Την Παρασκευή 12 Ιουνίου 2015, πραγματοποιήθηκε στο αμφιθέατρο της Διοίκησης Αεροπορικής Εκπαίδευσης (ΔΑΕ), ημερίδα με θέμα "Γεωπολιτική της ενέργειας στο ευρύτερο μεσογειακό περιβάλλον". Η εν λόγω ημερίδα διοργανώθηκε από τη Σχολή Διοίκησης και Επιτελών της Πολεμικής Αεροπορίας (ΣΔΙΕΠ/ΠΑ).
Ομιλητές της ημερίδας ήταν οι πρώην υπουργοί κ. Γιάννης Μανιάτης και κ. Ανδρέας Ανδριανόπουλος, ο Πρόεδρος του Ελληνικού Ιδρύματος Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής, κ. Θάνος Ντόκος και ο Υποστράτηγος ε.α Ιωάννης Παρίσης.
Την ημερίδα παρακολούθησαν ο Διοικητής της ΔΑΕ, Υποπτέραρχος (Ι) Ιωάννης Μανωλάκος, ο Διοικητής της ΣΔΙΕΠ/ΠΑ, Ταξίαρχος (Ι) Θεόδωρος Παπάζογλου, επιτελείς της Σχολής και το σύνολο των σπουδαστών της 24ης Εκπαιδευτικής Σειράς ΣΔΙΕΠ/ΠΑ.
Κάντε Like στη σελίδα μας στο facebook και ακολουθείστε μας στο Twitter
Του Δρ. Ζήνωνα Τζιάρρα *
Κατά τα τελευταία δέκα χρόνια περίπου η εξωτερική πολιτική της Κύπρου και πιο συγκεκριμένα της Κυπριακής Δημοκρατίας, έχει βελτιωθεί σημαντικά όπως φαίνεται από το γεγονός ότι έχει αρχίσει, παρά τα κάποια συνεχιζόμενα προβλήματα και διλήμματα, να συνειδητοποιεί και να αξιοποιεί το γεωστρατηγικό ρόλο του νησιού.
Σε αυτή την αναδυόμενη πραγματικότητα συνέβαλαν τρεις βασικοί παράγοντες: 1) η ωρίμανση της πολιτικής ελίττης χώρας, 2) η αυξανόμενη τάση αυτοεπιβεβαίωσης της Τουρκίας και η αποσταθεροποιητική εξωτερική της πολιτική, η οποία οδήγησεσε πολλαπλά διπλωματικά και στρατηγικά αδιέξοδα, και 3) η οριοθέτηση της θαλάσσιας Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης της Κύπρου με την Αίγυπτο, το Λίβανο και το Ισραήλ και η ανακάλυψη υδρογονανθράκων εντός της.
Τα αποτελέσματα αυτά ήταν εμφανή σε μια σειρά απόαποφάσεις εξωτερικής πολιτικής και γεωπολιτικών εξελίξεων. Για παράδειγμα, η Κύπρος κατάφερε να γίνει μέρος δύο σημαντικών περιφερειακών τριμερών συνεργασιών: Ισραήλ – Κύπρου - Ελλάδας και Αιγύπτου – Κύπρου - Ελλάδας. Ταυτόχρονα, και παρά τη φιλοδυτική κυβέρνηση του ΔΗΣΥ, προσπάθησε να επιτύχει μια ισορροπία μεταξύ των δυτικών της εταίρων (ΕΕ καιΗΠΑ) και της Ρωσίας, με αρκετή επιτυχία. Για να είμαστε σίγουροι, οι προσπάθειες αυτές είναι αρκετά πρόσφατες κα σε μεγάλο βαθμό εξαρτώνται, τόσο από τους χειρισμούς της Κύπρου όσο και από τις διεθνείς εξελίξεις. Όπως πάντα, οι διεθνείς συνεργασίες καισυμμαχίες δεν είναι «λαξευμένες σε πέτρα», ενώ η βιωσιμότητά τους απαιτεί πολλή προσπάθεια και δέσμευση.
Τούτων λεχθέντων, δεν είναι όλα ρόδινα στην εξωτερική πολιτική της Κύπρου. Η χώρα αντιμετωπίζει μια σειρά από εμπόδια και προβλήματα που έχουν άμεσο αντίκτυπο στις διεθνείς προοπτικές της. Ίσως τα δύο σημαντικότερα προβλήματα αυτή τη στιγμή είναι το κυπριακό πρόβλημα (τουρκική εισβολή και κατοχή του νησιού)και η οικονομική κρίση. Πράγματι, η εξωτερική πολιτική στη Κύπρο θεωρείται συχνά ως ένα απλό μέσο για την επίλυση του κυπριακού προβλήματος. Οιδιεθνείς συμμαχίες και συμφωνίες γίνονται κατανοητές μέσα από αυτό το πρίσμα. Αυτή ηπροσέγγιση δεν είναι απαραίτητα λανθασμένη, δεδομένου ότι η επίλυση του κυπριακού προβλήματος είναι ζωτικής σημασίας για το μέλλοντου νησιού και τη διεθνή του θέση. Ωστόσο, η εξωτερική πολιτική δεν πρέπει να περιορίζεται μόνο σε ένα πολιτικό ζήτημα ή μία διάσταση. Θα πρέπειμάλλον να επιδιώκει την ενίσχυση της διεθνούς εικόνας του κράτους και της επιρροής του, να μπορεί να διαβάζει σωστά τις νεότερες τάσεις του διεθνούς συστήματος και να προσαρμόζεται ανάλογα.
