Συνέντευξη – Ρεπορτάζ: Μαρία Γιαμπουλάκη
Δεν ξεχνώ… Το σήμα – σύμβολο της Κυπριακής τραγωδίας που μας θυμίζει τα γεγονότα του 1974, επανέρχεται ξανά και ξανά στο προσκήνιο για 41 ολόκληρα χρόνια κάθε φορά που το ημερολόγιο “δείξει” την 21 Ιουλίου και την 14η Αυγούστου. Την ημέρα που ο Αττίλας ξεκινούσε τον 2ο γύρο της εισβολής, ο συγγραφέας και διαφημιστής Νίκος Δήμου εμπνεύστηκε την Κύπρο μαχαιρωμένη απ’ τη μια άκρη στην άλλη και με το αίμα να στάζει… Δύο λέξεις ήταν αρκετές.
Τα χρόνια πέρασαν, το σήμα αν και παραμένει επίκαιρο και διαχρονικό για ολόκληρο τον Ελληνισμό, δυστυχώς για τους περισσότερους ξεθώριασε… Έγινε απλή θύμηση κάθε που έρχεται ο Ιούλης. Για όλους; Μα φυσικά όχι… Αυτοί που θυμούνται περισσότερο απ’ όλους, είναι οι συγγενείς των αγνοουμένων της κυπριακής τραγωδίας, οι άνθρωποι που περιμένουν καρτερικά μία απάντηση…
Είναι οι γονείς που για 41 ολόκληρα χρόνια έχουν ανοικτή την πόρτα του σπιτιού τους, για να προλάβουν το καλωσόρισμα της επιστροφής του χαμένου γιου. Είναι τα αδέλφια, τα παιδιά, οι σύζυγοι που κρατούν την άδεια καρέκλα και το άδειο πιάτο στο γιορτινό τραπέζι, προσμένοντας την παρουσία του αγαπημένου τους, σαν ολοκλήρωση της οικογενειακής τους ευτυχίας, που κόπηκε από το βάρβαρο χέρι του Τούρκου εισβολέα.
Οι αγνοούμενοι της Κύπρου από τα γεγονότα του 1963-64 και του 1974 αποτελούν ένα ξεχωριστό κεφάλαιο της ιστορίας. Η Τουρκική εισβολή είχε ως αποτέλεσμα την παράνομη κατοχή του 37% των εδαφών της Κυπριακής Δημοκρατίας. Περίπου 4000 νεκροί, 200.000 εκδιώχθηκαν από τα σπίτια τους και πάνω από 1.500 Ελληνοκύπριοι είχαν δηλωθεί αγνοούμενοι. Ο εντοπισμός, η ταυτοποίηση και η παράδοση των λειψάνων αυτών των αγνοούμενων έχει ως έργο η Διερευνητική Επιτροπή για τους Αγνοούμενους. Αυτό το έργο, έρχεται να φωτίσει και να αναδείξει το ρεπορτάζ του Defenceline.gr!
Η αρχή…
H Διερευνητική Επιτροπή για τους Αγνοουμένους στην Κύπρο (ΔΕΑ) συστάθηκε για πρώτη φορά το 1981 με σκοπό να διευκρινίσει την τύχη των Ελληνοκύπριων, Ελλαδιτών και Τουρκοκύπριων αγνοουμένων των περιόδων 1963-64 και 1974. Πρωταρχικός σκοπός του προγράμματος της ΔΕΑ είναι η παράδοση των λειψάνων αγνοουμένων στις οικογένειες τους, ώστε να γίνει η πρέπουσα ταφή και να τερματιστεί μια μακρόχρονη περίοδος αγωνίας και αβεβαιότητας.
«Νιώθω μεγάλη ανακούφιση, διότι τώρα έχω κάπου να πάω τα απογεύματα για να βρω τον άντρα μου, πάω και του μιλάω…», δηλώνει μεταξύ άλλων -στο επίσημο βίντεο που παρουσιάζει το έργο της επιτροπής- η κα Γεωργία Αγαπίου, στην οποία έχουν παραδοθεί τα λείψανα του συζύγου της από μέλη της ΔΕΑ. Την ανακούφιση αυτή και τον τερματισμό της αγωνίας την αισθάνονται πολλές Ελληνοκύπριες και Τουρκοκύπριες οικογένειες εξαιτίας του έργου που επιτελεί η ΔΕΑ.
