23η Μαΐου 2006: Ο Σμηναγός (Ι) Κωνσταντίνος Ηλιάκης της 343 Μοίρας δολοφονείται στον ουρανό της Καρπάθου από Τούρκο χειριστή κατά τη διάρκεια αναχαίτισης τουρκικών αεροσκαφών που επιχειρούσαν να φωτογραφίσουν το αντιαεροπορικό ρωσικό πυραυλικό σύστημα S-300 το οποίο είναι εγκατεστημένο στη Κρήτη.
1η Ιουνίου 2006: Λίγες ημέρες μετά και με το κλίμα να είναι ιδιαίτερα φορτισμένο, η 343 Μοίρα αναλαμβάνει καθήκοντα επιφυλακής στην 133 Σμηναρχία Μάχης του Καστελίου! Με ειδική άδεια από το Γενικό Επιτελείο Αεροπορίας, φωτογραφίζουμε τη διαδικασία του Readiness και τα οπλισμένα μαχητικά F-16, ενώ συνομιλούμε με τους συναδέλφους του Ήρωα Σμηναγού καταγράφοντας τα συναισθήματά τους αλλά και στο μήνυμα που στέλνουν προς κάθε κατεύθυνση... Tα λόγια τους απλά, αντηχούν στο μυαλό και στη καρδιά κάθε Έλληνα!
Παρακάτω παρατίθεται αυτούσιο το ρεπορτάζ εκείνης της ημέρας, με σεβασμό στη μνήμη του Κ. Ηλιάκη και απεριόριστη εκτίμηση στο έργο των συναδέλφων του, ιπτάμενων και τεχνικών που ανταποκρίνονται καθημερινά στον ακήρυχτο πόλεμο πάνω από το Αιγαίο. Έναν αδιάκοπο αγώνα που μετριέται με αίμα, ιδρώτα και κηροζίνη...
Στο άκουσμα της λέξης «scramble» ιπτάμενοι και τεχνικοί της Πολεμικής Αεροπορίας δίνουν μια σκληρή μάχη με το χρόνο. Μία μάχη που θα τους δώσει τη δυνατότητα να βρεθούν σε λίγα λεπτά στον ουρανό του Αιγαίου για να προασπίσουν τα κυριαρχικά μας δικαιώματα.
24 ώρες το 24ωρο, 365 ημέρες το χρόνο, για τρεις ολόκληρες δεκαετίες τώρα, η Πολεμική Αεροπορία αποτελεί το μέσο αποτροπής της χώρας μας απέναντι στην ολοένα αυξανόμενη τουρκική προκλητικότητα και τις διεκδικήσεις της Άγκυρας.
Καθημερινά, άνθρωποι και μηχανές δοκιμάζονται κάτω από άκρως ρεαλιστικές συνθήκες. Αίμα, ιδρώτας και κηροζίνη τα συστατικά του ακήρυκτου αεροπορικού πολέμου στο Αιγαίο. Ενός πραγματικού «πολέμου» σε καιρό ειρήνης...
Περάσαμε την πύλη της 133 Σμηναρχίας Μάχης του Καστελίου Πεδιάδος στο Ηράκλειο της Κρήτης, εκεί όπου φιλοξενούνται σε μόνιμη βάση μαχητικά αεροσκάφη F-16 εκτελώντας καθήκοντα επιφυλακής, με τομέα ευθύνης τον ιδιαίτερα νευραλγικό χώρο του νοτιοανατολικού Αιγαίου.
Η εικόνα σε όλες τις αεροπορικές βάσεις της Πολεμικής Αεροπορίας που εδρεύουν οι πολεμικές Μοίρες των αεροσκαφών είναι σχεδόν κοινή. Ιπτάμενο και τεχνικό προσωπικό δίνουν καθημερινά ένα τιτάνιο αγώνα, μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας για να «βγεί» το απαιτητικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα, οι κατά καιρούς ασκήσεις ή η παρουσία της Π.Α. στο εξωτερικό, αλλά και για να καλυφθούν οι ετοιμότητες των αεροσκαφών επιφυλακής.
Τα πράγματα όμως είναι διαφορετικά αν κάποιος βρεθεί σε ένα αεροδρόμιο που δεν φιλοξενεί μόνιμα μία ή περισσότερες Μοίρες αεροσκαφών, αλλά έχει ως αποκλειστικό καθήκον την εξυπηρέτηση των αεροσκαφών αναχαίτισης που μετασταθμεύουν εκεί.
