Γράφει ο Ιωάννης Σιδηρόπουλος
Οι αεροπορικές επιδρομές εναντίον πυρηνικών εγκαταστάσεων, θεωρούμενες ως ακραία μέτρα, σχεδιάζονται για να διακόψουν χρονοδιαγράμματα και όχι για να κερδίσουν μάχες. Πρόκειται για γεγονότα με ισχυρό αντίκτυπο, που προκύπτουν από την διπλωματική αποτυχία.
Μετά την επίθεση των ΗΠΑ κατά του Ιράν στις 22 Ιουνίου, δύο προηγούμενες επιτυχίες, η Επιχείρηση Όπερα (1981) και η Επιχείρηση Orchard (2007), αποκαλύπτουν ορισμένα μοτίβα επιπτώσεων.
Επιχείρηση Όπερα – Ιράκ
Προετοιμασία: Το Ισραήλ παρακολουθούσε τον αντιδραστήρα του Ιράκ για χρόνια. Φοβούμενο ότι σύντομα θα τεθεί σε λειτουργία, επιτρέποντας παραγωγή πυρηνικών όπλων, εκτέλεσε μια τολμηρή επίθεση εντός εχθρικού εναέριου χώρου.
Διπλωματία: Παρά τις προειδοποιήσεις προς χώρες που υποστήριζαν το ιρακινό πρόγραμμα, το Ισραήλ δεν έλαβε διεθνή στήριξη για προληπτική ενέργεια. Αντιμέτωπο με την αδιαλλαξία του Σαντάμ, έδρασε μονομερώς. Κατακρίθηκε ευρέως, αν και αργότερα πολλοί αναγνώρισαν τη σημασία της επιχείρησης ως προς την στρατηγικά προληπτική της διάσταση.
Οικονομία: Το Ιράκ ήταν μεγάλος εξαγωγέας πετρελαίου εν μέσω του πολέμου Ιράν–Ιράκ. Η επίθεση προκάλεσε άμεσα αναταραχή στις σχετικές αγορές: οι τιμές του αργού εκτινάχθηκαν, οι ανησυχίες για την προσφορά εντάθηκαν και τα ασφάλιστρα ναυτιλιακών μεταφορών για την περιοχή του Περσικού Κόλπου εκτοξεύτηκαν. Βραχυπρόθεσμα, το Ιράκ επωφελήθηκε, καθώς οι εισπράξεις από το πετρέλαιο αυξήθηκαν.
Ευρύτερος αντίκτυπος: Η «Όπερα» εξελίχθηκε σε μελέτη περίπτωσης για το πώς οι προληπτικές στρατιωτικές ενέργειες σε περιοχές πλούσιες σε πετρέλαιο προκαλούν αβεβαιότητα στις παγκόσμιες αγορές.
Επιχείρηση Orchard – Συρία
Προετοιμασία: Το Ισραήλ εντόπισε μία μυστική συριακή πυρηνική υποδομή (κατασκευασμένη από Βορειοκορεάτες) και την έπληξε, χωρίς άμεση ανάληψη ευθύνης.
Διπλωματία: Οι Ισραηλινοί ενημέρωσαν τις ΗΠΑ, οι οποίες απέφυγαν να επέμβουν. Η Συρία αρνήθηκε τον πυρηνικό σκοπό της εγκατάστασης και επέλεξε να μην αντιδράσει, αλλά ο ΔΟΑΕ επιβεβαίωσε αργότερα πως επρόκειτο για πυρηνικό αντιδραστήρα.
Οικονομία: Παρά το ότι η Συρία δεν διέθετε σημαντικές εξαγωγές πετρελαίου, η επίθεση είχε ευρύτερες συνέπειες. Ενέτεινε τις ανησυχίες για πυρηνικό κίνδυνο στην Ανατολική Μεσόγειο, οδήγησε σε αύξηση των δαπανών για άμυνα σε γειτονικά κράτη (Τουρκία, Ισραήλ, Λίβανος), σε υψηλότερα ασφάλιστρα κινδύνου σε περιφερειακά ενεργειακά έργα (αγωγοί, καύσιμα LNG) και στην απόσυρση ξένων επενδυτών από έργα υπό την συριακή κυβέρνηση, για τα οποία υπήρχαν υπόνοιες φύσεως «διπλής χρήσεως».
Ευρύτερος αντίκτυπος: Ακόμη και χωρίς πετρέλαιο, τέτοιες επιθέσεις αναδιαμορφώνουν τις ροές κεφαλαίων σε γεωπολιτικά τεταμένες περιοχές. Η απουσία αντίποινων δεν εκμηδενίζει το αποτέλεσμα· το μεταφέρει στην ανάλυση κινδύνου και στην επενδυτική στρατηγική.
Σήμερα
Η παρούσα δυναμική των πραγμάτων αντανακλά εκείνες του Ιράκ και της Συρίας: Η εξάντληση των διπλωματικών οδών οδηγεί σε μονομερή χρήση βίας, με στοχευμένες επιθέσεις σε συμβολικές υποδομές· οι τιμές του πετρελαίου ανεβαίνουν (παρά τις προσωρινές διορθώσεις), ενώ οι αντιδράσεις στη διαμόρφωση ασφαλίστρων και κόστους logistics γίνονται άμεσες.
Η πυρηνική υποδομή του Ιράν είναι ενσωματωμένη σε ένα αλληλένδετο, διπλής χρήσης, οικονομικό οικοσύστημα· παρά τις σκληρές κυρώσεις, αυτές οι εγκαταστάσεις συνδέονται με εγχώριες εταιρείες που σχετίζονται με δομές εξουσίας, περιφερειακές (ανταλλακτικές) αγορές και γεωπολιτικούς εταίρους.
Κάθε επίθεση στέλνει ένα μήνυμα προς επενδυτές, φίλια καθεστώτα και αντιπάλους: Το ρίσκο μόλις αυξήθηκε.
Ιωάννης Σιδηρόπουλος, LL.M (LSE, UvA), δικηγόρος, Non-resident Fellow Διπλωματική Ακαδημία Πανεπιστημίου Λευκωσίας, Senior Fellow Strategy International think tank.
Κάντε Like στη σελίδα μας στο facebook – ακολουθείστε μας στο X στο linkedin και στο Youtube