Ενώ η Κυπριακή Δημοκρατία επιδεικνύει κάποια ευρύτητα πνεύματος και όραμα στην εξωτερική της πολιτική, ωστόσο φαίνεταινα παραμελεί ένα από τα πιο -αν όχι τοπιο-σημαντικό χαρακτηριστικό μιας παγκόσμιας τάξης που αλλάζει με ταχείς ρυθμούς: την άνοδο της Ανατολής. Η επιχειρηματική δραστηριότηταμε τη Ρωσία έχει κάποια οικονομική και πολιτική σημασία. Ωστόσο, η Ρωσία είναι μόνο ένας παίκτης από την ομάδα των χωρών που επηρεάζουν την οικονομία και την ισορροπία ισχύος του διεθνούς συστήματος. Οι ΗΠΑ μπορεί να εξακολουθούν να είναι ο πιο ισχυρός πόλος του διεθνούς συστήματος, αλλά η ηγεμονία τους και η ικανότητα τους να επιβληθούν έχει μειωθεί, κυρίως ένεκα της απροθυμίας της να αναμιχθεί σε παγκόσμια ζητήματα, όπως στο παρελθόν,λόγω κόστους και πικρών εμπειριών (π.χ. Αφγανιστάν, Ιράκ). Αυτή η πραγματικότητα γίνεται πιο σαφής όταν οι ΗΠΑ αντιπαραβληθούν με άλλες ανερχόμενες δυνάμεις και επίδοξες περιφερειακές ηγεμονίες που σχηματίζουν μη/αντιδυτικά μπλοκ και δίκτυα συνεργασίας.
Η Ανατολή, με άλλα λόγια η Ασία, είναι η περιοχή στην οποία βρίσκονται μερικοί απότους πιο σημαντικούς διεθνείς παίκτες και ως εκ τούτου, καμία χώρα που θέλει να είναι σοβαρή και να έχει ανάμιξη στα διεθνή πράγματα δεν μπορεί να την αγνοήσει. Είναι σημαντικό ότι η Κίνα έχει πρόσφατα ξεπεράσει τις ΗΠΑ ως η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου με ένα Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ), που φτάνει τα 17.600 τρισεκατομμύρια δολάρια. [i] Η Ινδία έχει σήμερα μια οικονομική ανάπτυξη της τάξης του 7,5%, η οποία ξεπερνά «την οικονομική ανάπτυξη της Κίνας για τα δύο τρίμηνα εκ των τριών τελευταίων». [ii] Η Ιαπωνία είναι μια από τιςτέσσερις μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου [iii], ενώ η Δημοκρατία της Κορέας (Νότια Κορέα) κατέχει την 4η θέση μεταξύ των οικονομιών της Ασίας και τον αριθμό 13 στον κόσμο. [iv]
Αυτά τα απλά γεγονότα αντανακλούν τεκτονικές αλλαγέςστη διεθνή πολιτική οικονομία. Επιπλέον, θα πρέπει να σημειωθεί ότι μαζί με αυτή την οικονομική δύναμη έρχεται και πολιτική επιρροή παγκοσμίων διαστάσεων. Αυτή η δυναμική της οικονομικής και χρηματοπιστωτικής επιχειρηματικής δραστηριότητας με πολιτική σημασία, περιλαμβάνει και την καθοδηγούμενη από την Κίνα Ασιατική Τράπεζα Επενδύσεως Υποδομής (AIIB) και τη δημιουργία Τράπεζας Ανάπτυξης, BRICS [v]. Και οι δύο αυτέςκινήσεις μπορεί να θεωρηθούν ως προκλήσεις προς το δυτικοκρατούμενο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), την Παγκόσμια Τράπεζα, και την ηγεμονία του δολαρίου. [Vi] Βέβαια, θα ήταν πολύ νωρίς για κάποιον να ισχυριστεί ότι η κυριαρχούμενη από τη Δύση οικονομική και χρηματοπιστωτική αρχιτεκτονική ανήκει στο παρελθόν. Ωστόσο, η άνευ προηγουμένου οικονομική και πολιτική δυναμική της Ασίας και των ανερχόμενων δυνάμεων εκεί δεν μπορεί γενικά να αγνοηθεί.