Την απόλυτη ησυχία (από την άποψη της πτητικής δραστηριότητας) που επικρατεί τις περισσότερες ώρες μπορεί να διαδεχθεί, μέσα σε λίγα μόλις δευτερόλεπτα, ο ήχος των κινητήρων των μαχητικών αεροσκαφών που θα κληθούν να απογειωθούν άμεσα για να αναχαιτίσουν τα «άγνωστα» ίχνη που παραβιάζουν τον εθνικό εναέριο χώρο της πατρίδας μας. Από την πολύωρη αναμονή, στα πέντε λεπτά –πολλές φορές και λιγότερο- που η αδρεναλίνη όλων όσοι εμπλέκονται με τα readiness «χτυπάει» κόκκινο.
Επίσης, συχνοί «επισκέπτες» στο αεροδρόμιο του Καστελίου είναι και τα αεροσκάφη C-130 που μεταφέρουν το απαραίτητο τεχνικό προσωπικό για την εξυπηρέτηση των αεροσκαφών αλλά και απαραίτητα ανταλλακτικά και υλικά (ανάλογα δηλαδή με το ποια Μοίρα αναλαμβάνει καθήκοντα επιφυλακής και τον τύπο του F-16, αν είναι Block 30, Block 50 ή Block 52+).
Από το αεροδρόμιο του Καστελίου εκτελούνται καθημερινά καθήκοντα ετοιμότητας των πέντε λεπτών με τους πιλότους να παραμένουν στον ειδικό χώρο των readiness, πράγμα που σημαίνει ότι από τη στιγμή που θα δοθεί εντολή για άμεση απογείωση τα αεροσκάφη θα πρέπει να βρίσκονται στον αέρα μέσα σε πέντε λεπτά, ενώ υπάρχει και η κατάσταση της ετοιμότητας των δύο λεπτών όπου οι χειριστές βρίσκονται μέσα στα αεροσκάφη τους και περιμένουν εκεί την εντολή για απογείωση.
Η επίσκεψή μας στην 133 Σμηναρχία Μάχης δυστυχώς συνέπεσε χρονικά με το τραγικό συμβάν λίγα 24ωρα πριν πάνω από τον ουρανό της Καρπάθου που είχε ως κατάληξη τον θάνατο του σμηναγού Κωνσταντίνου Ηλιάκη. Μάλιστα στο αεροδρόμιο επρόκειτο από ώρα σε ώρα να προσγειωθούν δύο μαχητικά F-16 Block 52+ της 343 Μοίρας της 115 Πτέρυγας Μάχης από τα Χανιά. Τη Μοίρα δηλαδή του άτυχου σμηναγού...
Από το Καστέλι και την 133 Σμηναρχία Μάχης οι συνάδελφοι του Κώστα Ηλιάκη θα φύλαγαν Θερμοπύλες για τις επόμενες τέσσερις ημέρες.
Το Γενικό Επιτελείο Αεροπορίας ικανοποίησε το σχετικό αίτημα για την πραγματοποίηση ρεπορτάζ στον χώρο των readiness μόλις μία ημέρα μετά την ταφή του σμηναγού Κώστα Ηλιάκη στα Χανιά...
Περνώντας την πύλη της αεροπορικής βάσης του Καστελίου η ατμόσφαιρα ήταν ακόμα βαριά από τα πρόσφατα γεγονότα. Πρώτος σταθμός της επίσκεψής μας ήταν το γραφείο Ασφαλείας της Mονάδας για τις απαραίτητες διατυπώσεις και στη συνέχεια το γραφείο του (τότε) διοικητή της 133 Σμηναρχίας Μάχης σμηνάρχου (Ι) Γιώργου Σκρίμπα.
Η σύντομη συζήτηση που είχαμε μαζί του επιβεβαίωσε για μία ακόμα φορά τον κρίσιμο ρόλο που έχει αναλάβει τα τελευταία χρόνια η σμηναρχία, εξυπηρετώντας τα μαχητικά αεροσκάφη F-16 που μετασταθμεύουν από την 115 Πτέρυγα Μάχης των Χανίων και την 111 Π.Μ. της Νέας Αγχιάλου Βόλου, για να αναλάβουν αποστολές αναχαίτισης στο νοτιοανατολικό Αιγαίο.
