Γράφει ο Ευθύμης Πέτρου*
Πολλές ανησυχίες θα έπρεπε να μας έχει δημιουργήσει η σκέψις που διετυπώθη στις Βρυξέλλες για διεξαγωγή κοινών περιπολιών των ακτοφυλακών Ελλάδος και Τουρκίας, προκειμένου να ελεγχθεί καλύτερα η ροή των μεταναστών, η οποία έχει προσλάβει εξωφρενικές διαστάσεις. Ενδεχομένη εφαρμογή ενός τέτοιου σχεδίου θα μπορούσε να ανοίξει τον ασκό του Αιόλου και να επιτρέψει στην Τουρκία να δημιουργήσει τετελεσμένα, τα οποία αργά ή γρήγορα θα τα βρούμε μπροστά μας.
Ίσως ο σκεπτικισμός αυτός να θεωρηθεί υπερβολικός από τους Ευρωπαίους εταίρους μας, οι οποίοι δεν έχουν επαρκή γνώση των ειδικών ζητημάτων της περιοχής και των τρόπων δια των οποίων η Τουρκία προωθεί διαχρονικώς τις διεκδικήσεις της. Επιπροσθέτως θεωρούν, καλή τη πίστει, ότι ως σύμμαχοι στο ΝΑΤΟ, η Ελλάς και η Τουρκία θα μπορέσουν να εφαρμόσουν τις κοινές διαδικασίες που θα διευκολύνουν την συνεργασία μεταξύ των ακτοφυλακών των δύο χωρών.
Δυστυχώς επί σειρά ετών, έχουμε αποτύχει να αναδείξουμε την πραγματικότητα, ότι το Αιγαίο είναι η μοναδική περιοχή στην οποία δεν εφαρμόζονται οι ΝΑΤΟϊκές διαδικασίες, για τον απλούστατο λόγο ότι υπεισέρχονται τα ελληνο-τουρκικά προβλήματα τα οποία αναστέλλουν κάθε προγραμματισμό και κάθε δραστηριότητα.
Θα ήταν βεβαίως σφάλμα, να αρνηθούμε εξ υπαρχής τις κοινές περιπολίες. Απεναντίας θα έπρεπε να εκμεταλλευθούμε την κατάσταση προκειμένου να δημιουργήσουμε τα δικά μας τετελεσμένα. Είναι δε πολύ ευκολότερο να επιβάλλουμε τις θέσεις μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, στην οποία η Τουρκία δεν μετέχει και, μόνον εκ των υστέρων θα μπορέσει να διατυπώσει αντιρρήσεις. Αντιρρήσεις που μπορεί να της κοστίσουν τις καλές της σχέσεις με την Ευρώπη. Προϋπόθεσις όμως είναι να έχουμε διατυπώσει εμείς τις θέσεις μας, κατά τρόπο σοβαρό και πειστικό.
Αλλά για να γίνει κατανοητό το θέμα, θα πρέπει να κάνουμε μιαν αναδρομή στις τουρκικές διεκδικήσεις, ώστε να καταδείξουμε τον πραγματικό κίνδυνο που εγκυμονεί η από εκτέλεσις περιπολιών, οι οποίες εκ πρώτης όψεως είναι «αστυνομικού» τύπου.
Πάγιος στόχος της Τουρκίας είναι η διχοτόμησις του Αιγαίου. Ναι μεν δεν διεκδικεί νησιωτικό έδαφος -γνωρίζει ότι στην σύγχρονη εποχή κάτι τέτοιο δεν θα ήταν ανεκτό- αλλά επιδιώκει τον έλεγχο της θαλάσσης και του αέρος μέχρι την μέση του ελληνικού Αρχιπελάγους, που ορίζεται από τον 25ο μεσημβρινό. Η Τουρκία μάλιστα είχε προσδιορίσει τον χώρο που διεκδικεί δια της ΝΟΤΑΜ 714 της 9ης Αυγούστου 1974. Και μπορεί η Άγκυρα να ανέστειλε την ισχύ της συγκεκριμένης ΝΟΤΑΜ το 1980, στην πράξη όμως η πολιτική της παραμένει σταθερώς διεκδικητική.