Στο πλαίσιο αυτό, η Κυπριακή Δημοκρατία θα πρέπει να διευρύνει τους ορίζοντές της προς την Ασία και να επωφεληθεί όχι μόνο από το οικονομικό δυναμισμό και την πολιτική επιρροή των κρατών αυτών, αλλά και από την εμπειρία τους και την τεχνογνωσία σε τομείς που κυμαίνονται από την τεχνολογία και τις επιχειρήσεις μέχρι την εκπαίδευση και την καινοτομία. Επιπλέον, η Κύπρος θα μπορούσε να αναπτύξει μια πιο στενή σχέση και συνεργασία με χώρες όπως η Νότια Κορέα, που αντιμετωπίζει τα δικά της πολιτικά προβλήματα και γεωπολιτική διαίρεση, σε θέματα που αφορούν διμερείς διαπραγματεύσεις, τη συμφιλίωση και την επίλυση των συγκρούσεων. Φυσικά η Κύπρος δεν είναι εντελώς αποκομμένη από την Ασία. Έχει παραδοσιακά αναπτύξει καλές σχέσεις με τις χώρες αυτές. Οι σχέσεις με την Κίνα, για παράδειγμα, είναι θετικές τόσο από οικονομικής όσο και από πολιτικής άποψης, [vii] παρά τα κάποια προβλήματα στις επενδυτικές προσπάθειες που συνέβησαν στο πρόσφατο παρελθόν. [viii] Την ίδια στιγμή, η συμπερίληψη της Korea Gas Corporation (KOGAS ) της Νότιας Κορέας στη διεργασία των εξερευνήσεων φυσικού αερίου στην Κύπρο καθιερώνει σημαντικούς δεσμούς συνεργασίας και επικοινωνίας.
Παρ 'όλα αυτά, υπάρχει σημαντικό περιθώριο βελτίωσης από πλευράς Κύπρου. Διευρυμένοι και βαθύτεροι δεσμοί πρέπει να αναπτυχθούν με τις χώρες της Ασίας στο πλαίσιο των αμοιβαίων και επωφελών σχέσεων. Ως κράτος-μέλος της ΕΕ και πόλος σταθερότητας εν μέσω της αναταραχής στη Μέση Ανατολή και της αναδυόμενης ενεργειακής αρχιτεκτονικής στην περιοχή, η Κύπρος έχει επίσης πολλά να προσφέρει. Για να εμπλουτίσει αποτελεσματικά η Δημοκρατία της Κύπρου την εξωτερική πολιτική της με την ασιατική προοπτική, πρέπει να κάνει κάποια αποφασιστικά βήματα προς τα εμπρός, εκ των οποίων το πιο σοβαρό ίσως να είναι να αποβάλει από πάνω της το δίλημμα Δύση vsΑνατολή. Τέλος, οποιαδήποτε προσπάθεια για τη βελτίωση των σχέσεων με την Ασία θα πρέπει να υποστηρίζεται από ένα καλά στελεχωμένο υπουργείο Εξωτερικών με ανεπτυγμένο τμήμα για την Ασία και, βεβαίως, μια καλά μελετημένη στρατηγική σε σχέση με την προσέγγιση που πρέπει να ακολουθηθεί, τους στόχους που πρέπει να επιτευχθούν και τους τρόπους με τους οποίους οι σχέσεις με την Ασία θα πρέπει να αντιμετωπίζονται σε συνάρτηση με τις σχέσεις με άλλους διεθνείς παράγοντες, ιδίως την ΕΕ και τις ΗΠΑ.
Ακριβώς όπως ο ήλιος, έτσι και η νέα εποχή για την παγκόσμια πολιτική σκηνή αναδύεται από την Ανατολή και η Ασία μπορεί να είναι η πύλη της Κύπρου σε αυτή.
Παραπομπές
[i] http://www.valuewalk.com/2015/05/china-world-largest-economy/
[ii] http://www.bbc.com/news/business-32928138
[iii] http://bit.do/imf-org-gdp
[iv] Ibid
[v] Brazil, Russia, India, China, South Africa
[vi] http://www.cnbc.com/id/102526769;http://www.forbes.com/sites/greatspeculations/2015/04/06/chinas-infrastructure-bank-challenges-dollars-world-hegemony/ , http://rt.com/business/173008-brics-bank-currency-pool/
[vii] http://www.cychiba.org/ , http://www.mfa.gov.cy/mfa/embassies/embassy_beijing.nsf/DMLpoliticalsect_en/DMLpoliticalsect_en?Opendocument&print
[viii] http://www.parikiaki.com/2012/06/chinese-investment-in-old-larnaca-airport/
*Αναλυτής θεμάτων ασφάλειας και Τουρκίας, Διπλωματική Ακαδημία, Πανεπιστήμιο Λευκωσίας - Πηγή: ΚΥΠΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ
Κάντε Like στη σελίδα μας στο facebook και ακολουθείστε μας στο Twitter
Γράφει ο Σάββας Καλεντερίδης
Διαχρονικοί στρατηγικοί στόχοι της Δύσης, από το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου μέχρι σήμερα, είναι ο περιορισμός της επιρροής που ασκεί η Ρωσία σε ευρωπαϊκές χώρες καθώς και ο περιορισμός της ενεργειακής εξάρτησης της Ευρώπης από το ρωσικό φυσικό αέριο.
Όσον αφορά την επιρροή, η Δύση σταδιακά απέσπασε μια σειρά χωρών από τη ρωσική επιρροή και τις ενέταξε στην Ε.Ε. και στο ΝΑΤΟ.
Από την άλλη πλευρά, με ένα πολύ φιλόδοξο σχέδιο, που ήταν η κατασκευή του αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου Nabucco -εκ του «Ναβουχοδονόσορ»-, μέσω του οποίου θα μεταφερόταν φυσικό αέριο στις ενεργοβόρες αγορές της Ευρώπης από το Τουρκμενιστάν αλλά και από άλλες πηγές εκτός του ελέγχου της Ρωσίας, για να μειωθεί η ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης από αυτήν.