Το αεροδρόμιο του Καστελίου μάλιστα, γνώρισε ραγδαία ανάπτυξη μετά την αποχώρηση των μαχητικών αεροσκαφών Mirage F-1CG και την διάλυση της 334 Μοίρας Παντός Καιρού η οποία είχε αναλάβει αυτόν ακριβώς τον ρόλο επιχειρώντας από την 126 Σμηναρχία Μάχης του Ηρακλείου.
Οι εργασίες βέβαια είχαν ξεκινήσει λίγα χρόνια πριν, όταν στα μέσα της δεκαετίας του 1990 η Πολεμική Αεροπορία έκρινε ότι έπρεπε να αξιοποιηθεί το, ανενεργό μέχρι εκείνη τη στιγμή για εξυπηρέτηση αεροσκαφών επιφυλακής, αεροδρόμιο του Καστελίου με όλα τα απαραίτητα έργα υποδομής ώστε να μπορέσει με επιτυχία να εκπληρώσει την αποστολή του, στο πλαίσιο μάλιστα και του Ενιαίου Αμυντικού Δόγματος Ελλάδας-Κύπρου.
Ο ανακατασκευασμένος διάδρομος συνολικού μήκους 9.568 ποδών και ο παράλληλος τροχόδρομος παραδόθηκαν σε χρήση την άνοιξη του 1997 ενώ δύο περίπου χρόνια αργότερα ολοκληρώθηκε και τα έργα φωτεινής σήμανσης, οπότε από το 2000 άρχισαν τα readiness των μαχητικών αεροσκαφών F-16 από το αεροδρόμιο του Καστελίου.
Η αεροπορική βάση διαθέτει σήμερα έναν υπερσύγχρονο πύργο ελέγχου, ραντάρ προσέγγισης, σύστημα TACAN αλλά και επαρκή αριθμό καταφυγίων αεροσκαφών που της δίνουν την ευκαιρία να φιλοξενήσει μεγαλύτερο αριθμό αεροσκαφών, αν αυτό κριθεί απαραίτητο και με βάση τις εκάστοτε ανάγκες της Πολεμικής Αεροπορίας.
Η παρουσία της Πολεμικής Αεροπορίας στο Καστέλι και οι ετοιμότητες των αεροσκαφών από την 133 Σμηναρχία Μάχης, απέκτησαν ακόμα μεγαλύτερη κρισιμότητα και ενδιαφέρον μετά την μεταφορά και εγκατάσταση στο νησί τον Μάρτιο του 1999, του ρωσικού αντιαεροπορικού πυραυλικού συστήματος S-300PMU-1.
Από την ημέρα εκείνη και έπειτα η Κρήτη βρίσκεται στο «επίκεντρο του ενδιαφέροντος» για την τουρκική Πολεμική Αεροπορία που επιχειρεί -σχεδόν σε μηνιαία βάση- να φωτογραφίζει από αέρος τις εγκαταστάσεις που φιλοξενούν το αντιαεροπορικό σύστημα ή τις πιθανές θέσεις ανάπτυξής του. Ακριβώς αυτή ήταν και η αποστολή του τουρκικού σχηματισμού που απογειώθηκε από το στρατιωτικό αεροδρόμιο του Ντάλαμαν το πρωινό της 23 Μαΐου 2006 με την τραγική κατάληξη που όλοι γνωρίζουμε.
Αν μελετήσει λοιπόν κανείς προσεκτικά τα στοιχεία με τις τουρκικές προκλήσεις στον συγκεκριμένο τομέα, μπορεί να καταλάβει τη σημασία του έργου που επιτελεί καθημερινά το προσωπικό της 133 Σμηναρχίας Μάχης. Ένα έργο που φέρει σε πέρας με απόλυτη επιτυχία χάρη στον επαγγελματισμό, την ευσυνειδησία και το... μεράκι που δεν καταλαβαίνει από ωράρια και αργίες. Άλλωστε, αυτές οι δύο λέξεις είναι άγνωστες για την Πολεμική Αεροπορία...