Το 2006 η ΔΕΑ ξεκινάει ανασκαφές και εκταφές και στις δύο πλευρές του νησιού. Ημερομηνία σταθμό αποτελεί ο Ιούλιος του 2007 όπου για πρώτη φορά η ΔΕΑ επέστρεψε λείψανα Ελληνοκύπριων και Τουρκοκύπριων αγνοούμενων στις οικογένειες τους. Οι Ε/Κ (Ελληνοκύπριοι) αγνοούμενοι συνολικά ήταν 1508, όπου από αυτούς έχουν ήδη ταυτοποιηθεί και παραδοθεί οι 457. Οι Τ/Κ (Τουρκοκύπριοι) ανέρχονταν στους 493 όπου μέχρι σήμερα έχουν ήδη ταυτοποιηθεί οι 144. Μέχρι σήμερα έχουν ανασκαφεί 1010 χώροι ενώ χρονιά ρεκόρ για το έργο της ΔΕΑ σε ότι αφορά την Ε/Κ πλευρά ήταν το 2014 όπου ταυτοποιήθηκαν 140 αγνοούμενοι. (Αναλυτικά στο λινκ η τελευταία έκθεση προόδου της επιτροπής http://www.cmp-cyprus.org/media/attachments/Quick%20Statistics/Facts_and_Figures-August_2015-GR.pdf)
Ν. Νέστορος: “Οι έρευνες για τον εντοπισμό των αγνοουμένων είναι συνεχείς”
Για το έργο της ΔΕΑ μίλησε στο defenceline.gr o Ελληνοκύπριος εκπρόσωπος στη ΔΕΑ, κ. Νέστορας Νέστορος. Ο κ. Νέστορος με πλούσιο βιογραφικό και έντονη ενεργή δράση στην πολιτική ζωή του τόπου από διάφορες θέσεις διορίστηκε το Μάρτιο του 2014 από τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Νίκο Αναστασιάδη, Εκπρόσωπος της Ελληνοκυπριακής κοινότητας στη Διερευνητική Επιτροπή για τους Αγνοουμένους.
Defenceline.gr: κ. Νέστορος, πείτε μας δυο λόγια για το έργο της ΔΕΑ, για την προσφορά της όλα αυτά τα χρόνια.
N. Νέστορος: “Η Διερευνητική Επιτροπή για τους Αγνοουμένους στην Κύπρο (ΔΕΑ) συστάθηκε το 1981 και σκοπό έχει να διευκρινίσει την τύχη των Ε/Κ, Ελλαδιτών και Τ/Κ αγνοουμένων των περιόδων 1963-64 και 1974. Αποτελείται από τρία Μέλη, τον Ε/Κ και Τ/Κ Εκπρόσωπο και το Τρίτο Μέλος που διορίζεται από τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών. Από το 2006 που άρχισε το Πρόγραμμα Εκταφών Αναγνώρισης και Επιστροφής Λειψάνων της ΔΕΑ μέχρι σήμερα ταυτοποιήθηκαν 457 Ε/Κ και 144 Τ/Κ αγνοούμενοι. Τώρα δραστηριοποιούνται επτά ομάδες εκταφών στα κατεχόμενα και δύο στις ελεύθερες περιοχές”.
DL: Tον τελευταίο καιρό παρακολουθούμε τις ανασκαφές στον Τύμβο της Μακεδονίτισσας. Πότε πιστεύετε ότι θα έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία;
N.N.: “Η εκσκαφή στο Τύμβο της Μακεδονίτισσας δεν είναι αρμοδιότητα της ΔΕΑ. Γίνεται με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου της Κυπριακής Δημοκρατίας και έχει ως σκοπό την ανεύρεση των οστών των Ελλαδιτών καταδρομέων που επέβαιναν στο αεροπλάνο το οποίο καταρρίφθηκε από φίλια πυρά την νύκτα της 21ης προς 22η Ιουλίου 1974, στη περιοχή Μακεδονίτισσας κοντά στην Λευκωσία”.