Ομως, παρά τις προσπάθειες που έγιναν σε πολλά επίπεδα από τις ΗΠΑ και άλλους παράγοντες των δυτικών συμφερόντων, ο αγωγός Nabucco δεν προχώρησε, ενώ την ίδια ώρα η ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης από τη Ρωσία, αντί να περιορίζεται, επεκτεινόταν με τη λειτουργία του Βόρειου Αγωγού (Nord Stream) -ο οποίος παρέκαμπτε την Ουκρανία και την Πολωνία, μεταφέροντας φυσικό αέριο απευθείας από τη Ρωσία στη Γερμανία- και την προγραμματιζόμενη κατασκευή του Νότιου Αγωγού (South Stream), που θα μετέφερε ρωσικό αέριο μέσω της θάλασσας του Ευξείνου Πόντου στη Βουλγαρία, στην Ελλάδα και εκείθεν σε άλλες χώρες της Ευρώπης.
Για να εξαλείψει αυτή την απειλή, η Δύση έκανε το παν ώστε να μην κατασκευαστεί ο Νότιος Αγωγός -όπως πολύ καλά γνωρίζει ο Κώστας Καραμανλής-, ενώ ταυτόχρονα σχεδίασε από τη μία να αποκόψει τη ροή φυσικού αερίου που πήγαινε στην Ευρώπη μέσω Ουκρανίας και από την άλλη να δημιουργήσει κατάλληλες συνθήκες που θα επιτρέψουν στο φυσικό αέριο του Κατάρ αλλά και άλλων χωρών της Μεσοποταμίας και της Μέσης Ανατολής να φτάσει μέσω αγωγού στην Ευρώπη.
Στη βάση των παραπάνω έγινε το ξενοκίνητο πραξικόπημα, με αιχμή του δόρατος δυνάμεις των νεοναζί, για την ανατροπή του ρωσόφιλου Γιανουκόβιτς, εξ ου και η αντίδραση της Ρωσίας με την προσάρτηση της Κριμαίας και τις αποσχιστικές κινήσεις στις περιφέρειες της Ανατολικής Ουκρανίας, οι οποίες καταπνίγονται με ιδιαίτερη σκληρότητα στο αίμα από τις ένοπλες δυνάμεις του Κιέβου.
Την ώρα που είναι σε εξέλιξη η επιχείρηση γεωπολιτικού ελέγχου της Ουκρανίας από τη Δύση και ο περιορισμός της ενεργειακής εξάρτησης της Ευρώπης από το ρωσικό φυσικό αέριο, εξελίσσεται μια άλλη επιχείρηση της Δύσης, που εξυπηρετεί το σκέλος του προαναφερθέντος στρατηγικού στόχου της ο οποίος σχετίζεται με την τροφοδοσία της Ευρώπης με φυσικό αέριο δυτικών -και πάντως μη ρωσικών- συμφερόντων. Και μιλάμε κυρίως για το φυσικό αέριο του Κατάρ, που πρέπει να φτάσει με αγωγό μέσω περιοχών οι οποίες ελέγχονται από σουνίτες της Σαουδικής Αραβίας, του Ιράκ και της Συρίας στην Τουρκία, και από εκεί στην Ευρώπη.
Για να γίνει ακριβώς αυτό ξεκίνησε η επιχείρηση που είχε σκοπό την αποσταθεροποίηση στη Συρία, η οποία επεκτάθηκε και στο έδαφος του Ιράκ. Αιχμή του δόρατος της Δύσης στην επέμβαση στη Συρία ήταν η λεγόμενη «συριακή αντιπολίτευση» και ο Ελεύθερος Συριακός Στρατός, που χρηματοδοτούνταν κυρίως από το Κατάρ και τη Σαουδική Αραβία, ενώ η Τουρκία είχε αναλάβει τον «βρόμικο» ρόλο της παροχής κάθε είδους υποστήριξης στους αντιπολιτευόμενους και στον Ελεύθερο Συριακό Στρατό.
Ομως, σταδιακά τα πράγματα άλλαξαν και άρχισαν να καταφτάνουν στις περιοχές που δεν ήλεγχε πλέον ο Ασαντ ομάδες της Αλ Κάιντα και τζιχαντιστές, οι οποίοι, σταδιακά και αφού πρώτα ισχυροποιήθηκαν στη Συρία, άρχισαν να διεισδύουν στο Ιράκ, όπου συνήψαν συμμαχίες με παλιά στελέχη του Μπάαθ και του καθεστώτος Σαντάμ, καθώς και με τις σουνιτικές φυλές που είχαν περιθωριοποιηθεί από τον μέχρι προχθές πρωθυπουργό του Ιράκ, Μαλίκι.
Ετσι μας προέκυψε το Ισλαμικό Κράτος, του οποίου τα ένοπλα στελέχη από 6.000 που ήταν πριν από την κατάληψη της Μοσούλης, έφθασαν σήμερα να αριθμούν τις 50.000.
Να σημειώσουμε ότι η παρουσία των τζιχαντιστών στις σουνιτικές περιοχές του Ιράκ και της Συρίας, εκτός από τη διέλευση του αγωγού που θα μεταφέρει το φυσικό αέριο του Κατάρ στην Ευρώπη, εξυπηρετεί και έναν άλλον στρατηγικό στόχο της Δύσης: τη δημιουργία ενός ενδιάμεσου χώρου ασφαλείας μεταξύ Ιράν - σιιτών του Ιράκ και Συρίας - Χεζμπολάχ του Λιβάνου.