Στην πίστα
Τη συζήτησή μας με τον διοικητή της 133 Σμηναρχίας Μάχης διέκοψε ο θόρυβος των κινητήρων δύο μαχητικών αεροσκαφών F-16 της 340 Μοίρας που απογειώθηκαν από το Καστέλι με προορισμό τη μητρική τους βάση την 115 Πτέρυγα Μάχης στα Χανιά, ενώ σε λίγα λεπτά αναμένονταν και οι "αντικαταστάτες" τους, δύο ισάριθμα μαχητικά F-16 Block 52+ της 343 Μοίρας.
Όταν βρεθήκαμε δίπλα στον διάδρομο από-προσγειώσεων, τα δύο πάνοπλα μαχητικά προσέγγιζαν το αεροδρόμιο. Μετά την προσγείωση και την τροχοδρόμηση, τα δύο αεροσκάφη στάθμευσαν για λίγο στην πίστα προκειμένου οι τεχνικοί να προχωρήσουν στους απαραίτητους ελέγχους, ενώ οι ιπτάμενοι κατευθύνθηκαν στο φιλόξενο χώρο των readiness.
Οι τεχνικοί της Πολεμικής Αεροπορίας είναι οι αφανείς ήρωες κάθε αεροπορικής βάσης, αφού καλούνται να φέρουν εις πέρας τη δική τους κρίσιμη αποστολή, που δεν είναι άλλη από την εξυπηρέτηση των αεροσκαφών πριν την απογείωση αλλά και μετά την επιστροφή τους, με στόχο την ασφάλεια των πτήσεων. Ευνόητο είναι ότι και οι τεχνικοί της Πολεμικής Αεροπορίας που εξυπηρετούν τα F-16 που εκτελούν ετοιμότητες από το αεροδρόμιο του Καστελίου, αλλάζουν ανάλογα με την Μοίρα που έχει αναλάβει αυτό το καθήκον.
Παρά την υπερβολική ζέστη που επικρατεί στο Καστέλι τους καλοκαιρινούς μήνες, οι μηχανικοί δούλευαν με πυρετώδεις ρυθμούς και μέσα σε ελάχιστα λεπτά είχαν τα δύο αεροσκάφη έτοιμα για να απογειωθούν οποιαδήποτε στιγμή κρινόταν αναγκαίο. Αξίζει να σημειωθεί πως το οπλικό φορτίο των F-16 που μετασταθμεύουν στην 133 Σμηναρχία Μάχης περιλαμβάνει δυο βλήματα BVR AMRAAM κυρίως της έκδοσης AIM-120C5, καθώς επίσης και δύο βλήματα αέρος-αέρος ΑΙΜ-9Μ/L.
Δεν αργεί βέβαια η ώρα που θα είναι πλήρως επιχειρησιακός για αποστολές αναχαίτισης ο συνδυασμός του συστήματος μεταφοράς δεδομένων στη κάσκα του πιλότου (JHMCS) και του βλήματος αέρος-αέρος IRIS-T, γεγονός που θα αλλάξει δραματικά τις συνθήκες πάνω από το Αιγαίο κατά τη διάρκεια των αναχαιτίσεων και των κλειστών εμπλοκών. Επίσης τα αεροσκάφη φέρουν και δύο απορριπτόμενες δεξαμενές καυσίμων των 370 γαλονιών.
Στα readiness...
Στον χώρο όπου οι ιπτάμενοι περιμένουν καρτερικά εκτελώντας καθήκοντα επιφυλακής, συναντήσαμε τους τρεις πιλότους της 343 Μοίρας που βρέθηκαν στο Καστέλι. Τον σμηναγό (Ι) Θανάση Παπαμανώλη, τον σμηναγό(Ι) Χαράλαμπο Κόκκινο και τον υποσμηναγό Απόστολο Μανιατέλη.
Μας μίλησαν για την ιερή αυτή αποστολή τους, τις κρίσιμες ώρες των αναχαιτίσεων αλλά και για τον αδικοχαμένο ήρωα σμηναγό. Το "χαμογελαστό παιδί", όπως χαρακτηρίζουν τον Κώστα Ηλιάκη όσοι είχαν την τύχη να τον γνωρίζουν από κοντά, να πετάξουν μαζί του στον ουρανό του Αιγαίου, να μοιραστούν τις ίδιες χαρές, τις ίδιες λύπες, τις ίδιες αγωνίες.