DL: Την δεδομένη χρονική στιγμή, που εστιάζονται οι έρευνες;
N.N.: “Οι έρευνες για την συλλογή στοιχείων και πληροφοριών, οι οποίες θα μας βοηθήσουν στην διευκρίνιση της τύχης των Ε/Κ, Ελλαδιτών και Τ/Κ αγνοουμένων είναι συνεχείς. Τα Γραφεία του Ε/Κ και Τ/Κ Εκπροσώπου στη ΔΕΑ έχουν ερευνητικές ομάδες που συλλέγουν και αξιολογούν τις πληροφορίες και στοιχεία που τίθενται ενώπιον τους για τις υποθέσεις των αγνοουμένων”.
DL: “Το έργο της ΔΕΑ πλέον θεωρείται έργο πρότυπο και μεταξύ άλλων έχετε φιλοξενήσει Ιρακινούς επιστήμονες προκειμένου να πάρουν τη τεχνογνωσία και να εφαρμόσουν τις πρακτικές της ΔΕΑ στη χώρα τους. Ποιες συνεργασίες έχουν γίνει μέχρι τώρα; Που πιστεύετε ότι οφείλεται η μεγάλη αποτελεσματικότητα και αποδοτικότητα του έργου αυτού, έτσι ώστε να έρχονται επιστήμονες από όλο τον κόσμο προκειμένου να εκπαιδευτούν δίπλα σας;”
N.N.: “Ναι, είναι αλήθεια ότι το έργο της ΔΕΑ θεωρείται έργο πρότυπο. Δεν είναι μόνο από το Ιράκ που φιλοξενήθηκαν επιστήμονες, αλλά και από το Ιράν, Λίβανο, Νεπάλ, Σερβία και Κόσσοβο. Οι επιστήμονες ήρθαν στην Κύπρο με σκοπό να ενημερωθούν για το Πρόγραμμα εκταφών αναγνώρισης και επιστροφής Λειψάνων της ΔΕΑ και έτυχαν εκπαίδευσης στο Ανθρωπολογικό και Αρχαιολογικό πεδίο. Η ιδιαιτερότητα της Κύπρου είναι ότι οι ομάδες εκταφών καθώς επίσης και οι ομάδες των ανθρωπολογικών και γενετικών αναλύσεων στο Εργαστήριο αποτελούνται από Ε/Κ και Τ/Κ Επιστήμονες, δηλαδή επικρατεί ο δικοινοτικός χαρακτήρας στο έργο της ΔΕΑ. Το έργο που επιτελείται βασίζεται στη διεθνώς ακολουθούμενη επιστημονική πρακτική και αποκτήθηκε σημαντική εμπειρία από τους δικούς μας επιστήμονες”.
DL: Το έργο της ΔΕΑ είναι έργο που συγχρηματοδοτείται από την Ε.Ε. Δεδομένου των οικονομικών δυσκολιών υπάρχουν ανησυχίες για την διακοπή του τόσου σημαντικού έργου σας ή για τυχόν αποδυνάμωση της ομάδας που δραστηριοποιείται στη ΔΕΑ;
N.N.: “Η Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε) είναι ο κύριος χρηματοδότης του έργου της ΔΕΑ. Ταυτόχρονα όμως γίνονται εισφορές προς την ΔΕΑ από κράτη ή/και οργανισμούς. Παρά την οικονομική περισυλλογή, ελπίζουμε ότι θα συνεχιστεί απρόσκοπτα η χρηματοδότηση από την Ε.Ε, έτσι ώστε να μπορέσει η Επιτροπή να ολοκληρώσει την αποστολή της. Πρόσφατα οι Κύπριοι Ευρωβουλευτές κατέθεσαν τροπολογία στην Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ζητώντας αύξηση κατά 3.000.000 ευρώ των κονδυλίων του κοινοτικού προϋπολογισμού του 2016 για τη ΔΕΑ. Η Επιτροπή ενέκρινε την πιο πάνω τροπολογία”.