Κατά τα φαινόμενα, οι στρατηγικοί στόχοι της Δύσης, με κόστος το αίμα εκατοντάδων χιλιάδων άοπλων αθώων, κυρίως χριστιανών, θα εκπληρωθούν. Το μόνο που μένει να δούμε είναι ο τρόπος με τον οποίο θα εξουδετερωθούν και θα τεθούν υπό έλεγχο τα άγρια θηρία, αυτά τα ανθρωπόμορφα τέρατα που ανέλαβαν τη βρόμικη δουλειά επ' ωφελεία της Δύσης, όταν θα έχει τελειώσει ο ρόλος τους.
Είναι το επόμενο επεισόδιο που θα δούμε στις οθόνες μας, εκτός κι αν μέρος του έργου παιχτεί στην ελλαδική και κυπριακή επικράτεια... - ΠΗΓΗ
Κάντε Like στη σελίδα μας στο facebook και ακολουθείστε μας στο Twitter
Του Άριστου Αριστοτέλους
Παραφράζοντας τον Ρόμπερτ Κάπλαν (συγραφέα και αναλυτή γεωπολιτικής) θα μπορούσε κανείς να πει ότι η γεωπολιτική της ενέργειας «είναι η μάχη που διεξάγεται για χώρο και ισχύ σε ένα γεωγραφικό περιβάλλον " το οποίο περιλαμβάνει ενεργειακούς πόρους. Συναφής είναι και η παραδοχή ότι στη σύγχρονη ιστορία η εκάστοτε διεθνής τάξη βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στους ενεργειακούς πόρους. Με αυτά ως αφετηρία, το παρόν κείμενο επισημαίνει και αναλύει δύο σημαντικές τάσεις στον τομέα της ενέργειας που μετατοπίζουν το κέντρο βάρους της παγκόσμιας γεωπολιτικής ισορροπίας από την Ευρώπη στην Ασία και Αμερική οδηγώντας σε υποβάθμιση της Γηραιάς Ηπείρου.
Η ανάπτυξη του Ινδο-Ειρηνικού
Η μία τάση που αναλύεται αφορά τη μεγάλη αύξηση της ζήτησης ενέργειας στη Νότιο και Νοτιοανατολική Ασία, την περιοχή του «Ινδο – Ειρηνικού», όπως την έχει αποκαλέσει το Αυστραλιανό υπουργείο Άμυνας, (δηλαδή την ευρύτερη περιοχή του Ινδικού Ωκεανού και της Θάλασσας της Νότιας Κίνας). Είναι μια περιοχή στην οποία κατοικεί το ήμισυ σχεδόν του πληθυσμού της υφηλίου και όπου η πληθυσμιακή αύξηση και οι υψηλοί ρυθμοί οικονομικής ανάπτυξης διευρύνουν την καταναλωτική αγορά ενέργειας. Ο Δρ Μοχάν Μαλίκ του Κέντρου Μελετών Ασφάλειας Ασίας - Ειρηνικού, εμπειρογνώμονας στα θέματα της νοτιοανατολικής Ασίας, υποστηρίζει ότι το 2025, το 85 % της αύξησης της ζήτησης ενέργειας θα προέρχεται από αυτή την περιοχή. Ήδη, η Κίνα, η Ινδία, η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα καταναλώνουν περίπου το ένα τέταρτο των υγρών υδρογονανθράκων παγκοσμίως. Μέχρι το 2025, η Κίνα θα αντιπροσωπεύει το 40 % της αυξανόμενης κατανάλωσης και μετά από αυτό το χρόνο, η Ινδία θα γίνει «η μεγαλύτερη πηγή αυξανόμενης ζήτησης". Ο ρυθμός αύξησης της κατανάλωσης ενέργειας στη χώρα αυτή θα είναι της τάξης του 132 %, στην Κίνα και στη Βραζιλία 71 %, ενώ στη Ρωσία 21% .
Όσον αφορά το πετρέλαιο, η περιοχή αυτή ένεκα της αυξανόμενης ζήτησης, θα καθίσταται ολοένα και περισσότερο εξαρτώμενη από τη Μέση Ανατολή, η οποία το 2030 θα καλύπτει το 80 % των αναγκών στην Κίνα και το 90 % στην Ινδίας. Η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα παραμένουν εξολοκλήρου εξαρτημένες από τις εισαγωγές πετρελαίου. Αξιοσημείωτο ωστόσο είναι το γεγονός ότι, σύμφωνα με το "BP'sWorldOutlook 2035", η ζήτηση για φυσικό αέριο στην περιοχή του Ινδο - Ειρηνικού θα ξεπεράσει εκείνη του πετρελαίου και του άνθρακα. Πρόκειται για ένα γεγονός που ευνοεί ιδιαίτερα τις Ηνωμένες Πολιτείες και τις προοπτικές εκμετάλλευσης και εξαγωγής ενεργειακών πόρων που διαθέτει η χώρα στον τομέα αυτό.