Η συζήτηση δεν θα μπορούσε να ξεφύγει από τα δραματικά γεγονότα των τελευταίων ημερών και τον χαμό του σμηναγού Κώστα Ηλιάκη. Στα μάτια τους διέκρινε κανείς εύκολα τη θλίψη για την απώλεια του συναδέλφου τους, ενώ όλοι είχαν να πουν μόνο καλά λόγια για τον χαρακτήρα, τον επαγγελματισμό και την προσφορά του Κώστα Ηλιάκη.
Όλοι δήλωσαν πως θα συνεχίσουν να κάνουν το καθήκον τους υπερασπιζόμενοι τα κυριαρχικά δικαιώματα της πατρίδας μας. Ιδανικά για τα οποία πάλεψε και ο Κώστας Ηλιάκης πριν "πάρει του χάρου το φιλί μες στο αεροπλάνο"...
Σμηναγός (Ι) Θανάσης Παπαμανόλης
"Τα συναισθήματα δεν αλλάζουν. Από εκεί και πέρα πρέπει να κάνουμε τη δουλειά μας. Υπάρχουν σαφείς οδηγίες και τις ακολουθούμε γιατί έτσι πρέπει και όπως έχουμε εκπαιδευτεί. Όταν είμαστε μέσα στο αεροπλάνο ό,τι συναισθήματα και να είναι αυτά τα πνίγουμε. Πετάμε και κάνουμε τη δουλειά μας ψύχραιμα και αποτελεσματικά. Ο Κώστας ήταν ένας από τους καλύτερους αν όχι ο καλύτερος πιλότος στη Μοίρα μας, ο οποίος πραγματικά αγαπούσε αυτό που έκανε. Παρά τις δυσκολίες ήταν πάντα με το χαμόγελο, πρόσφερε στη Μοίρα τα περισσότερα και βοήθησε στη λειτουργία της 343 Μ. όταν αυτή ξεκίνησε να λειτουργεί από το μηδέν το 2005. Πιστεύω ότι αυτό μας υποχρεώνει να συνεχίσουμε το έργο του. Αυτό θα γίνει μόνο όταν είμαστε συγκεντρωμένοι στη δουλειά μας και προσπαθούμε για το καλύτερο. Όπως και ο Κώστας που προσπαθούσε πάντα για το καλύτερο...".
Όσο για τις δυσκολίες του επαγγέλματος; "Τίποτα δεν είναι δύσκολο και επικίνδυνο. Φτάνει να το αγαπάς και τότε είναι εύκολο για σένα. Στους άλλους σαφώς και φαίνεται δύσκολο, γιατί είναι κάτι που δεν το επιλέξανε. Αν δεν το αγαπούσαμε αυτό που κάνουμε, δεν θα το επιλέγαμε".
Σμηναγός (Ι) Χαράλαμπος Κόκκινος
"Ήταν ένας έμπειρος πιλότος επαγγελματίας σε όλα του και γι' αυτό το κενό που άφησε ο χαμός του είναι μεγάλος", συμπλήρωσε ο Έλληνας πιλότος.
Ποια είναι όμως τα συναισθήματα για τους συναδέλφους του Κώστα Ηλιάκη μετά τη θυσία του;
"Στην αποστολή μας δεν αλλάζει τίποτα. Είμαστε επαγγελματίες, έχουμε κάποιες συγκεκριμένες διαταγές και είμαστε υποχρεωμένοι να τις εκτελέσουμε. Από εκεί και πέρα τα συναισθήματα και η συναισθηματική φόρτιση από τη στιγμή που μπαίνουμε στο αεροπλάνο μέχρι τη στιγμή που θα προσγειωθούμε τα αφήνουμε στην άκρη θέλοντας και μη".
Υποσμηναγός (Ι) Απόστολος Μανιατέλης
"Ο Κώστας Ηλιάκης ήταν ένας άριστος επαγγελματίας, πολύ καλός στη δουλειά του και πολύ φιλικός με όλους τους συναδέλφους.
Ήταν φίλος, συνάδελφος και πολλές φορές «πατέρας» για εμάς τους νεότερους, γιατί μας συμβούλευε πάντοτε. Εμείς πρέπει να συνεχίσουμε το έργο του, να συνεχίσουμε την αποστολή μας όπως έχουμε εκπαιδευτεί".
Κάντε Like στη σελίδα μας στο facebook και ακολουθείστε μας στο Twitter