Να διευκρινίσουμε στο σημείο αυτό, ότι τα ελληνικά χωρικά ύδατα εκτείνονται σε μήκος έξι μιλίων γύρω από τις ακτές της ηπειρωτικής χώρας και των νησιών. Όπου η απόστασις από την τουρκική ακτή είναι μικρότερη των 12 μιλίων ακολουθείται η πρακτική της «μέσης γραμμής». Αφήνεται βεβαίως μεγάλη έκτασις διεθνών υδάτων και διεθνούς εναερίου χώρου. Αυτός είναι ολίγον μικρότερος, δεδομένου ότι ο εθνικός εναέριος χώρος εκτείνεται στα δέκα μίλια περί τις ακτές (κάτι που η Τουρκία δεν αποδέχεται). Όλος όμως ο διεθνής εναέριος χώρος του Αιγαίου ανήκει στο ελληνικό FIR, δηλαδή η εναέρια κυκλοφορία ελέγχεται από την Αθήνα. Η Ελλάς θεωρεί ότι σε όλη την έκταση του FIR η αρμοδιότης για την έρευνα-διάσωση είναι αποκλειστικώς ελληνική.
Ο τομεύς όμως αυτός είναι ένα προνομιακό πεδίο για την Άγκυρα η οποία εκμεταλλεύεται τα ανθρωπιστικά αντανακλαστικά, για να «πατήσει» το πόδι της σε περιοχές ενδιαφέροντός της και να προωθήσει τις διεκδικήσεις της. Οι οποίες σταθερά φθάνουν στην γραμμή που όριζε η ΜΟΤΑΜ 714. Το δε μεταναστευτικό ζήτημα συνδέεται με την έρευνα και διάσωση δεδομένου ότι σε πολλές περιπτώσεις οι μετανάστες βυθίζουν οι ίδιοι τα σκάφη που τους μεταφέρουν ώστε να «διασωθούν» και να φθάσουν σε κάποια ακτή.
Εάν αρχίσουν οι κοινές περιπολίες, νομοτελειακώς θα ευρεθούμε προ περιστατικών κατά τα οποία ελληνικά και τουρκικά σκάφη θα κληθούν από κοινού να κάνουν διασώσεις. Δύο είναι τα θέματα που ανακύψουν τότε:
– Πρώτον ποιος θα έχει τον έλεγχο και θα δίδει τις κατευθύνσεις. Η Ελλάς επιμένει ότι σε όλη την έκταση του FIR Αθηνών η αρμοδιότης είναι ελληνική και τον συντονισμό πρέπει να έχει το Κέντρο Συντονισμού Ερεύνης Διασώσεως (ΚΣΕΔ) του Λιμενικού Σώματος. Πρέπει λοιπόν, με την πρώτη συζήτηση περί κοινών περιπολιών η Ελλάς να σταθεί ανυποχώρητη στην θέση ότι το ΚΣΕΔ πρέπει να έχει τον έλεγχο οιασδήποτε διασώσεως και από αυτό να παίρνουν δεσμευτικές οδηγίες όλοι όσοι μετέχουν στην επιχείρηση ανεξαρτήτως εθνικότητος. Αν οι Τούρκοι δεν δεσμευθούν σε αυτή την υποχρέωση, δεν θα πρέπει να συμφωνήσουμε ούτε εμείς.
– Δεύτερον, ακόμη και αν όλοι συμφωνήσουν στην παραπάνω μεθοδολογία, ένα πολύ λεπτό σημείο είναι πού θα μεταφερθούν οι μετανάστες που διασώζονται. Αν δηλαδή θα τους αποβιβάσουν σε ελληνικό ή σε τουρκικό έδαφος. Μια επιφανειακή θεώρησις θα έλεγε ότι μας διευκολύνει να αποβιβασθούν στην τουρκική ακτή. Θα διαπιστώσουμε όμως (προς έκπληξη ίσως ορισμένων) ότι οι Τούρκοι θα σπεύσουν να «πάρουν πίσω» όλους τους μετανάστες που θα διασώσουν. Και τούτο διότι έτσι ανοίγουν την «κερκόπορτα» του Αιγαίου.
Η αποδοχή της πρακτικής κατά την οποία τουρκικό σκάφος διασώζει κάποιους από διεθνή ύδατα και τους μεταφέρει σε τουρκική ακτή, συνιστά έμμεση αποδοχή του ότι η Τουρκία έχει δικαιώματα στην συγκεκριμένη περιοχή. Αν μάλιστα η κίνησις αυτή έχει καθοδηγηθεί από ελληνικό συντονιστικό κέντρο τα πράγματα γίνονται ακόμη πιο σοβαρά.
Μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ότι όλα τα σχετικά περιστατικά θα καταγραφούν λεπτομερέστατα από την Τουρκία, η οποία σε κάποιον μελλοντικό χρόνο θα τα παρουσιάσει. Πιθανότατα εκεί που δεν θα το περιμένουμε. Σε κάποιον διεθνή οργανισμό όπου θα συζητείται κάποιο ζήτημα οριοθετήσεως…
*Ανάλυση που δημοσιεύθηκε στην Εστία του Σαββάτου
Κάντε Like στη σελίδα μας στο facebook και ακολουθείστε μας στο Twitter