ΗΠΑ – Κολοσσός παραγωγής ενέργειας
Η άλλη σημαντική τάση στον τομέα της ενέργειας, αφορά τις ΗΠΑ, οι οποίες κάτω από την πίεση της εγχώριας και παγκόσμιας αγοράς ενέργειας οδηγούνται στην αξιοποίηση των τεράστιων ενεργειακών τους αποθεμάτων και των παραγωγικών τους δυνατοτήτων, αναδυόμενες έτσι ως παγκόσμιος κολοσσός ενέργειας. Σύμφωνα με το "BP'sWorldOutlook 2035" η «επανάσταση του σχιστολιθικού αερίου» (shalegas) που συντελείται στις ΗΠΑ και η παραγωγή άλλων μορφών ενέργειας θα καταστήσουν τις ΗΠΑ αυτάρκη έως το 2030. Επίσης ο Δρ Μάλικ υποδεικνύει ότι η παραγωγή αμερικανικού πετρελαϊκού σχιστόλιθου ( shaleoil) θα υπερτριπλασιαστεί μεταξύ 2010 και 2020. Να σημειωθεί ότι κατά τα τελευταία δέκα χρόνια, το σχιστολιθικό φυσικό αέριο έχει αυξηθεί από 2% στο 37% της παραγωγής αμερικανικού φυσικού αερίου. Οι προβλέψεις της "US Energy Information Administration" είναι ότι έως το 2016 οι ΗΠΑ θα καταστούν καθαρός εξαγωγέας υγροποιημένου φυσικού αερίου και έως το 2020 θα είναι καθαρός εξαγωγέας φυσικού αερίου.
Οι τάσεις και εξελίξεις στον τομέα της παραγωγής ενέργειας είναι συγκλονιστικές. Οι ΗΠΑ έχουν ήδη ξεπεράσει τη Ρωσία ως τη μεγαλύτερη παραγωγό φυσικού αερίου. Ορισμένες μελέτες εκτιμούν μάλιστα ότι μέχρι το τέλος της τρέχουσας δεκαετίας, οι ΗΠΑ θα ξεπεράσουν και τη Σαουδική Αραβία ως τη μεγαλύτερο παραγωγό πετρελαίου παγκοσμίως. Οι εξελίξεις αυτές συνδυαζόμενες με τις δυνατότητες αξιοποίησης των αποθεμάτων πετρελαίου στον Καναδά και τη Βραζιλία, «θα μπορούσαν να μετατρέψουν την Αμερική Ήπειρο σε νέα Μέση Ανατολή του 21ου αιώνα».
Νέο ενεργειακό περιβάλλον
Από τα ανωτέρω συνάγεται ότι εκτυλίσσεται ένα νέο ενεργειακό περιβάλλον διεθνώς, όπου οι σημαντικότερες ενεργειακές οδοί κατευθύνονται προς την περιοχή του Ινδο - Ειρηνικού. Η Ρωσία προσανατολίζεται ολοένα και περισσότερο προς την κατεύθυνση αυτή, παρέχοντας αυξανόμενες ποσότητες υδρογονανθράκων στην Ανατολική Ασία. Η Κίνα φαίνεται να καθίσταται η μεγαλύτερη αγορά εξαγωγής ρωσικού πετρελαίου. Παράλληλα, οι ρωσικές εταιρείες ενέργειας προωθούν στενότερους δεσμούς με την Ιαπωνία προκειμένου να καλυφθεί η Ρωσία έναντι της αυξανόμενη εξάρτησης από την κινεζική αγορά. Επίσης, η Μέση Ανατολή εξάγει ολοένα και περισσότερους υδρογονάνθρακες στην περιοχή αυτή της Ασίας. Τέλος η Βόρεια Αμερική που αναδεικνύεται σε τεράστιας σημασίας παραγωγός ενέργειας παγκοσμίως, κοιτάζει ολοένα και περισσότερο προς τη κατεύθυνση του Ινδο - Ειρηνικού ως διευρυνόμενη αγορά εξαγωγής αμερικανικού φυσικού αερίου.
Γεωπολιτικές προεκτάσεις
Οι εξελίξεις αυτές έχουν τις γεωπολιτικές τους προεκτάσεις. Καθώς η θαλάσσια περιοχή της Νότιας και Νοτιοανατολικής Ασίας καθίσταται παγκόσμιο ενεργειακό κέντρο, όπου διασταυρώνονται οι δραστηριότητες και τα συμφέροντα διαφόρων χωρών, οι τριβές ανάμεσα σε δρώντες στην περιοχή αναμένεται να ενταθούν. Οι υφιστάμενες ή διαφαινόμενες συνοριακές διαφορές και οι συζητήσεις για το σε ποιον ανήκει τι στην περιοχή δεν προκαλούνται μόνο από τα πιθανά ενεργειακά αποθέματα και τον άλλο θαλάσσιο πλούτο που υπάρχει εκεί. Επηρεάζονται και από το γεγονός ότι αυτές οι θαλάσσιες λωρίδες αποκτούν αυξανόμενη γεωοικονομική και στρατηγική σημασία λόγω της ραγδαίας αύξηση της κατανάλωσης ενέργειας και της συνεπακόλουθης εμπορικής, επενδυτικής, τεχνολογικής, διπλωματικής και στρατιωτικής δραστηριότητας που παρατηρείται. Αυτές οι εξελίξεις εξαναγκάζουν τις ΗΠΑ να μετατοπίζουν το στρατιωτικό και διπλωματικό ενδιαφέρον τους από την Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή στον Ινδο –Ειρηνικό για να ελέγξουν την Κίνα η οποία έχει αυξήσει σημαντικά τις αμυντικές τα δαπάνες και επιδιώκει να ενισχύσει τον έλεγχο και την επιρροή της στην περιοχή. Την ίδια ώρα, τουλάχιστο βραχυπρόθεσμα, δημιουργούνται συνθήκες ανάπτυξης συμμαχίας Ρωσίας - Κίνας, η οποία ενισχύεται και από την αυξανόμενη ενεργειακή τους σχέση, καθώς οι δύο χώρες βρίσκονται σε σύγκρουση και ανταγωνισμό με τις ΗΠΑ και τη Δύση.