DL: Οι οικογένειες – ακόμα και αν έχουν περάσει 40 και πλέον χρόνια- δεν έχουν σταματήσει στιγμή να ελπίζουν ότι μια μέρα θα τους χτυπήσετε την πόρτα και θα τους ενημερώσετε ότι έχετε ταυτοποιήσει τα λείψανα των δικών τους ανθρώπων. Ποιες είναι οι πρώτες αντιδράσεις όταν τους ενημερώνετε ότι ταυτοποιήσατε ένα ή παραπάνω μέλη της οικογένειάς τους; Ποια είναι τα συναισθήματα και πως εσείς τα διαχειρίζεστε;
N.N.: “Οι οικογένειες επιζητούν να πληροφορηθούν για την τύχη των αγαπημένων τους προσώπων και όταν επικοινωνήσουμε μαζί τους καταλαβαίνουν ότι θα ακούσουν κάτι για το αγαπημένο τους πρόσωπο που αγνοείται. Πολλοί συγγενείς ακούν με ψυχραιμία την ενημέρωση που τους γίνεται. Κάποιοι άλλοι ξεσπούν σε λυγμούς όταν ακούσουν για την ταυτοποίηση του αγαπημένου τους προσώπου. Στη συνέχεια όμως, νιώθουν ότι έφυγε ένα βάρος από μέσα τους αφού γνωρίζουν τώρα για την τύχη του αγαπημένου τους προσώπου. Οι ενημερώσεις των οικογενειών γίνονται από τους Λειτουργούς στήριξης των Γραφείων του Ε/Κ και Τ/Κ Εκπροσώπου στη ΔΕΑ. Η υποστήριξη των οικογενειών συνεχίζεται και μετά την ταφή των οστών σύμφωνα με τις θρησκευτικές παραδόσεις της κάθε οικογένειας, αφού οι Λειτουργοί στήριξης επισκέπτονται τις οικογένειες σε τακτά χρονικά διαστήματα. Την ίδια στιγμή οι οικογένειες μπορούν να επικοινωνήσουν με τους Λειτουργούς οποτεδήποτε νιώθουν την ανάγκη να το πράξουν”.
DL: Όπως αναφέραμε και παραπάνω, τα συναισθήματα είναι έντονα για τα μέλη των οικογενειών που κρατάνε πλέον στα χέρια τους τα λείψανα των δικών τους ανθρώπων. Προβλέπεται στο πρόγραμμα ψυχολογική υποστήριξη των οικογενειών των αγνοουμένων; Παράλληλα, τα μέλη που απαρτίζουν την ομάδα της ΔΕΑ λαμβάνουν κάποια υποστήριξη προκειμένου να μπορούν να συνεχίζουν αυτό το τόσο δύσκολο αλλά παράλληλα τόσο σημαντικό έργο;
N.N.: “Η ΔΕΑ κάλεσε τον Ιούνιο 2015 Λειτουργό στήριξης από το εξωτερικό για διήμερο σεμινάριο ψυχολογικής στήριξης των επιστημόνων και των άλλων εργαζομένων στο Πρόγραμμα της ΔΕΑ”.
DL: Στην επίσημη σελίδα της ΔΕΑ υπάρχει κάλεσμα για εθελοντές; Υπάρχει ανταπόκριση σε αυτό; Σε ποιες δραστηριότητες κυρίως απασχολούνται οι εθελοντές;
N.N.: “Ναι υπάρχει ανταπόκριση σ’ αυτό. Οι εθελοντές απασχολούνται στο Ανθρωπολογικό εργαστήριο και στις ομάδες που δραστηριοποιούνται στο πεδίο των εκσκαφών”.
Κάντε Like στη σελίδα μας στο facebook και ακολουθείστε μας στο Twitter