Η Ευρώπη
Όσον αφορά την ευρωπαϊκή ήπειρο, με το χαμηλό ποσοστό γεννήσεων και την αυξανόμενη γήρανση και μείωση του πληθυσμού της κατά 90 εκατομμύρια έως το 2035 (UNEstimates 2012), ενδεχόμενα να μην παρουσιάζει πλέον την ίδια αυξημένη σημασία στις παγκόσμιες αγορές ενέργειας, όπως η περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού. Αντίθετα μπορεί να υπάρξει παρακμή στον τομέα αυτό, την ίδια ώρα που η Βόρεια Αμερική, ως παραγωγός ενέργειας, και ο κόσμος του Ινδικού Ωκεανού, ως καταναλωτής ενέργειας, διαμορφώνονται σε νέα ρυθμιστικά κέντρα του διεθνούς εμπορίου. Επίσης η αύξηση των δυνατοτήτων των ΗΠΑ για εξαγωγή φυσικού αερίου θα μπορούσε να συμβάλει στη μείωση της εξάρτησης της Ευρώπης από τις ρωσικές προμήθειες και κατά συνέπεια στην κάμψη της αποτελεσματικότητας του ως εργαλείο της Μόσχας για άσκηση πολιτικής.
Μια νέα διεθνής τάξη πραγμάτων φαίνεται να είναι υπό διαμόρφωση στην Ασία, όπου το κέντρο βάρους ισχύος μεταφέρεται από την Ευρώπη και ιδίως την Ευρασία, προς την Νότιο και νοτιοανατολική Ασία. Σε μεγάλο βαθμό πιστεύεται ότι ο Ινδο - Ειρηνικός θα καθορίζει το μέλλον της διεθνούς ευημερίας και ειρήνης για τις δεκαετίες που θα μας έρθουν. Υπό το πρίσμα των δεδομένων αυτών εύλογα διερωτάται κανείς κατά πόσο ο ευρωκεντρικός κόσμος της περασμένης χιλιετίας οδεύει προς το τέλος του, καθώς η Βόρεια Αμερική και η ευρύτερη περιοχή του Ινδικού Ωκεανού σε συνάρτηση με τις ενεργειακές εξελίξεις, που αναφέρθηκαν πιο πάνω, αποκτούν ακόμη μεγαλύτερη σημασία, μεταβάλλοντας τις μέχρι σήμερα ισορροπίες στο παγκόσμιο γεωπολιτικό τοπίο. Πηγή - http://strategy-cy.com
Κάντε Like στη σελίδα μας στο facebook και ακολουθείστε μας στο Twitter
Του Δρα Άριστου Αριστοτέλους*
Η ανάμιξη των ΗΠΑ της ΕΕ και του ΝΑΤΟ υπέρ της μεταβατικής κυβέρνησης στην Ουκρανία, αναδεικνύει πράγματι τη χώρα αυτή ως πεδίο γεωπολιτικού ανταγωνισμού μεταξύ δυτικών δυνάμεων και Ρωσίας. Το ερώτημα που εξετάζεται εδώ είναι πώς εκδηλώνεται αυτή η γεωπολιτική αντιπαράθεση και ποιες οι συνέπειες μιας ρωσικής αποτυχίας;
Για τη Ρωσία, η Ουκρανία έχει μεγάλη στρατηγική σπουδαιότητα. Αποτελεί χώρο ζωτικής σημασίας για την ασφάλεια και την άμυνα της. Μεγάλες ιστορικές εκστρατείες εναντίον της από δυτικές δυνάμεις πέρασαν μέσα από την περιοχή αυτή. Γι αυτό υπάρχει ριζομένη αντίληψη στη ρωσική ηγεσία ότι εάν η Ουκρανία περιέλθει στα χέρια εχθρικής δύναμης, η Ρωσία θα τελεί υπό άμεση απειλή. Επίσης, για τη Ρωσία, η Κριμαία διασφαλίζει την προστασία της από τη θάλασσα, καθώς και την έξοδο της προς τη Μεσόγειο μέσω του στόλου της στη Μαύρη Θάλασσα, που εδρεύει στη χερσόνησο αυτή.
Για τους ίδιους περίπου λόγους, η Ρωσία επιδεικνύει ευαισθησία για την κατάσταση στις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες στον περίγυρο της, με τις οποίες η Μόσχα διατηρεί στενές πολιτικές και οικονομικές σχέσεις, καθώς και διάφορες μορφές ελέγχου. Ούτε και για τις χώρες αυτές θα δεχόταν η Ρωσία να επεκταθεί η επιρροή ανταγωνιστικής δύναμης, είτε με ένταξη τους στην ΕΕ ή το ΝΑΤΟ, είτε με τη σύναψη στρατιωτικών σχέσεων με τις ΗΠΑ. Κάτι τέτοιο θα την έθετε στον ασφυκτικό κλοιό των γεωπολιτικών ανταγωνιστών της, γι αυτό και η αποτροπή ενός τέτοιου ενδεχομένου αποτελεί μέρος του δόγματος και της εθνικής της στρατηγικής.
Τις τελευταίες μέρες διάφορα γεγονότα ενίσχυσαν τη γεωπολιτική αντιπαράθεση στην Ουκρανία μεταξύ δυτικών δυνάμεων και Ρωσίας. Οι δυτικές δυνάμεις (ΗΠΑ – ΕΕ και ΝΑΤΟ) με την ανατροπή του ρωσόφιλου Ουκρανού προέδρου, υπογράμμισαν την υποστήριξη τους στη φιλοδυτική μεταβατική κυβέρνηση του Κιέβου. Επίσης εκπρόσωποι της κυβέρνησης αυτής δήλωναν την ετοιμότητα τους να υπογράψουν τη Συμφωνία Σύνδεσης με την ΕΕ και να αναπτύξουν περαιτέρω σχέσεις με το ΝΑΤΟ, που για τη Μόσχα αποτελεί κόκκινο πανί. Από την πλευρά της, η Ρωσία φοβούμενη ότι κλονίζεται η επιρροή της στην Ουκρανία, αξιοποίησε την τοπική στρατιωτική της υπεροχή και τη ρωσική πλειοψηφία στην Κριμαία, για να κατοχυρώσει τουλάχιστο, ως άμεσο μέτρο, τον έλεγχο της επί ολόκληρης της χερσονήσου. Μπορεί έτσι, προτάσσοντας τις στρατιωτικές της ικανότητες, να διαπραγματευτεί το μελλοντικό καθεστώς στην χώρα όπως και τη στρατηγική τους σχέση, από θέση ισχύος.
Όλα αυτά ήταν επόμενο να προκαλέσουν την αντίδραση της ουκρανικής μεταβατικής κυβέρνησης και των ξένων υποστηρικτών της. Η απόφαση των ΗΠΑ και της ΕΕ για λήψη οικονομικών και πολιτικών μέτρων κατά της Ρωσίας, καθώς και η δήλωση του ΝΑΤΟ για ενίσχυση της στρατιωτικής συνεργασίας με την ουκρανική κυβέρνηση, αποτελούν απάντηση στις ρωσικές κινήσεις. Ταυτόχρονα αποτελούν βέβαια και μορφές ανάπτυξης της δυτικής γεωπολιτικής εμπλοκής και επιρροής στην Ουκρανία.
Είναι αυτός ο ανταγωνισμός που αναπτύσσεται και που καθιστά την κρίση και το ενδεχόμενο κλιμάκωσης της επικίνδυνο ζήτημα. Είναι επίσης το ενδεχόμενο να χάσει η Ρωσία την επιρροή της στη Ουκρανία που εξωθεί τη Μόσχα σε πιο τολμηρά βήματα σε αυτή την κρίση. Για τη Μόσχα η Ουκρανία έχει πολύ μεγαλύτερη σημασία για την ασφάλεια της παρ' ό,τι για την ΕΕ και τις ΗΠΑ. Αν δεν διέρχονταν μέσα από αυτή οι ρωσικοί αγωγοί φυσικού αερίου προς την Ευρώπη, η αξία της Ουκρανίας για τους δυτικούς πιθανόν να ήταν ακόμη λιγότερης σημασίας.
Οπότε, μπορεί η ρωσική στρατιωτική δράση στην Κριμαία να έχει χαρακτηρισθεί από τις ΗΠΑ και την ΕΕ ως «επιδρομή» αλλά για τη Ρωσία ήταν μια πράξη αυτοάμυνας. Ήταν μια κίνηση που υπογράμμιζε την αποφασιστικότητα της να μετέλθει ακόμη και στρατιωτικών μέσων για να κατοχυρώσει την ασφάλεια της. Ήταν μια ενέργεια που έστελλε το μηνύματα προς άλλες κατευθύνσεις, στον περίγυρό της, όπου υποθάλπονται παρόμοιες τάσεις με εκείνες της Ουκρανίας, ότι η Μόσχα δεν θα επιδείξει ανοχή.
Είναι γι αυτούς τους λόγους που η Ρωσία, σε περίπτωση κλιμάκωσης της κρίσης, πιθανόν να είναι περισσότερο διατεθειμένη να αναλάβει ρίσκο για να επιτύχει τους στρατηγικούς της στόχους. Οι Ρώσοι γνωρίζουν πως αν αποτύχουν σήμερα στην Ουκρανία, οι επιπτώσεις για την ασφάλεια τους από αρνητικές εξελίξεις, που ενδεχόμενα θα ακολουθήσουν, σε χώρες του περίγυρου τους, θα είναι μεγάλες και ίσως ανεξέλεγκτες. - strategy-cy.com
*Τέως Βουλευτής - Ειδικός σε Θέματα Άμυνας και Στρατηγικής
Κάντε Like στη σελίδα μας στο facebook και ακολουθείστε μας στο Twitter
